37- HAYVANIN MEYDANA
GETİRDİĞİ ZARAR TAZMİN EDİLMEZ
حدثنا أحمد
بن منيع حدثنا
سفيان عن
الزهري عن سعيد
بن المسيب عن
أبي هريرة قال
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم العجماء
جرحها جبار
والبئر جبار
والمعدن جبار
وفي الركاز
الخمس
حدثنا قتيبة
حدثنا الليث
عن بن شهاب عن
سعيد بن
المسيب وأبي
سلمة عن أبي
هريرة عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم نحوه
Ebû Hureyre (r.a.)’den
rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Hayvanın yaralaması boşa
gider cezası yoktur, diyet gerekmez, kazılan kuyuya düşen kimse için bir ceza
gerekmez, maden ocaklarında meydana gelecek kazalar için de bir ceza gerekmez
yeraltından çıkarılan definelerde beşte bir zekat vardır.”
Kuteybe, Leys
vasıtasıyla İbn Şihâb’tan, Saîd b. Müseyyeb’den, Ebû Seleme’den, Ebû
Hureyre’den bu hadisin benzerini rivâyet etmiştir.
Diğer tahric: Buhârî,
Zekat; Müslim, Hudud
قال وفي
الباب عن جابر
وعمرو بن عون
المزني وعبادة
بن الصامت قال
أبو عيسى حديث
أبي هريرة حديث
حسن صحيح
حدثنا
الأنصاري عن
معن قال أخبرنا
مالك بن أنس
وتفسير حديث
النبي صلى
الله عليه
وسلم العجماء
جرحها جبار
يقول هدر لا
دية فيه قال
أبو عيسى
ومعنى قوله
العجماء
جرحها جبار
فسر ذلك بعض
أهل العلم
قالوا
العجماء
الدابة
المنفلتة من
صاحبها فما
أصابت في
انفلاتها فلا
غرم على
صاحبها
والمعدن جبار
يقول إذا
احتفر الرجل
معدنا فوقع
فيها إنسان
فلا غرم عليه
وكذلك البئر
إذا احتفرها
الرجل للسبيل
فوقع فيها إنسان
فلا غرم على
صاحبها وفي
الركاز الخمس
والركاز ما
وجد في دفن
أهل الجاهلية
فمن وجد ركازا
أدى منه الخمس
إلى السلطان
وما بقي فهو له
Tirmizî: Bu konuda
Câbir, Amr b. Avn b. Avf el Müzenî’den ve Ubâde b. Sâmit’den de hadis rivâyet
edilmiştir.
Tirmizî: Ebû Hureyre
hadisi hasen sahihtir. El Ensarî, Ma’n’den naklederek Mâlik b. Enes’in şöyle
dediğini bize aktardı. Peygamber (s.a.v.)’in: “Hayvanın yaralanması boşa gider”
sözünün manası yani cezası yoktur, diyet gerekmez anlamındadır.
Tirmizî: “Hayvanın
yaralaması boştur” sözünü bazı ilim adamları şöyle tefsir etmişlerdir:
“Sahibinin elinden kaçan hayvanın yaralanmasında ve yaptığı her türlü zararda
sahibinin bir şey ödemesi gerekmez.” Maden ocaklarında meydana gelecek kazalar
için de bir ceza gerekmez sözünün manası şudur: Bir kimse bir maden ocağı açsa
oraya bir insan düşüp ölse o kimseye diyet ödemek lazım gelmez. Yine bir kimse
herkesin istifadesi için bir su kuyusu açsa o kuyuya da bir insan düşse kuyu
sahibine diyet ödemek gerekmez, “Definelerde beşte bir zekat vardır” sözüne
gelince: Rikaz, geçmiş dönemlerde toprağa gömülmüş altın gümüş cinsinden
şeylerdir: Kim böyle bir şey bulursa beşte birini devlete vergi olarak öder
geri kalanı kendisinindir.