باب: من لم
يدع قول
الزور،
والعمل به في
الصوم.
8- Oruçlu İken Yalan Söylemeyi Ve Bu Yalan Doğrultusunda Amel
Etmeyi Bırakmamak
حدثنا
آدم بن أبي
إياس: حدثنا
ابن أبي ذئب:
حدثنا سعيد
المقبري، عن
أبيه، عن أبي
هريرة رضي
الله عنه قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (من لم
يدع قول الزور
والعمل به،
فليس لله حاجة
في أن يدع طعامه
وشرابه).
[-1903-] Ebu Hureyre r.a.'den nakledildiğine göre Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem şöyle buyurmuştur: "Yalan söylemeyi ve bu yalancı şahidhği
bırakmayan kimsenin yemeyi ve içmeyi bırakmasına Allah'ın asla ihtiyacı
yoktur."
AÇIKLAMA: Böyle bir kimsenin
yemeyi ve içmeyi bırakmasına Allah'ın ihtiyacının bulunmaması hakkında
İbnü'l-Müneyyir şu açıklamayı yapmıştır: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in bu ifadesi, bir kinayedir. Anlatılmak istenen ise söz konusu orucun
kabul edilmeyeceğidir. Bu yönüyle söz konusu ifade, "ihtiyacı dolayısıyla
birisinden yardım isteyen fakat beklediği karşılığı tam olarak alamadığı için
öfkelenerek; "Bana bunu mu reva görüyorsun? Ben bunu istemem, ihtiyacım
yok benim!" diyen kimsenin sözüne benzer. "Kestiğiniz kurbanların ne
etleri ne de kanları Allah'a ulaşır. Sizden O'na ancak takva u/aşır"[Hac
37] ayetinde ifade edilen durum bu hadisle yaklaşık olarak aynı anlamı ifade
etmektedir. Burada anlatılmak istenen şudur: "Allah razı olduğu amelleri
kabul eder; kabul rızanın bir sonucudur. Halbuki böyle durumlarda Allah'ın
rızası tecelli etmez; dolayısıyla söz konusu ameller kabul de edilmez."
İbnü'l-Arabî şöyle demiştir: "Bu tür işleri yapanlar
tuttukları oruç karşılığında herhangi bir sevap alamazlar. Bu şu anlama gelir;
yalancılık ve yalan doğrultusunda amel etmek karşılığında kazanılan günah
karşısında tutulan orucun sevabı mizanda bir şey ifade etmez.
Beyzavî ise konu hakkında şunları söylemiştir: "Orucun farz
kılınmasındaki maksat, bizatihi aç ve susuz kalmak değildir. Amaç bunun da
ötesindedir. Zira aç ve susuz kalmakla sağlanmak istenen; şehevî arzuların
belini kırmak ve nefs-i emmareyi (devamlı olarak kötülüğü emreden nefsi)
nefs-i mutmainneye (Allah'ın zikri ile huzur bulan nefse) boyun eğdirmektir.
Eğer oruç bunu sağlamıyorsa Allah Teala ona kabul nazarıyla bakmaz. Bu
bakımdan "Allah'ın böyle bir oruca ihtiyaç duymaması", o orucun kabul
edilmeyeceğini anlatan mecazî bir İfadedir.