باب: ما
جاء في العتق
وفضله.
1.
KÖLE AZAD ETME VE FAZİLETİ
2.
وقوله تعالى:
{فك رقبة. أو
إطعام في يوم
ذي مسغبة.
يتيما ذا
مقربة} /البلد: 13 -
15/.
"O sarp yokuş nedir bilir misin? Köle azat etmek veya açlık
gününde yakını olan bir yetimi ya da aç-açık bir yoksulu doyurmaktır"
[Beled 13-15] ayeti
حدثنا
أحمد بن يونس:
حدثنا عاصم بن
محمد قال: حدثني
واقد ابن محمد
قال: حدثني
سعيد بن
مرجانة، صاحب
علي بن حسين،
قال: قال لي
أبو هريرة رضي
الله عنه: قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (أيما
رجل أعتق امرأ
مسلما،
استنقذ الله
بكل عضو منه
عضوا منه من
النار).
قال
سعيد بن
مرجانة:
فانطلقت به
إلى علي بن حسين،
فعمد علي بن
حسين رضي لله
عنهما إلى عبد
له، قد أعطاه
به عبد الله
بن جعفر عشرة
آلاف درهم، أو
ألف دينار،
فأعتقه.
[-2517-] Ebu Hureyre r.a.'den rivayet edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem: "Her kim, Müslüman bir kişiyi azad ederse onun (azat olan) ,her
organına karşılık Allah azatedenin organlarından birini cehennemden
kurtarır" buyurmuştur.
Said İbn Mercane diyor ki: Ali İbn Hüseyin'in, yanına gittim ve bu
sözü ona aktardım. Bunun Üzerine Ali İbn Hüseyin Abdullah İbn Cafer'in on bin
dirhem -veya bin dinar- vermeyi teklif ettiğibir kölesinin yanına giderek onu
azat etti.
AÇIKLAMA: Azat etmek, kişinin
kölesi üzerindeki mülkiyetini kaldırmasıdır.
Bu hadis azat etmenin faziletini ve erkek köleyi azat etmenin cariyeyi
az at etmekten daha üstün olduğunu gösterir. Ancak bazı alimler cariyeyi azat
etmenin daha üstün olduğunu savunarak şu delili ileri sürmüşlerdir:
"Cariyenin azat edilmesi, ister hür ile, ister köle ile evli olsun
çocuğunun da azat olmasını gerektirir. Erkeğin az at edilmesi ise böyle
değildir."
Erkeğin azat edilmesinin üstünlükleri ise şunlardır: Cariyenin
azat edilmesi genellikle onun zayi olması ile sonuçlanır. Ayrıca erkeğin azat
edilmesinde, kadının azadında bulunmayan bazı genel yararlar vardır. Kölenin,
yalnızca erkeklere uygun olan hakimlik yapmaya yetenekli olması gibi.
İbnü'l-Müneyyir şöyle der: Bu hadiste, keffaret için azat edilecek
kölenin Müslüman olması gerektiğine bir işaret vardır. Çünkü keffaret, ateşten
kurtaran bir ceza olduğuna göre ateşten kurtaran bir canın azat edilmesiyle
ödenmesi uygun olur.