79- YER YÜZÜNÜN BİR
KISMI DİĞER BİR KISMI TEMİZLER
حَدَّثنَا
هشام بْن
عَمَّار.
حَدَّثنَا
مَالِك بْن
أَنَس.
حَدَّثنَا
مُحَمَّد بْن
عمارة بْن
عمرو بْن حزم،
عَنْ
مُحَمَّد بْن
إبراهيم بْن
الحَارِث التيمي،
عَنْ أم ولد
لإبراهيم بْن
عَبْد الرَّحْمَن
بْن عوف؛
أَنَّها سألت
أم سلمة، زوج
الْنَّبِيّ
صَلى اللَّه
عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ قالت: -
إِنِّي امرأة
أطيل ذيلي.
فأمشي فِيْ المكان
القذر. فقالت:
قَالَ رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه
عَلَيْهِ
وَسَلمْ:
((يطهره مَا
بعده)).
الحديث رواه
أَبُو داود
أَيْضَاً.
وضعفه لجهالة
"أم ولد
لإبراهيم بْن
عَبْد
الرَّحْمَن بْن
عوف".
Abdurrahman bin
Avf'ın oğlu İbrahim'in Ümmü Veledi (r.a.)'den rivayet edildiğine göre :
Kendisi, Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in hanımı Ümmü Seleme (r.anha) 'ya şunu
sormuştur:
'Ben eteğini
uzatan bir kadınım. Necis yerde yürürüm.* Ümmü Seleme (r.anha) şöyle cevap
vermiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki:
«Necis
yerden sonra gelen temiz yer o eteği temizler.»
Not: Ebu Davud
da bu hadisi rivayet etmiş ve İbrahim'in Ümmü Veledi'nin mechul olduğundan
zayıf olduğunu söylemiştir.
Diğer tahric: Ebu
Davud tahare; Tirmizi, tahare; Darimi, vudu; muvatta, tahare
AÇIKLAMA :
EI-Menhel yazarı
bu hadisin açıklamasını yaparken şöyle der: Ümmü Seleme'ye müracaat eden Hamide
adlı kadın Arapların adeti vechile yürürken ayakları örtülsün diye eteğini
uzatırdı. Arapların hanımları mestler giymedikleri için eteklerini yere
sürülecek şekilde uzun yaparlardı. Örtünrne amacıyla böyle yaptıkları için,
Resul-i Ekrem (s.a.v.), buna ruhsat vermiştir.
Ümmü Seleme, bu
hadisle ona fetva vermiş ve yanındaki bilgiyi ona aktarmış ta ki soru sahibi,
delili ile beraber hükmü bilsin. Ümmü Seleme, bu kadının hafıza gücünü ve
işittiğini iyi ezberlediğini, ilmi mes'eleyi anlamaya ve başkasına aktarmaya
elverişli gördüğü için böyle yapmıştır. Alim de böyle yapmalıdır. Yani zeki ve
öğretime elverişli bir kimse, ona şer'i bir mes'ele scrduğu zaman mes'eleyi
delilleriyle beraber etraflıca anlatmalıdır. Ilim ehlinden olmayıp, öğrendiğini
nakletmeye müsait olmayan kişi soru sorduğu zaman alim, mes'elenin yalnız
hükmünü anlatmalıdır.
Alimlerden bir
cemaat, bu hadisin zahiri ile hükmederek: Yaş necasetin bile dokunduğu bir
elbise etegi temiz bir yerden yürüyerek geçmekle temizlenir, demişler ve
kadının entari eteğini mest ve ayakkabı gibi telakki etmişlerdir.
Alimlerin
cumhuruna göre: Hadiste geçen necasetten maksat, elbseye yapışmayan kuru
necasettir. Pis bir yerden geçerken eteğe takılan kuru necaset, biraz sonra
geçilen temiz yerde düşer. Sanıldıgı gibi yaş necasetin temiz yerden geçmekle
giderilecegi kasdedilmemiştir.
Şafii: Hadis,
elbiseye bulaşmayan kuru necaset hakkındadır. Kadının eteği, yaş necasete
sürülerek geçilirse yıkamaktan başka bir şey onu temizleyemez, demiştir.
Ahmed bin Hanbel
de: Hadisin manası, kadının eteğine sidik dokunup da sonra yere sürtüldüğü
zaman yer onu temizler, demek degildir. Fakat. kadın pis bir yerden geçerken
entari o yere dokunur, sonra iyi bir yerden geçilirken, etek oraya da dokunursa
necasetten bir şey entariye yapışmamak üzere temiz yerden geçiş, pis yerden
geçişin eserini giderir, demiştir.
Zerkani şöyle
der: İm m Malik kendisinden rivayet edilen: ''Yeryüzünün bir kısmı diğer bir
kısmını temizler." mealindeki hadis (bu hadisin aynısı 532 numarada
geçer.) hakkında demiştir ki : Hadisten maksad şudur: Pislenmiş olan yere basan
kişi, daha sonra kuru ve temiz yere basar. İşte böylece yeryüzünün bir kısmı.
diğer kısmını temizlemiş olur. Ama sidik ve benzeri bir necaset, elbiseye veya
vücuda dokunursa şüphesiz pislenen şey ancak yıkamakla temizlenir. Bu hüküm,
ümmetin icmaı ile sabittir."
Tirmizi'nin şerhi
Tuhfe'de de, yukarıda yazılı alimlerin görüşü nakledildikten sonra, Hanefi
alimlerinden İmam Muhammed'in rivayeti olan Muvatta'ındaki sözü şöyle
nakledilir : Muhammed dedi ki: 'Pis bir yerden geçerken kadının eteğine dokunan
necaset, bir. miskalden fazla olmadığı takdirde beis yoktur. Daha çok olunca,
pislenen yeri yıkamadıkça o elbiseyle namaz kılınmaz. Ebu Hanife'nin kavli de
budur.
HADİSTEN ÇIKAN
FIKIH HÜKÜMLERİ .
1. Kadınlar,
örtünmek maksadı ile elbiselerini uzatabilirler.
2. Pis yerden
geçerken pislenen kadının eteği daha sonra temiz yerden geçmekle temizlenmiş
sayılır. Bu husustaki tafsilatı yukarıda verdik.
3. Sokak ve
caddelerde yağışlı havalarda gezilirken necasetin karıştığı pis çamurların
elbiseye sıçraması, kaçınılması güç bir sorun olduğundan fıkıh alimleri, bunun
bağışlandığını hükme bağlamışlardır.
EBU DAVUD HADİSİ VE İZAH İÇİN BURAYA TIKLAYIN