باب: إثم من
رفع رأسه قبل
الإمام.
53. Başını İmamdan Önce Kaldıran Kimse Günahkârdır
حدثنا
حجاج بن منهال
قال: حدثنا
شعبة، عن محمد
بن زياد: سمعت
أبا هريرة، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم قال:
(أما يخشى
أحدكم، أوك
ألا يخشى
أحدكم، إذا
رفع رأسه قبل
الإمام، أن
يجعل الله
رأسه رأس حمار،
أو يجعل صورته
صورة حمار).
[-691-] Ebu Hureyre (r.a.)'den nakledildiğine göre Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur: "Siz'den biriniz başını imam'dan önce
kaldırdığı takdirde başının Allah tarafından eşek başına döndürülmesinden veya
şeklinin Allah tarafından eşek şekline sokulmasından korkmaz mı?"
AÇIKLAMA: İmam Buhârî'nin bu
rivayet için kullandığı bâb başlığı ileride yeri geldiğinde açıklanacağı gibi
başını imamdan önce secdeden kaldıran kişilerle ilgilidir.
Hadis-i şerifin zahir ifadesi, imamdan önce hareket etmenin
haram olduğunu göstermektedir. Çünkü burada, imamdan önce hareket eden kişiler
en ağır cezalardan biri olan mesh (hayvana dönüşmek) İle tehdit edilmişlerdir.
İmam Nevevî Şerhu'i-Mühezzeb adlı eserinde bunun haram olduğunu kesin bîr dille
İfade etmiştir. İmamdan önce hareket etmek haram olduğu için bu şekilde davrananlar
günahkâr olurlar ama âlimlerin çoğuna göre kıldıkları namazlar geçerli olur.
Bununla birlikte Abdullah İbn Ömer imamdan önce hareket edenlerin namazlarının
geçersiz/bâtıl olacağı görüşündedir. Kendisinden nakledilen bir rivayete göre
Ahmed İbn Hanbel ve nehyin fesadı gerektirdiği (yasağın ilgili olduğu fiilin
geçersiz olduğuna delalet ettiği) görüşünden hareketle Zahirîler de İbn Ömer
gibi böyle bir kimsenin namazının geçersiz olacağını söylemişlerdir.
İbn Kudâme'nin ei-Muğnî adlı eserinde nakledildiği gibi Ahmed
İbn Hanbel Şöyle demiştir: "Bu hadise göre namazda imamdan önce hareket
eden kimselerin namazı olmaz. Zira kıldıkları namaz geçerli olsaydı sevap
almaları umulur ve ceza çekeceklerine dair herhangi bir endişe duyulmazdı.
Halbuki burada söz konusu kişiler tehdit edilmişlerdir."
Namazda imamdan önce hareket eden kimselere yönelik olan bu
tehdidin hangi anlamda olduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bu
görüşlerden birine göre Resulullah (s.a.v.)'in tehdidi tamamen psikolojik bir
anlam taşımaktadır. Zira eşek, ahmaklığı anlatmak için kullanılır. İşte namazın
farzları, imama tabi olmanın zorunluluğu gibi bilinmesi gereken hususlardan
habersiz ve cahil olan kimseler bu yönüyle merkebe benzetilmişlerdir.
Kitabu'l-Eşribe'de bu konuyla ilgili olarak daha ayrıntılı açıklama yapılacaktır.
Bu hadis-i şerif Resul-i Ekrem Efendimizin ümmetine ne kadar
düşkün ve şefkatli olduğunu göstermektedir. Çünkü dinin hükümlerini ve bu
hükümlere bağlı olarak doğan sevap ve cezayı açık bir şekilde ifade ederek
ümmetini uyarmıştır.
Faydalı Bir
Nükte: el-Kabes adlı eserin müellifi şöyle demiştir, İmamdan önce
hareket etmenin tek sebebi vardır; bir an önce namazı bitirmek için acele etmek
ve tez canlılık. Bu hastalığı yenmenin yolu ise namaza başlarken kendisini
ibadete vererek konsantre olup imamdan önce selâm vermemek ve hareketlerde
aceleci olmamak üzere kendi kendine telkinde bulunmaktır." Bu hadisi ayrıca
Tirmizi ve Müslim de Salat da tahric ettiler
Kuteybe diyor ki:
Hammad şöyle demiştir: Ebu Hüreyre hadisinde “korkmuyor mu?” veya
“korkmaz mı?” şeklinde söylemiştir.
باب: إمامة
العبد
والمولى.
54. Kölenin Namaz Kıldırması
-وكانت
عائشة يؤمها
عبدها ذكوان
من المصحف.
وولد البغي
والأعرابي،
والغلام الذي
لم يحتلم.
لقول النبي
صلى الله عليه
وسلم: (يؤمهم
أقرؤهم لكتاب
الله).
(İmam Buhârî'nin bu bölüm için kullandığı bâb başlığı tam olarak
şöyledir) Kölenin - Hz. Aişe'nin kölesi Zekvân mushaftan okuyarak Hz. Aişe'ye
namaz kıldırırdı -, gayri meşru olarak doğan kimsenin, bedevinin ve ergenlik
çağına girmesi yaklaşmış mümeyyiz küçüklerin - Çünkü Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in Allah'ın kitabını en iyi bilen okuyan onlara imamlık eder"
hadisi mutlaktır - namaz kıldırması.
حدثنا
إبراهيم بن
المنذر قال:
حدثنا أنس بن
عياض، عن عبيد
الله، عن
نافع، عن ابن
عمر قال: لما
قدم
المهاجرون الأولون
العصبة، موضع
بقباء، قبل
مقدم رسول الله
صلى الله عليه
وسلم، كان
يؤمهم سالم،
مولى أبي
حذيفة، وكان
أكثرهم قرآنا.
[-692-] İbn Ömer (r.a.)'in şöyle dediği nakledilmiştir: "Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hicretinden önce Mekke'den Medine'ye göç eden
ilk muhacirler Kuba civarında bir bölge olan Usbe'ye vardıklarında onlara Ebu
Huzeyfe'nin kölesi Salim namaz kıldırıyordu. Salim onlar arasında Kur'ân'ı en
iyi en fazla ezbere bilen kişi idi.
Tekrar: 7175.