UMDETU’L AHKAM

NAMAZ

İKİNDİ NAMAZINI GEÇİRMENĞN VEBALİNİN AGIR OLDUĞU BABI

1419-202/4- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe de tahdis etti. .. Ali dedi ki: Ahzab günü (olanlar) olunca Resulullah (s.a.v.): "Güneş batıncaya kadar bizi uğraştırzp, Vusta (orta) namazını kılmaktan alıkoydukları gibi, Allah da onların kabirlerini ve evlerini ateşle doldursun" buyurdu.

1416-20011- Bize Yahya b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Nafi'den rivayetle Malik'den okudum. O İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Resulullah (s.a.v.): "İkindi namazını kaçıran bir kimse ailesini ve malını kaybetmiş gibidir" buyurdu.

Açıklama:

(1416) "İkindi namazını kaçıran ailesini ve malını kaybetmiş gibidir." Buradaki (aile ve mal anlamındaki) "ehl ve mal" kelimelerinin lam harfleri, hem nasb, hem ref ile rivayet edilmiştir. Nasb ile rivayet cumhurun kabul ettiği meşhur ve sahih olan rivayettir, buna göre o kelimeler ikinci meful olurlar. Merfu olarak okuyanlar ise bunu naib-i fail (sözde özne) olarak değerlendirirler. Malı ve ailesi elinden alınmış gibi olur demektir. Malik b. Enes'in açıklaması da budur.

Nasb ile rivayetine gelince Hattabı ve başkaları şöyle demiştir: Yani kendisi malını, ailesini kaybetmiş, elinden çekip alınmış, böylelikle ailesiz ve malsız kalmış gibi olur demektir. O halde böyle bir kimse ailesinin ve malının elinden gitmesinden çekindiği ve korktuğu gibi, bu namazı geçirmekten korkmalı, çeki nmelidir.

Ebu Ömer b. Abdilberr dedi ki: Dil bilginleri ve fukahaya göre hadisin anlamı şudur: Böyle bir kimse intikam peşine düşmek zorunda kalacağı bir şekilde ailesinin ve malının elinden gitmesi ile neticelenecek bir musibete uğramış bir kimse gibidir çünkü vetr, intikamını almak istediği cinayet demektir. Bu durumdaki bir kimse biri musibetin kederi, diğeri ise intikam almanın zorluk ve sıkıntılarının kederi olmak üzere iki keder karşısında kalır.

Maliki alimlerinden Davudi dedi ki: Ailesini ve malını kaybetmiş bir kimse nasıl inna lillah ... diyerek istircada bulunması gerekiyorsa ikindi namazını kaçırdığı için de bu kadar pişman olması ve üzülmesi gerekir.

Bunun, böyle bir kimse malı ve ailesi elinden çıkmış bir kişinin karşı karşıya kalacağı üzüntü gibi, kaybettiği sevap dolayısıyla da üzülür demek olduğu da söylenmiştir.

Kadı Iyaz -yüce Allah'ın rahmeti ona- dedi ki: İlim adamları bu hadiste sözü edilen ikindi namazının geçmesinden maksadın ne olduğu hususunda ihtilaf etmişlerdir. İbn Vehb ve başkaları bu ikindi namazını tercih olunan vaktinde kalmayan kimse hakkındadır derken, Suhnun ve el-Asil! ise güneşin batması ile namazı kaçıran kişiden bahsedilmektedir demişlerdir. Bir diğer görüşe göre bu ikindi namazını güneş ışıkları sararıncaya kadar geciktirmektir. Nitekim Evzai'nin bu hadisi rivayetinde müfesser olarak böyle gelmiştir. Orada şöyle demektedir:

Bu namazın geçmesi güneş ışıklarının sararmaya başlaması demektir. Salim'den de: Bu unutarak namazını kaçıran kimse hakkındadır dediği rivayet edilmiştir. Davlidi'nin görüşüne göre bu hüküm kasten namazı bu şekilde geçiren kişi hakkındadır. Daha güçlü görünen budur. Ayrıca Buhari'nin Sahihindeki şu hadis de bu açıklamayı desteklemektedir: "İkindi namazını terk eden bir kimsenin am eli boşa çıkar. " Böyle bir hüküm ise ancak kasten namazı geçiren kişi hakkında söz konusu olur.

İbn Abdilberr dedi ki: Diğer namazların da ikindi namazı gibi değerlendirilmesi ve ikindi namazı zikredilerek diğerlerine dikkat çekilmiş olması ihtimali de vardır. Özellikle onun söz konusu edilmesi ise ikindi namazının insanların çalışıp çabalamak neticesinde yorgun argın düştükleri, işlerini görmek için gayret ettikleri, namazı işlerini bitirdikten sonrasına erteledikleri için söz konusu edilmiş olabilir ama onun bu açıklaması tartışılır çünkü şer'i hüküm ikindi namazı hakkında varid olmuştur. Bu hükmün böyle oluşundaki illet ise muhakkak olarak bilinmemektedir. O halde şüphe ve vehim ile başka namazlar onun gibi aynı hükümde değerlendirilemez. Hakkında nas bulunmayan meselenin hükmü hakkında nas bulunan meseleye ancak illeti bilmemiz ve her ikisinin aynı illetinin bulunduğunun bilinmesi halinde söz konusu olabilir. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

SALAT-İ VUSTA (ORTA NAMAZ) İKİNDİ NAMAZIDIR DİYEN KİMSELERİN DELİLİ BABI