باب: التكبير
أيام منى،
وإذا غدا إلى
عرفة.
12. Mina Günlerinde Ve Arafata Giderken Tekbir Getirmek
-وكان
عمر رضي الله
عنه يكبر في
قبته بمنى،
فيسمعه أهل
المسجد
فيكبرون،
ويكبر أهل
السوق حتى ترج
منى تكبيرا.
وكان ابن عمر
يكبر بمنى تلك
الأيام، وخلف
الصلوات،
وعلى فراشه،
وفي فسطاطه
ومجلسه
وممشاه، تلك
الأيام جميعا.
وكانت ميمونة تكبر
يوم النحر،
وكان النساء
يكبرن خلف
أبان بن عثمان
وعمر بن عبد
العزيز،
ليالي التشريق،
مع الرجال في
المسجد.
Ömer (b. el-Hattab) Mina'da iken çadırından yüksek sesle tekbir
getirir ve mescid'de bulunanlar onun sesini duyup tekbir getirmeye başlardı.
Daha sonra da çarşı pazardaki ahâli tekbir getirirdi. Bu şekilde tekbirler Mina
semalarında dalga dalga yayılırdı. Abdullah İbn Ömer de bu günlerde Mina'da
iken her yerde namazların arkasından, yatağında yatarken, çadırının İçinde
iken, otururken ve yürürken tekbir getirirdi. Meymune de Kurban Bayramı gününde
tekbir getirirdi. Kadınlar Ebân İbn Osman ile Ömer İbn AbdüIaziz'in arkasında teşrik
günlerinin gecelerinde erkeklerle birlikte mescid'de tekbir getirirlerdi.
حدثنا
أبو نعيم قال:
حدثنا مالك بن
أنس قال: حدثني
محمد بن أبي
بكر الثقفي
قال: سألت
أنسا، ونحن
غاديان من منى
إلى عرفات، عن
التلبية: كيف
كنتم تصنعون
مع النبي صلى
الله عليه
وسلم؟ قال:
كان يلبي
الملبي لا
ينكر عليه،
ويكبر المكبر
فلا ينكر عليه.
[-970-] Muhammed İbn Ebu Bekir es-Sakafî şöyle demiştir: "Biz
Mina'dan Arafat'a doğru giderken Enes İbn Mâlİk'e telbiyeyi sordum ve: 'Siz
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile beraberken nasıl telbiye
getirirdiniz?' dedim. Bana şu cevabı verdi: Telbiye getirenlere de bir şey
diyen olmazdı, tekbir getirenlere de; dileyen telbiye, dileyen tekbir getirirdi
ve hiçbir şekilde kendilerine müdahale edilmezdi.
Tekrar: 1659
حدثنا
محمد: حدثنا عمر
بن حفص قال:
حدثنا أبي، عن
عاصم، عن
حفصة، عن أم
عطية قالت: كنا
نؤمر أن نخرج
يوم العيد،
حتى نخرج
البكر من
خدرها، حتى
تخرج الحيض،
فيكن خلف
الناس، فيكبرن
بتكبيرهم،
ويدعون
بدعائهم،
يرجون بركة
ذلك اليوم
وطهرته.
[-971-] Ümmü Atiyye şöyle demiştir: "Bize bayram gününde musallaya
çıkmamız emredildi. Hatta biz bu emir dolayısıyla evin içinde kendilerine
tahsis edilen özel odalarda bulunan evlenmemiş genç kızları ve hayızlı
kadınları bile çıkarırdık. Onlar da erkeklerin arkasında ilerleyip onlar gibi
tekbir getirir ve dua ederlerdi; bu güzel günün bereketinden ve temizliğinden
istifade etmeye çalışırlardı."
AÇIKLAMA: Mina günleri
bayramın ilk günü ile bunu takip eden üç gündür. İmam Buhârînin başlıkta ifade
ettiği Arafat'a gidiş günü Zilhİcce'nin dokuzuncu günü sabahıdır. Hattâbî bu
günlerde tekbir getirmenin hikmetiyle ilgili olarak şu açıklamaları yapmıştır:
"Cahiliyye döneminde müşrikler taptıkları putlara bu günlerde kurban
keserlerdi. İşte kurbanın sadece Allah için ve Allah'ın adı anılarak kesilmesi gerektiğine
İşaret etmek maksadıyla bu günlerde tekbir getirilmesi emredilmiştir.
Hadisten Çıkan
Sonuçlar
Bu günlerde namazların ardından ve diğer durumlarda tekbir
getirmek vaciptir. Fakat bu hükmün ayrıntılarında farklı görüş ve yorumlar bulunmaktadır:
Bazı âlimlere göre tekbirler sadece namazların ardından getirilir, bazılarına
göre nafilelerden değil sadece farz namazlardan sonra tekbir getirilir. Bazı
âlimler İse tekbir getirme görevinin kadınlara değil erkeklere ait olduğunu,
tek olarak değil cemaatle getirileceğini, kaza namazlarda değil, vaktinde
kılınan namazlardan sonra okunacağını, yolcuya değil mukîm olana ve köyde
yaşayanlara değil şehirde İkamet edenlere gerektiğini savunmuşlardır. Fakat
İmam Buhârî'nin ifadelerinden anlaşıldığı kadarıyla tekbir getirme görevi
herkesi kapsamına alır. Zaten nakletmiş olduğu rivayetler de onu
desteklemektedir.
Tekbirin hangi sözlerle getirileceği konusunda nakledilen en
sahih rivayet Abdürrezzâk'ın Selmân'dan naklettiği rivayettir: "Allah'ı diyerek
yüceltin!" Konuyla ilgili olarak; "Kişi iki defa dedikten sonra
der" şeklinde bir görüş de nakledilmiştir. Hz. Ömer'den nakledilen rivayet
budur. Abdullah İbn Mesud'tan nakledilen rivayet de buna yakındır. Ahmed İbn
Hanbel ile İshâk İbn Râhuye'nin görüşleri de bu doğrultudadır.