UMDETU’L AHKAM

NAMAZ

YOLCULUKTA NAMAZIN KISALTILMASI

MUKİM İKEN İKİ NAMAZI CEM ETME BABI

1628-51/3- ... İbn Abbas'ın tahdis ettiğine göre Rasulullah (s.a.v.) yaptığı bir seferde Tebuk Gazvesinde namazı cem ile kılarak öğle ile iki ndiyi, akşam ile yatsıyı cem etti.

Said dedi ki: İbn Abbas'a: Böyle yapmaya onu iten sebep nedir? dedim. O: Ümmetimi sıkıntıya sokmak istemedi dedi.

Açıklama:

İbn Abbas'ın rivayet ettiği (1627) hadiste: "Rasulullah (s.a.v.) Medine'de ... öğle ile ikindi namazlarını birlikte kıldı ... Ümmetinden kimseyi sıkıntıya sokmak istemedi, dedi." diğer rivayette (1628) "İbn Abbas'tan rivayete göre Rasulullah (s.a.v.) yaptığı bir yolculukta Tebuk Gazvesinde ... " Muaz b. Cebel'in rivayetinde (1629) Tebuk Gazvesinde bunun gerçekleştiğini söyleyip (1630, 1631) İbn Abbas'ın yaptığı açıklamanın aynısını yapmıştı:İbn Abbas'tan gelen diğer rivayette (1631) "Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Medine'de ... öğle ile ikindi namazlarını ... bir arada kılmıştır." diğer rivayette (1632) Amr b. Dinar'dan, o Ebu'ş-Şa'sa, Cabir b. Zeyd'den, o İbn Abbas'tan şöyle dediğini nakletti: " ... Ben de böyle zannediyorum." diğer rivayette (163_ "Abdullah b. Şakik dedi ki: Bir gün ikindiden sonra İbn Abbas bize bir hutb2 verdi. .. "

Müslim'de sabit olan bu rivayetler görüldüğü gibidir. İlim adamlarının ise bunlar hakkında farklı tevilleri ve çeşitli görüşleri (Mezhebleri) vardır. Tirmizi kitabının sonunda şöyle diyor: "Benim bu kitabımda İbn Abbas'ın Medine'de korku ve yağmur söz konusu olmaksızın iki namazın cem edildiğine dair hadisi ile içk içen bir kimsenin dördüncü defada öldürüleceğine dair hadisi dışında ümmetin gereğince amel etmeyi icma ile terk ettiği başka bir hadis yoktur."

Tirmizi'nin içki içen kimse ile ilgili hadis hakkında bu söyledikleri aynen ö'-ledir çünkü o neshedilmiş bir hadistir. Neshedildiğine de delil icmadır.

İbn Abbas'ın hadisine gelince, ümmet, amel etmeyi terk etmek üzerinde icma etmemiştir. Aksine onların bu hususta çeşitli görüşleri vardır. AralarındeL: bu hadisi, bu, yağmur mazereti dolayısıyla bir cemdir diye tevil edenler vard Bu da mütekaddimunun büyük alimlerinden bir topluluktan nakledilmiş meşhur bir görüştür ama diğer rivayetteki "korku ve yağmur söz konusu olmaksızır. ibaresi sebebiyle bu açıklama zayıf görülmüştür.

Kimi alimler bu hadisi havanın bulutlu olduğu bir zamanda öğle namazır. kıldı sonra bulut açılıp, ikindi namazı vaktinin girdiği anlaşılınca ikindi namazır. da kılmıştır diye tevil etmiştir. Bu da batıldır çünkü öğle ile ikindi namazları hususunda bunun en düşük bir düzeyde bir ihtimali bulunmakla birlikte akşam U2 yatsı hakkında böyle bir ihtimal yoktur.

Kimi ilim adamı bunu birinci namazı son vaktine kadar geciktirip, son vaktif":de o namazı kılmıştır. Onu kılmayı bitirince de ikincisinin vakti girdiği için onu dz arkasından kılıvermiştir. Böylelikle kıldığı bu namazı şeklen bir cem olmuştur.

Bu da zayıf yahut batıldır çünkü böyle bir ihtimal söz konusu olmayaca: şekilde ifadelerin zahirine muhaliftir, aykırıdır.

Diğer taraftan İbn Abbas'ın hutbe verdiği zaman sözünü ettiğimiz fiili uygulaması ile yaptığının doğruluğunu açıklamak üzere hadisi delil göstermesi, Ebu Hureyre'nin de onu doğrulayıp, reddetmemesi de bu tevilin kabul edilemeyeces_ hususunda gayet açıktır.

Aralarında bu, hastalık ya da buna benzer başka mazeretler sebebiyle yapılmış bir cem olarak kabul edilir, diyenler de vardır. Bu Ahmed b. Hanbel'in ve Mezheb alimlerimizden Kadı Hüseyin'in kabul ettiği görüştür. Ayrıca bunu Hattabi, Mütevelli ve Mezheb alimlerimizden Ruyani de tercih etmiştir. Hadisin zahiri, İbn Abbas'ın fiili uygulaması, Ebu Hureyre'nin muvafakati sebebiyle bu,bu hadisin tevilinde tercih edilen bir yoldur çünkü hastalık halinde zorluk, yağmurdan daha ileridir.

İmamlardan bir topluluğun kanaatine göre de, bunu bir alışkanlık haline getirmeyen kimse için ihtiyaç dolayısıyla ikamet halinde cem caizdir. Bu da İbn Sirin'in, Malik'in ve arkadaşlarından Eşheb'in görüşüdür. Hattabi bu görüşü ayrıca Kaffal'den ve Şafii mezhebi alimlerinden eş-Şaşi el-Kebir'den, o Ebu İshak el-Mervezi'den, o hadis ashabından bir topluluktan diye nakletmiş, İbnu'l-Münzir de bu kanaati tercih etmiştir.

İbn Abbas'ın: Ümmetini sıkıntıya sokmak istemedi, şeklindeki sözünün zahiri de bunu desteklemektedir. Herhangi bir hastalık ya da başka bir sebebi de buna gerekçe göstermemiştir. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

YOLCULUKTA NAMAZIN KISALTILMASI - MİNA'DA NAMAZI KISALTMAK BABI