UMDETU’L AHKAM

NAMAZ

KILINMAYAN NAMAZLARIN KAZASI VE SIRALANMASI - SALAT-I VUSTA (ORTA NAMAZ) İKİNDİ NAMAZIDIR DİYEN KİMSELERİN DELİLİ BABI

1428-209/8- ... Ömer b. el-Hattab Hendek günü Kureyş kafirlerine sövüp saymaya başladı ve: Ey Allah'ın Rasulü, Allah'a yemin ederim ki ancak güneşin batmasına az kala ikindi namazını kılabildim, dedi. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v.) de: ''Allah'a yemin olsun ki ben de onu henüz kılamadım" buyurdu. Sonra Buthan'a indik. Rasulullah (s.a.v.) da abdest aldı, biz de abdest aldık. Rasulullah (s.a.v.) güneş battıktan sonra ikindi namazını kıldı, ondan sonra da akşam namazını kıldı.

Açıklama:

(1428) "Ömer (radıyallahu anh) dedi ki: Ey Allah'ın Rasulü ... " Nebi (s.a.v.)'in kendisinin de namazı kılmadığına dair yemin etmesi Ömer (radıyallahu anh)'ın gönlünü hoş etmek içindir çünkü ikindi namazını akşam vaktine yakın bir zamana kadar geciktirmiş olması ona ağır gelmişti. Nebi (s.a.v.) de bunun üzerine ona kendisinin de henüz ikindiyi kılmadığını haber vererek Ömer'e örnek olup, meydana gelenlerin ona ağır gelmemesi ve gönlünü hoş etmesi için söyledi, verdiği bu haberi de yemin ile pekiştirdi.

Bu aynı zamanda yemin istenip, teklif edilmeksizin yemin etmenin caiz oluşuna delildir. Eğer bir hususu pekiştirmek yahut güveni arttırmak, bir unutkanlık yanılgısını ortadan kaldırmak ya da buna benzer başka maksatlar gibi bir maslahat bulunursa bu şekilde yemin etmek müstehabtır. Hadislerde bu çokça görülen bir durum olduğu gibi, yüce Allah tarafından da bu şekilde yeminlerde bulunulmuştur. "Vezzariyat, vettur, velmürselat, vessemai vettarık, veşşemsi veduhaha, velleyli iza yağşa, vedduha, vettini, veladiyat, velasri" ve benzeri buyruklarda olduğu gibi. Bütün bunlar hakkında yemin edilen hususun değerini göstermek ve onu pekiştirmek içindir. Allah en iyi bilendir.

"Buthan'a indik." Bütün muhaddislerin rivayetlerinde, zaptlarında ve kayıtlamalarında hep bu şekildedir. Dil bilginleri ise "Batihan" diye söyler ve başka türlüsünü caiz kabul etmezler. el-Bari' sahibi ve Ebu Ubeyd el-Bekri de bunu böylece nakletmişlerdir. Burası Medine'de bir vadinin adıdır.

"Buthan'a indik. Rasulullah (s.a.v.) da abdest aldı, biz de abdest aldık. .. " Buradaki ifadelerin zahirinden bu iki namazı cemaat ile birlikte kıldığı anlaşılmaktadır. Böylelikle bunda kazaya kalmış farz namazın cemaatle kılınmasının caiz olduğuna delil bulunur. Bütün ilim adamları da böyle demişlerdir. Ancak Kadı Iyaz'ın, Leys b. Sa'd'dan naklettiğine göre o bunu kabul etmemektedir. Leys'den bu görüş sahih olarak nakledilmiş olsa dahi onun bu görüşü bu hadis ile ayrıca Rasulullah (s.a.v.)'in sabah namazını ashabı ile birlikte uykuda kalıp, sabah namazını geçirip, onu cemaatle kıldıklarına dair -bundan biraz sonra Müslim'in de zikrettiği gibi- açık ifadeler taşıyan sahih hadislerle reddedilir.

Bu hadiste ayrıca bir namazı geçirmiş olup, onu başka bir vakitte hatırlayan kimsenin, işe, geçirdiği namazın kazasını kılmakla başlaması sonra da o vaktin namazını kılması gerektiğine de delil vardır. Bu hususta icma bulunmaktadır. Ancak Şafii'ye ve bir kesime göre böyle yapmak müstehabtır. Eğer vakit namazını kıldıktan sonra geçirdiği namazı kılarsa bu da caizdir. Malik, Ebu Hanife ve başkalarına göre ise önce geçirdiğini hatırladığı namazı kılması vaciptir. Eğer vakit namazını önce kılacak olursa sahih olmaz.

Bu hadisi şöyle diyen bir kimse delil gösterebilir: Akşam namazı şafağın batışına kadar devam eder çünkü kazaya kalmış ikindi namazını akşamdan önce kılmıştır. Eğer akşam namazının vakti dar olsaydı onun da vaktini geçirmemek için elbette akşam namazını kılmakla işe başlardı ama böyle diyen bir kimsenin bu hususta lehine delil olacak bir taraf yoktur çünkü bu uygulama güneşin batışından bir süre sonra olmuştur. Öyle ki akşam namazının vaktinin dar olduğunu söyleyenlere göre akşam namazının vakti dahi çıkmıştır. Bu durumda böyle diyenin bu görüşüne bu hadiste bir delil bulunmamaktadır. Daha önce delilleriyle açıklandığı ve bunlara yapılan itirazlara verilen cevaplarda görüldüğü gibi akşam namazının vakti şafağın batış zamanına kadar sürdüğü görüşü tercih edilen görüş olmakla birlikte bu böyledir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

CEMAATLE NAMAZIN FAZİLETİ VE CEMAAT'TEN GERİ KALMANIN AĞIR TEHDİDİNİ BEYAN BABI