35- BORCU OLAN MÜKATEB
KÖLENİN, KÖLELİKTEN KURTULAMAYACAĞI
حدثنا هارون
بن عبد الله
البزار حدثنا
يزيد بن هارون
أخبرنا حماد
بن سلمة عن
أيوب عن عكرمة
عن بن عباس عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال إذا
أصاب المكاتب
حدا أو ميراثا
ورث بحساب ما
عتق منه وقال
النبي صلى
الله عليه
وسلم يؤدي
المكاتب بحصة
ما أدى دية حر
وما بقي دية عبد
قال وفي
الباب عن أم
سلمة قال أبو
عيسى حديث بن
عباس حديث حسن
وهكذا روى
يحيى بن أبي
كثير عكرمة عن
بن عباس عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم وروى
خالد الحذاء
عن عكرمة عن
علي قوله
والعمل على
هذا الحديث
عند بعض أهل
العلم من
أصحاب النبي
صلى الله عليه
وسلم وغيرهم وقال
أكثر أهل
العلم من
أصحاب النبي
صلى الله عليه
وسلم وغيرهم
المكاتب عبد
ما بقي عليه
درهم وهو قول
سفيان الثوري
والشافعي
وأحمد وإسحاق
İbn Abbâs (r.a.)’den
rivâyete göre: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“Mûkatep köleye had
uygulanması gerekirse veya miras düşerse kendisini hürriyetine kavuşturabildiği
miktara göre mirastan pay alır. Rasûlullah (s.a.v.) şöyle devam etti; Mükateb
köleye ödenecek diyetin miktarı ödemiş olduğu kadar hissesi hür diyeti olarak
geri kalan kısmı ise efendisine köle diyeti alarak ödenir.”
Diğer tahric: Ebû
Dâvûd, Diyat
Mûkateb köle: Belli
bir ücreti ödemeyi tamamladığında hürriyetine kavuşması şarta bağlanan köle
demektir. Miras ve diğer konularda bedelinden ödediği kadar kısmı hür nisbeti
geri kalan kısmı ise efendisine kölelik bedeli olarak ödenir.
Tirmîzî: Bu konuda
Ümmü Seleme’den de hadis rivâyet edilmiştir.
Tirmîzî: İbn Abbâs
hadisi hasen sahihtir. Yahya b. ibn Kesir, İkrime’den, İbn Abbâs’tan aynı
şekilde rivâyet etmiştir. Hâlid el Hazza, İkrime’den, Ali’den Ali’nin sözü
olarak rivâyet etmiştir. Rasûlullah (s.a.v.)’in ashabından ve diğerlerinden
bazı ilim adamlarının uygulaması bu hadise göredir. Rasûlullah (s.a.v.)’in
ashabından ve sonraki dönemlerden pek çok kimse şöyle demişlerdir: “Mükateb
köle bedelinden ödeyemediği bir dirhem bulunsa bile kölelikten kurtulamaz.”
Sûfyân es Sevrî, Şâfii, Ahmed ve İshâk bunlardandır.