باب: كيف
يستحلف.
26. NASIL YEMİN ETTİRİLİR?
قال الله
تعالى:
{يحلفون بالله
لكم} /التوبة: 62/.
وقوله عز وجل:
{ثم جاؤوك
يحلفون بالله
إن أردنا إلا
إحسانا
وتوفيقا}
/النساء: 62/. يقال:
بالله وتالله
ووالله. وقال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (ورجل
حلف بالله
كاذبا بعد العصر)
Allah Teala "Allah'a yemin ediyorlar" [Tevbe 56]
buyurmuştur. Bir diğer ayette "Biz yalnızca iyilik etmek ve arayı bulmak
istedik, diye yemin ederek sana gelirler" [Nisa 62] buyurmuştur. Yemin
sözcükleri "Vallahi", "Billahi" ve "Tallahi"dir.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "ve ikindiden sonra yalan yere Allah’a
yemin ederler" ve "Allah'tan başkasına yemin edilmez"
buyurmuştur.
حدثنا
إسماعيل بن
عبد الله قال:
حدثني مالك، عن
عمه أبي سهيل،
عن أبيه: أنه
سمع طلحة بن
عبيد الله
يقول: جاء
رجل إلى رسول
الله صلى الله
عليه وسلم، فإذا
هو يسأله عن
الإسلام،
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
(خمس صلوات في
اليوم
والليلة). فقال:
هل علي غيرها؟
قال: (لا، إلا
أن تطوع). فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (وصيام
رمضان). قال: هل
علي غيره؟
قال: (لا، إلا
أن تطوع). قال:
وذكر له رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
الزكاة، قال:
هل علي غيرها؟
قال: (لا، إلا
أن تطوع).
فأدبر الرجل
وهو يقول:
والله لا أزيد
على هذا ولا
أنقص، قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (أفلح إن
صدق).
[-2678-] Süheyl b. Malik'ten rivayet edilmiştir: Onun
babası Talha b. Ubeydullah'ı şöyle derken dinlemiştir: Allah Resulü Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'e birisi gelerek İslam'ın ne olduğunu sordu. Allah Resulü
Sallallahu Aleyhi ve Sellem: "Gündüz ve gecede beş vakit namazdır"
buyurdu. Adam "Başka bir namaz kılmam gerekir mi?" diye sordu. Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Hayır, ama nafile namaz kılabilirsin"
buyurdu.
Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Ramazan ayı
orucudur" diye devam etti. Adam "Başka bir oruç tutmam gerekir
mi?" diye sordu. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Hayır, ama nafile
oruç tutabilirsin" buyurdu.
Sonra Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona zekat
ibadetinden söz etti. Adam "Başka bir sadaka vermem gerekir mi?" diye
sordu. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Hayır, ama nafile sadaka
verebilirsin" buyurdu.
Adam "Vallahi! Ben buna ne bir şeyeklerim, ne de eksik
yaparım" diyerek çekip gitti. Bunun üzerine Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem:
"Sözünde durursa kurtulur" buyurdu.
حدثنا
موسى بن إسماعيل:
حدثنا جويرية
قال: ذكر
نافع، عن عبد
الله رضي الله
عنه: أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: (من
كان حالفا
فليحلف بالله
أو ليصمت).
[-2679-] Nafi’ Abdullah r.a.'den rivayet etmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem "Her kim yemin edecekse Allah adına yemin etsin ya da
sussun" buyurmuştur.
Tekrar: 3836, 6108, 6646, 6648
AÇIKLAMA: Buhari'nin bu ayeti
burada zikretme amacı, yemini sıfatlar ekleyerek ağırlaştırmanın farz
olmadığını ifade etmektir.
İbnü'l-Münzir şöyle demiştir: Alimler bu konuda farklı görüşler
belirtmişlerdir. Kimi alimler "Hakim yalnızca Allah adına yemin ettirir ve
başka bir şey eklemez" demişlerdir. İmam Malik ise "Billahi'l-lezi la
ilahe illa hüve" diye yemin ettirir, demiştir. Kufelilerin ve İmam
Şafii'nin görüşü de budur. İmam Şafii şöyle demiştir: Hakim davalıdan
kuşkulanırsa yemin ifadesini daha da ağırlaştırır ve "ve alimi'l-gaybi
ve'ş-şehade, er-Rahmani'r-Rahim ellezi ya'lemu mine's-sirri ma ya'lemu
mine'l-alaniyeh" vb. ifadeleri ekler: İbnü'l-Münzir şöyle devam etmiştir:
Bu yemin ifadelerinden hangisi ile yemin ettirirse yeterli olur. Bu konuda
temel kural şudur: Kişi Allah adına yemin ederse onun hakkında "bu kişi
yemin etti" sözü doğru olur.
باب: من
أقام البينة
بعد اليمين.
27. YEMİNDEN SONRA ŞAHİT GETİRİLMESİ
وقال النبي
صلى الله عليه
وسلم: (لعل
بعضكم ألحن
بحجته من بعض)وقال
طاوس
وإبراهيم
وشريح: البينة
العادلة أحق
من اليمين
الفاجرة.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Belki bazılarınız
meramını daha iyi anlatır" buyurmuştur. Tavus, İbrahim ve Şureyh
"Adil şahit, yalan yere yeminden (elbette ki) daha iyidir"
demişlerdir .
حدثنا
عبد الله بن
مسلمة، عن
مالك، عن هشام
بن عروة، عن
أبيه، عن
زينب، عن أم
سلمة رضي الله
عنها: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال:
(إنكم تختصمون
إلي، ولعل
بعضكم ألحن
بحجته من بعض،
فمن قضيت له
بحق أخيه شيئا
بقوله، فإنما
أقطع له قطعة
من النار، فلا
يأخذها).
[-2680-] Ümmü Seleme r.anha'dan rivayet edilmiştir:
Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Siz anlaşmazlıklarınızı bana
iletiyorsunuz.
Belki bazılarınız meramını diğerinizden daha iyi anlatır (da
onun lehine hükmederim). Her kimin sözüne güvenerek kardeşine ait bir hakkı
alıp ona verirsem ona ateşten bir parça kesip vermiş olurum. Sakın ha! Onu
almasın" buyurmuştur.
AÇIKLAMA: Davacı, davaiının
ettiği yemine razı olsun veya olmasın, davaimm yemininden sonra şahit
getirdiğinde alimlerin çoğunluğuna göre bu şahitlik kabul edilir.
Malik, Müdevvene'de şöyle demiştir: Şahit olup olmadığını
bilmeden davaImm yemin etmesini istese sonra şahidi olduğunu öğrense bu
şahitlik kabul edilir ve onun lehine hükmedilir. Şahidi olduğunu bilmesine
rağmen davaiının yemin etmesine rıza göstermesi durumunda ise hiçbir hakkı
kalmaz.
İbn Ebı Leyla ise "Davacı, davaiının yeminine razı olduktan
sonra şahitlik kabul edilmez" demiş ve şu gerekçeyi ileri sürmüştür: Çünkü
davalı, yemin ederek davadan kurtulmuştur. Davadan kurtulduktan sonra artık
hakkını elinden almanın bir yolu kalmaz."
Ancak onun bu görüşü şöyle eleştirilmiştir: O, gerçekte değil,
görünüşte davadan kurtulmuştur.
"Belki bazılarınız ... '' hadisi "Hükümler"
bölümünde ayrıntılı olarak açıklanacaktır. Bu hadiste, İbn Ebı Leyla'nın
görüşünün isabetli olmadığına ve görüşüne göre verilen hükmün gerçekte hak olan
bir şeyi batıla; batılı da hakka dönüştürmeyeceğine bir ima vardır.