باب:
لا تقضي
الحائض
الصلاة.
20. Hayızlı Kadın Namazlarını Kaza Etmez
-وقال
جابر وأبو
سعيد، عن
النبي صلى
الله عليه وسلم:
(تدع الصلاة).
Câbir ve Ebu Saîd Nebi s.a.v.'in
Hayızlı kadın için) Namazı bırakır" dediğini nakîetmiştir.
حدثنا
موسى بن
إسماعيل قال:
حدثنا همام
قال: حدثنا
قتادة قال:
حدثتني معاذة: أن
امرأة قالت
لعائشة: أتجزي
إحدانا
صلاتها إذا
طهرت؟ فقالت:
أحرورية أنت؟
كنا نحيض مع
النبي صلى
الله عليه
وسلم، فلا
يأمرنا به، أو
قالت: فلا
نفعله.
[-321-] Muaze'den şöyle nakledilmiştir: "Bir kadın
Aişe (r.anha)'ye, 'Hayızdan çıkınca namazımızı kaza edelim mi?' diye sordu.
Bunun üzerine Aişe (r.anha) şöyle cevap verdi: 'Yoksa sen, Haruriye fırkasından
mısın? Biz Nebi SÜRESİ
varken hayız olurduk. O,
bize böyle bir şey emretmedi.' Ya da Aişe (r.anha) ( son cümle yerine) 'biz
kaza etmezdik' demiştir."
Diğer tahric: Tirmizi Tahare; Müslim, Hayz
AÇIKLAMA: (kaza edelim mi?) Bu
soruyu soran, temizlik döneminde kılınan namazların kadın için yeterli olup
olmadığını, âdet günlerinde geçen namazların kaza edilip edilmeyeceğini
öğrenmek İçin sormuştur.
{Harûriye) Kufe'ye iki mi! uzaklıkta bulunan bir köy olan
Harûrâ'ya mensup olanlara Harûrî denir. Ayrıca Haricilerin inanç ilkelerine
sahip olanlara da Harûrî adı verilir. Çünkü Hz. Ali'ye karşı ayaklanan ilk
haricî grup bu köyde isyan çıkarmıştır. Bundan böyle Haricîlerin bu köye nispet
edilmesi meşhur olmuştur. Bu mezhebin pek çok fırkası vardır. Ancak aralarında
ittifak ettikleri bir takım esaslar vardır. Bunların başında, Kur'an'ın delalet
ettiği her şeyi kabul edip her ne surette olursa olsun hadislerde geçen ilave
bilgileri reddetmek gelir. Bundan dolayı Aişe (r.anha) kadına istifhâm-ı
inkârı ile cevap vermiştir. İmam Müslim'in Muâza'dan Asım kanalıyla tahriç
ettiği rivayette şu ilaveler vardır: "Kadın 'hayır, sadece soruyorum (yani
sırf öğrenmek için soruyorum, muhalefet edip karşı gelmek için değil.
dedi." Bunun üzerine Aişe (r.anha), kadının durumundan konuyla ilgili
delili öğrenmek istediğini anlamış ve buna göre cevap vermiştir. Dolayısıyla
hükmün gerekçesini belirtmemiştir.
Alimler, hayızlı kadının namazı kaza etmeyip orucu kaza
etmesinin bu iki ibadet arasındaki bir takım farklara dayandığını
söylemişlerdir. Mesela, oruç yılda bir defa tutulurken, namaz günde beş kez
tekrarlanır. Bu durum, hayız döneminde kılınmayan namazların kazasında zorluğa
neden olur. İşte bundan dolayı kadınların, âdet döneminde kılamadığı namazları
kaza etmesine gerek yoktur. Bazılarına göre ise, hayızlı kadın oruç tutma
emrine muhatapken namaz kılma emrine hiç muhatap olmamıştır. Bu da bir başka
farkı oluşturur.
İbn Dakîki’l-İyd şöyle demiştir: "Aişe (r.anha), hayızlı
kadının namazını kılmakla yükümlü olmadığına delil getirirken, kendisinin
namazı kaza etmekle emrolun-madığım belirtmekle yetinmiştir. Böyle davranması
şu iki ihtimalden kaynaklanabilir:
a) Aişe (r.anha), hayızlı kadının namaz kılamayacağından, namazlarını
kaza edemeyeceği sonucunu çıkarmış ve bu çıkarımına göre amel etmiştir. Oruçta
olduğu gibi kazayı emreden aksi bir hükmün sabit olmasını beklemiştir. (Ancak
söz konusu aksi hüküm gelmeyince, çıkarımına göre amel etmeye devam etmiştir.)
b) Hayızlı kadının adet döneminde kılamadığı namazları kaza
etmesi gerektiğine dair hükmün açıklanması gerekiyordu. Çünkü Nebi s.a.v.'in
hanımları, onun yanında zaman zaman hayız oluyorlardı. Allah Re-sûlü'nün namazların kaza edileceğini açıklamaması söz
konusu kazanın farz olmadığını gösterir. Üstelik, hayızlı kadının namazları
kaza edip etmemesi meselesi orucun kazasının emredildiği döneme rastlıyordu. Bu
da, kazanın farz olması durumunda açıklanacağını gösterir. Kanaatimce doğru
olan ihtimal de budur."
{Bize böyle bir şey emretmedi, ya da Aişe (r.anha) (son cümle
yerine) "biz kaza etmezdik demiştir.") İsmâilî nüshasında bir başka
yoldan "biz namazları kaza etmezdik, zaten bununla da emrolunmadık"
ifadesi yer alır. Biz namazları kaza etmezdik, ifadesini delil olarak kullanmak
bununla emrolunmadık ifadesinden daha açıktır. Çünkü, kazanın emredilmemesi,
farz olmadığına delil olarak kullanılınca tartışmaya açık hale gelir. Zira
kazanın farz olduğunu gösteren genel delil İle yetinme ihtimali söz konusu
olabilir.