DEVAM: 33. YOLCULUKTA ORUÇ TUTMAK VE TUTMAMAK
حدثنا
مسدد: حدثنا
يحيى، عن هشام
قال: حدثني أبي،
عن عائشة: أن
حمزة بن عمرو
الأسلمي قال: يا
رسول الله،
إني أسرد
الصوم.
[-1942-] Aişe r.anha'dan rivayet edildiğine göre Hamza İbn Amr el-Eslemî
şöyle demiştir: "Ey Allah'ın Resulü, ben devamlı oruç tutuyorum."
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن هشام
بن عروة، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها، زوج
النبي صلى
الله عليه
وسلم:
أن
حمزة بن عمرو
الأسلمي، قال
للنبي صلى
الله عليه وسلم:
أأصوم في
السفر؟. وكان
كثير الصيام،
فقال: (إن شئت
فصم، وإن شئت
فأفطر).
[-1943-] Aişe (r.anha)'dan nakledildiğine göre Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem, çok oruç tutan bir sahabi olan Hamza İbn Amr el-Eslemî'nin:
"Yolculukta iken oruç tutulur mu?" şeklindeki sorusuna:
"Dilersen oruç tutarsın, dilersen tutmazsın" diye cevap verdi.
Diğer tahric: Tirmizî, Savm; Müslim Siyam
AÇIKLAMA: İmam Buharı bu
başlık altında yolculukta iken kişinin farz veya nafile oruçları tutup
tutmamakta serbest (muhayyer) olduğunu açıklamaktadır.
Hamza İbn Amr el-Eslemî'nin: "Ben devamlı oruç
tutuyorum" şeklindeki sözüne dayanılarak hiç ara vermeksizin ömür boyunca
oruç tutmanın (savmu'd-dehr) mekruh olmadığı söylenmiştir. Fakat bu rivayet,
böyle bir hükme delalet etmez. Çünkü, kişi ömür boyunca hiç ara vermeksizin
oruç tutmadan da devamlı oruç tutabilir; devamlılık bu açıdan hiç ara
vermeksizin sürekli aynı şeyi yapmak anlamına gelmeyebilir. Dolayısıyla Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, ömür boyunca oruç tutmakla ilgili yasağı ile
burada devamlı oruç tutulmasına müsaade etmesi arasında herhangi bir çelişki
yoktur.
Hamza İbn Amr'ın "Yolculukta iken oruç tutulur mu?"
şeklindeki sorusu ile ilgili olarak İbn Dakîki'l-îyd şunları söylemiştir:
"Burada yolculukta oruç tutmanın hükmü sorulurken mutlak bir ifade
kullanılmış ve Ramazan orucunun kasdedildiği hakkında açık seçik (sarih) bir
ifadeye yer verilmemiştir. Dolayısıyla bu rivayet, yolculukta iken Ramazan
orucunun tutulmayacağını söyleyenlere delil olmaz."
İbn Dakîki'l-îyd'ın konuyla ilgili değerlendirmesi hadisteki
ifadenin bize aktarı-lış kalıbını esas aldığımızda doğrudur. Fakat İmam
Müslim'in Ebu Meravih yoluyla naklettiği rivayette bu konu şöyle
anlatılmaktadır: "Hamza İbn Amr: 'Ey Allah'ın Resulü, ben yolculukta iken
oruç tutacak güç ve kuvveti kendimde buluyorum. Oruç tutmamın bir sakıncası
var mı?' diye sordu ve Resul-i Ekrem (s.a.v) ona şu cevabı verdi: "Bu
Allah'ın tanıdığı bir kolaylıktır (ruhsat). Kim bu ruhsata göre hareket ederse
iyi bir iş yapmış olur; kim de oruç tutmak isterse kendisine bir günahı
olmaz" İşte bu rivayet Hamza İbn Amr'ın sorusunun farz oruç hakkında
olduğu düşüncesini uyandırmaktadır. Çünkü ruhsat kelimesi, farzın karşıtı
olarak kullanılır.