باب: من صلى
بالناس جماعة
بعد ذهاب
الوقت.
36. VAKİT ÇIKTIKTAN SONRA KAZAYA KALAN NAMAZI CEMAAT'E KILDIRMAK
حدثنا
معاذ بن فضالة
قال: حدثنا
هشام، عن يحيى،
عن أبي سلمة،
عن جابر بن
عبد الله: أن
عمر بن الخطاب
جاء يوم
الخندق بعدما
غربت الشمس،
فجعل يسب كفار
قريش، قال: يا
رسول الله، ما
كدت أصلي
العصر، حتى
كادت الشمس
تغرب، قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (والله
ما صليتها).
فقمنا إلى
بطحان، فتوضأ
للصلاة
وتوضأنا لها،
فصلى الظهر
بعدما غربت
الشمس، ثم صلى
بعدها المغرب.
[-596-] Câbir bin Abdullah r.a.'dan şöyle nakledilmiştir: "Ömer r.a.
Hendek savaşında güneş batmak üzere iken Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
yanına geldi ve Kureyşli kafirlere hakaret etmeye başladı: 'Ey Allah'ın elçisi
güneş batmadan neredeyse ikindi namazını kılamayacaktım’ dedi. Bunun üzerine
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Allah'a and olsun ki, ben bile kılmadım'
buyurdu. Sonra kalkıp Buthan'a gittik. Rasûlullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
namaz kılmak için abdest aldı, biz de abdest aldık. Güneş battıktan sonra
ikindi namazını kıldırdı. Ondan sonra da, akşam namazını kıldırdı.
Tekrar: 598, 641, 945, 4112.
AÇIKLAMA: (Kureyş'li
kafirlere hakaret etmeye başladı) Çünkü Kureyş'liler, Müslümanların vaktinde
namaz kılamamalarına geciktirmelerine neden olmuşlardır, Müslümanlar, ya Hz.
Ömer örneğinde olduğu gibi güneşin batmasından çok kısa bir süre önce namaz
kılmış, ya da diğer sahâbîlerde olduğu gibi ancak güneş battıktan sonra namaz
kılma fırsatı bulmuşlardır. (Buthân) Medine yakınlarında bir vadinin adıdır.
Hadisten Çıkan
Sonuçlar
1- Kazaya bırakılan namazlar sırasına göre kılınır.
2- Çoğunluğa göre kazaya kalan namazlar, unutulunca değil
hatırlanınca farz olur. İmam Şafiî kazaya bırakılan namazlarda tertibe riayetin
farz olmadığını söylemiştir. Alimler, kazaya kalan namazın, mükellef
tarafından vakti çıkmak üzere olan bir namazın vaktinde hatırlanması durumunda
ne yapılacağı konusunda ihtilaf etmişlerdir. Vaktin namazının geçmesine rağmen,
kazaya kalmış namazdan mı başlar, yoksa vaktin namazını mı önce kılar? Ya da
ikisi arasında tercih yapmada serbest midir? İşte bu konular tartışılmıştır.
İmam Mâ-lik'e göre önce kazaya kalan namaz kılınır. İmam Şafiî, ictihad ehli
(Hanefiler) ve ehl-i hadise göre vakit namazı kılınır. Eşheb'e göre İse, kişi
bunlardan dilediğini önce kılar.
3- Kendisinden yemin etmesi istenmese de kişi, karşı tarafa
güven vermek ya da karşı tarafın tevehhümünü bertaraf etmek gibi bir maslahata
binaen kendiliğinden yemin edebilir.
4- Nebi s.a.v.'in güzel ahlakı, ashabına karşı iyi muamele
ettiği bir kez daha ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu konuda ona uyulması gereken
durumlarda belli olmuştur.
5- Kazaya kalan namazların cemaatle kılınması müstehaptır.
Alimlerin çoğu bu kanaattedir. Leys vakti geçen Cuma namazının cemaatle kaza
edilmesini benimsemesine rağmen, bu konuda âlimlerin çoğundan farklı
düşünmüştür.
6- Kaza edilen namaz için kamet getirilir.