UMDETU’L AHKAM

HACC BÖLÜMÜ

TAVAF ESNASINDA YALNIZCA İKİ YEMANi RÜKNÜ İSTİLAM ETMENİN MÜSTEHAB OLUP DİĞER İKİ RÜKNÜ İSTİLAM ETMENİN MÜSTEHAB OLMADIĞI BABI

3050-242/1- ... Abdullah b. Ömer'den şöyle dediğini rivayet etti: Ben Rasulullah (s.a.v.)'i Beyt'in iki Yemanı rüknünden başka bir tarafını mesh ettiğini (ellerini sürüp istilam ettiğini) görmedim.

Açıklama:

(3050) "Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ... görmedim" diğer rivayette (3051) "Rasulullah (s.a.v.) istilam etmezdi. .. " (3052) diğer rivayette de: "Ancak hacer(-i esved) rüknü ile rükn-i Yemanıyi istilam ederdi."

Bu rivayet birbirleri ile ittifak halindedir. İki Yemanı rükün Hacer-i Esved rüknü ile rükn-i Yemanıdir. Her ikisine iki Yemanı rükün adı tağlib dolayısı ile verilmiştir. Baba ile anneye ebeveyn, güneş ile aya kamereyn, Ebu Bekir ve Ömer (r.anhuma)'ya Ömereyn, su ve hurmaya el-esvedeyn denilmesi gibi. Benzeri de pek çok ve meşhurdur. "Yemanıyan: İki Yemenli (Yemanı rükün)" söyleyişinde fasih ve meşhur söyleyiş ile ye harfi şeddesizdir. Sıbeveyh ve Cevherı ile başkaları ise bunların bir başka söyleyişle ye harfi şeddeli söylendiğini nakletmektedirler.

Bunu şeddesiz söyleyenler: Bu Yemen'e nisbetledir diye açıklarlar. Buradaki elif, iki nisbet ye'sinden birisinin yerini tutmakta olup diğer ye ise şeddesiz kalmaktadır. Eğer onu şeddeli okuyacak olursak böylelikle hem yerini tutan harf ile yerine harf geçirilen harfi bir arada zikretmiş olacağız. Bu ise imkansızdır. Şeddeli okuyanlar ise "Yemanı" söyleyişindeki elif fazladan gelmiştir. Aslı "yemeni" dir. Bu durumda ye şeddeli olarak kalır. Elif de fazla olur. Tıpkı sanani, rakbani ve diğerlerinde elif ilave edildiği gibi. Allah en iyi bilendir.

"Mesh ederdi (ellerini sürerdi)"den kastı istilam ederdi demektir. Şunu belirtelim ki Beyt'in dört rüknü (köşesi) vardır. Hacer-i Esved rükni ile Rükn-i Yemanıye İki Yemanı Rükün denilir. Diğer iki rükne ise İki Şami Rükün adı verilir. Hacer-i Esvedin bulunduğu rüknün iki fazileti bulunmaktadır. Birincisi İbrahim (aleyhisselam)'ın temeli üzerinde bulunması, ikincisi ise bu rükünde (köşede) Hacer-i Esvedin bulunmasıdır.

Yemanı rüknün ise bir tek fazileti vardır o da İbrahim (aleyhisselam)'ın temelleri üzerinde olmasıdır. Diğer iki rüknün ise bu iki fazilet gibi bir üstünlükleri bulunmamaktadır. Bundan dolayı Hacer-i Esvedin iki özelliği vardır. Biri istilam edilmesi, diğeri ise öpülmesidir. Buna sebep ise sahip olduğu iki faziletidir. Yemanı rükün ise istilam edilir ama öpülmez. Çünkü onun tek bir fazileti (üstünlüğü) bulunmaktadır.

Diğer iki rükün ise ne öpülür, ne de istilam edilirler. Allah en iyi bilendir. Ümmet iki Yemanı rüknün istilamının müstehab olduğunu icma ile kabul etmiştir. Büyük çoğunluk da diğer iki rükne el sürülmeyeceğini ittifakla kabul etmiş olmakla birlikte seleften bazıları bunu müstehab görmüştür. Bu iki rüknür.. de istilam edileceğini söyleyenler arasında Ali (r.a.)'ın oğulları Hasan ve Hüseyin ile İbn Zubeyr, Cabir b. Abdullah, Enes b. Malik, Urve b. ez-Zubeyr.

Ebu Şa'sa Cabir b. Zeyd (r.anhum) da vardır. Kadı Ebli't-Tayyib dedi ki: Değişik bölgelerdeki imamlar ve fukaha bu iki rüknün istilam edilmeyeceği üzerinde icma etmişlerdir. Ashab-ı kiramdan bazılarının ve tabiinin bir kısmının bu hususta görüş ayrılığı vardı ama sonradan bu görüş ayrılığı ortadan kalkmış olup bu iki rüknün istilam edilmeyeceği üzerinde icma etmişlerdir. Allah en iyi bilendir.

(3052) "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Hacer-i Esved ile rükn-i Yemaniden başkasını istilam etmiyordu." Cumhur bunu Hacer-i Esvedin içinde bulunduğu rüknü (köşeyi) dışarıda bırakarak yalnızca Hacer-i Esvedi istilam etmekle yetineceği hususunda bunu delil göstermişlerdir. Az önce Kadı Ebli't-Tayyib'in bu husustaki muhalif kanaati geçmiş bulunmaktadır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

TEMETTU HACCI - HACC AYLARINDA UMRE YAPMANIN CAİZ OLDUĞU