AHBERANA أخبرنا

Bize haber verdi anlamına gelir.

Hadis rivayet metodlarından biri ile alınan hadislerin başkalarına rivayetleri sırasında isnadda kullanılan eda lafızlarından biridir. Ravinin Hadisi hangi rivayet metoduyla aldığını göstermekte ve onu Şeyhine nisbet etmekte kullanılır. Daha çok Hadis rivayet metodlarının en sağlamı olan ve Şeyh ile talibin bir araya gelmesi ile rivayeti ifade eden sema' yoluyla rivayette kullanılan üçüncü lafızdır. El Hatibul Bağdadi tekil zamiri ile ahberani lafzını sema' a delallet eden lafızların üçüncü sırasında vermiştir.

Buharinin Şeyhi El Humeydi'den naklettiği bir habere bakılırsa Süfyan bin Üyeyne ye göre Ahberana Haddesena Enbeena ve Semi'tu tabirleri birdir ve sema' a delalet eden lafızlardandır. Yine El Hatibul bağdadiye göre ravi Şeyhten işitmek suretiyle aldığı Hadislerin rivayetinde semi'tu Haddesena Ahberana Enbeena tabirlerinden birini kullanmakta serbesttir.

Kadı iyad ise sema' yoluyla rivayeti imla ve tahdis olarak ayırdıktan sonra Şeyhin ezberinden veya yazılı kitabından yapılabileceğini kaydederek bu yolla Hadis rivayet edenlerin Hadedesena Ahberana Enbbeena semi'tu fulanen yekulu, kale lena fulanun, zekera lena fulanun lafızlarının herhangi birini kullanmasının caiz olduğunu söyler. Bu misaller Ahberana tabirinin genelde sema' a delalet eden eda lafızları arasında kullanıldığını gösterecek niteliktedir. Bununla birlikte aynı tabir zamanla sema' yoluyla Hadis rivayetinde kullanılmakla kalmamış diğer Hadis rivayet metodlarının hemen hepsi ile rivayetde kullanılan bir eda lafzı haline gelmiştir.

Nitekim ibnü Selaeha göre Ahberana önceleri Şeyh ten işitilen Hadislerin rivayetinde yaygın olarak kullanıldığı halde sonraları kıraat veya Arz denilen metodla rivayet edilen Hadislere tahsis edilmiştir. Abdullah bin Mubarek, Yahya et-Temimi, Ahmed bin Hambel, Nesei ve diğer bazı alimler Ahberana tabirinin mutlak olarak Arz metoduyla Hadis rivayetine bağlanmasını caiz görmemişlerdir. Buna karşılık Hicaz ve Kufe alimlerinin büyük çoğunluğu söz gelişi ez-Zühri, Malik Süfyan bin Üyeyne, Yahya bin Said, El Kattan, Buhari gibi Hadis alimleri bunu caiz görürler. İmam Şafi de ahberana lafzının sadece Arz metoduyla Hadis rivayetine ait bir tabir kabul edilmesini caiz görenlerdendir. Buradan anlaşılmaktadırki Hadis ıstılahlarının oluşmaya Muhaddisler ve Raviler arasında Hadis rivayetiyle ilgili çeşitli tabirler kullanılmaya başladığı sıralarda Ahberana tabiri önce sema' denilen rivayet şeklinde diğer bazı lafızlarla birlikte kullanılmış, ancak sonraları aynı tabir Şeyh'e Arz veya Kraat'i ifade eden bir tabir haline gelmiştir. Şu da varki Ahberana lafzı Haddesena ile aynı manada olarak Hadisi Şeyh'ten doğrudan doğruya vasıtasız olarak rivayette kullanımış bu iki tabir arasında fark görülmemiştir. Mağrib alimleride ikisi arasında fark gözetmemiştir. Ancak Ahberani tabirinin Arz yoluyla rivayete tahsis yaygın hale geldikten sonra Muhaddisler tarafından bu iki tabir arasında fark gözetilmeye başlamıştır. İmam Evzai bin Cüreyc , İmam Şafi, Müslim, Abdul bin Vehbil Mısri, Nesei gibi alim Muhaddislerde iki tabirin ayrı mutalaa edilmesine taraftardırlar. Bunun içindirki Ahberana lafzı Haddesena gibi özellikle Şeyh'ten sema' ı değil Şeyhin huzurunda okumayıda ifade etmeye başladığında artık aralarında umum husus ilgisi hasıl olmuş ve her Hadis rivayeti için Ahberana denilebilmiş isede her haber nakletmeye Tahdis denilememeye başlanmıştır.

Bu nedenle Ahmed bin Salih Ahberana ile Enbeena Haddesena nın altındadır. Bazı Hadisçiler Ahberana ve benzeri tabirlerin icazet ve münavele yoluyla alınan Hadislerin rivayetindede kullanılmasını caiz görmüşlerdir. Bazıları ise bu tabirle birlikte Hadisi tahammül yolunu belirttecek lafzın zikredilmesini uygun bulmuşlardır. Malik bin Enes, İbn-i Cüreyc Ahmed bin Hambel ve diğer bazı Hadisçiler, Ahberana ve benzeri eda lafızlarının icazet ve münavelede kullanılmasını hoş karşılamamaışlardır. Mesela Malik bin Enes bu senin El Muvatta adlı kitabın. Onu yazdım ve karşılaştırdım bunun rivayeti için bana icazet ver. Yalnız rivayet ederken Ahberana Malik mi diyeyim yoksa Haddesena Malik mi ? Diyen bir şahsa :

Hangisini dilersen onu söyle cevabını vermiştir.

Ahmed bin Hambel ise Şuayb'ın Hadislerinin bir kısmını ona okuyarak bir kısmını ondan dinleyerek, bir kısmınıda icazet ve münavele ile alan El Hakem bin Nafi'e hepsini değil bir kısmını münavele ile aldığı için bütün bu Hadislerin rivayetinde -Ahberana de- demiştir.

Bu haberler icazet ve münavele yolu ile alınan Hadislerin de Ahberana ve benzeri tabirler kullanılarak rivayet edildiğini göstermektedir.

Bununla beraber İbn-ü Salah ve ona tabi olanlar bu çeşit rivayetlerde tahammül yolunun açıklanmasını daha doğru bulmuşlar ve Hadisçilerin ekseriyetle bu görüş üzerinde birleştiklerini ifade etmişlerdir. Bu açıklama işide ravinin mesela Ahberana icazeten veya Haddesena münaveleten gibi ibareler kullanmasıyla olur. Ahberana lafzının mukatebe yolu ile alınan Hadislerin rivayetinde kullanılması ise bazı alimlere göre caiz olmakla beraber bazı Hadisçiler bunu doğru bulmamışlardır.

Ayrıca bakınız:

AHBERANİ

AHBERANA Fİ KİTABİHİ

AHBERANA FULAN Bİ-KIRA’ATİ ALEYHİ

AHBERANA FULAN Bİ-TEBLİĞİ FULAN

AHBERANA FULAN Bİ’L-KIRA'ATİ ALEYHİ

AHBERANA FULAN FİMA KURİ'E ALEYHİ

AHBERANA FULAN KIRA'ATEN ALEYHİ

AHBERANA FULAN KIRA’TATEN ALEYHİ VE ENE ESME'U

AHBERANA İCAZETEN

AHBERANA KİTABETEN

AHBERANA MUNAVELETEN

AHBERANA RACUL