باب: استلام
الركن
بالمحجن.
58- Rüknün, Değnekle İstilam Edilmesi
حدثنا
أحمد بن صالح
ويحيى بن
سليمان قالا:
حدثنا ابن وهب
قال: أخبرني
يونس، عن ابن
شهاب، عن عبيد
الله بن عبد
الله، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما قال: طاف
النبي صلى
الله عليه
وسلم في حجة
الوداع على
بعير، يستلم
الركن بمحجن.
تابعه
الدراوردي،
عن ابن أخي
الزهري، عن
عمه.
[-1607-] İbn Abbas r.a. şöyle demiştir: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
veda haccında deve üzerinde tavaf etmiş, HacerüI Esved'i de ucu kıvrık bir
değnek ile istilam etmiştir."
Tekrar: 1612, 1613, 1632, 5293
AÇIKLAMA: Müslim"in
Ebu't-Tufeyl'den yaptığı nakilde "Ucu kıvrık değneği Öperdi" ifadesi
de yer almaktadır.
Ata yoluyla nakledildiğine göre Saîd İbn Mansur şöyle demiştir:
"Ebu Saîd'i, Ebu Hureyre'yi, İbn Ömer'i ve Cabir'i, Hacerü'I-Esved'i
istilam ettiklerinde ellerini öperken gördüm." Ona, "Ya İbn Abbas
?" diye sorulunca, "İbn Abbas da" demiştir.
Alimler çoğunluğu da bu görüşte olup, onlara göre,
Hacerü'I-Esved'i istilam ederken eli öpmek sünnettir. Eliyle istilam etmeye
gücü yetmeyen kimse elindeki bir şey ile, buna da gücü yetmez ise
Hacerül-Esved'e işarette bulunur ve bununla yetinir.
باب: من لم
يستلم إلا
الركنين
اليمانيين.
59- Sadece İki Rüknü Yemanî Köşesini İstilam Etmek
-وقال
محمد بن بكر:
أخبرنا ابن
جريج: أخبرني
عمرو بن
دينار، عن أبي
الشعثاء أنه
قال:
ومن
يتقي شيئا من
البيت؟. وكان
معاوية يستلم
الأركان،
فقال له ابن
عباس رضي الله
عنهما: إنه لا
يستلم هذان
الركنان،
فقال: ليس شيء
من البيت
مهجور. وكان
ابن الزبير
رضي الله
عنهما
يستلمهن كلهن.
[-1608-] Ebu'ş-Şa'sa'dan nakledildiğine göre o şöyle demiştir:
"Kabe'den olan bir şeyden kim sakınır ki?" Muaviye, Kabe'nin dört
köşesini de istilam ederdi. İbn Abbas ona, "Hicr bölgesine yakın olan şu
iki köşe istilam olunmaz" deyince Muaviye ona, "Kabe'nin hiçbir
bölümü terkedilmiş değildir" diye cevap vermiştir.
İbnü'z-Zübeyr r.a. de, Kabe'nin bütün köşelerini istilam ederdi.
حدثنا
أبو الوليد:
حدثنا ليث، عن
ابن شهاب، عن
سالم بن عبد
الله، عن أبيه
رضي الله عنهما
قال:
لم
أر النبي صلى
الله عليه
وسلم يستلم من
البيت إلا
الركنين
اليمانيين.
[-1609-] Salim İbn Abdullah'ın naklettiğine göre babası şöyle demiştir:
"Ben Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i sadece Yemen tarafındaki İki rüknü
İstilam ederken gördüm."
AÇIKLAMA: İki rüknü yemanî,
Kabe'nin Şam tarafına bakan iki köşesinin dışında kalan diğer iki köşesidir.
Alimler çoğunluğu, İbn Ömer'in rivayet ettiği hadise uygun
olarak (sadece Yemen tarafındaki köşelerin istilam edilmesi) görüşünü
benimsemiştir. İbnü'l-Münzİr ve diğer bazı alimler, sahabeden Cabİr, Enes,
Hasan, Hüseyin; tabiîn'den ise Süveyd İbn Ğafele'nin Kabe'nin dört köşesinin de
istilam edileceği görüşünde olduğunu rivayet etmiştir.
Bazı alimler şöyle demiştir:
"Sadece iki rüknün İstilam edilmesi hükmü, sünnete dayanmaktadır.
Bütün rükünlerin istilam edilmesi ise kıyasla verilmiş bir hükümdür. Şafiî,
"Kabe'nin hiçbir bölümü terkedilmiş değildir" sözüne şöyle cevap
vermiştir. "Bizim diğer iki köşeyi İstilam etmeyişimiz, onları
terkettiğimiz için değildir. Tavaf eden bir kimse neyi terketmiş olabilir ki?!
Biz bir şeyi yaparken de terkederken de sünnete tabi oluruz. Eğer iki rüknü
istilam etmemek terk ise, rükünler arasında kalan yerleri istilam etmemek de
oraları terketmek anlamına gelir ki böyle bir kanaatte olan kimse yoktur."
Kabe'nin dört köşesi (dört rüknü) vardır: Birinci köşenin iki
fazileti vardır. Birinci fazilet Hacerü'l-Esved'in o köşede bulunması, ikinci
fazileti ise onun, Hz. ibrahim'in attığı temel üzere bulunmasıdır.
İkinci köşenin tek fazileti ise Hz. İbrahim'in attığı temeller
üzere bulunmasından kaynaklanmaktadır. Diğer köşelerin ise bu iki yönden
fazileti bulunmamaktadır. Bundan dolayı birinci köşe öpülür, ikincisi ise
sadece istilam edilir. Diğer iki köşe ise ne öpülür ne de istilam edilir.
Alimler çoğunluğunun görüşü budur. Bazı alimler, Rüknü Yemanî'nin öpülmesini de
müstehap görmüştür.
Bazı alimler, Kabe'nin rükünlerini öpmenin meşruiyetinden, insan
veya diğer varlıklardan tazim gösterilmesi gerekenlerin de öpülmesinin meşru
olduğu hükmüne ulaşmıştır. İnsanın elini öpmek konusu ise "Edeb"
bölümünde anlatılacaktır.
İbn Ebu's-Sayf el-Yemanî'den nakledildiğine göre Şafiî’lerden
Mekke'li bir alime göre, Kur'an'm, hadis parçalarının ve salih insanların
kabrini öpmek caizdir.
Başarı Allah'tandır.