|
ŞUF’A / ÖN ALIM HAKKI |
GİRİŞ
A. ŞUF'A'NIN TANIMI
B. ŞUF'A'NIN
MEŞRUİYETİ
A. ŞUF'A'NIN TANIMI
Şuf'a (şufua) kelimesi
sözlükte, en meşhur görüşe göre "eklemek" anlamına gelen <&-) sözcüğünden
alınmıştır. Araplar bir şeyi birbirine eklediklerinde - şefe'tu'ş-şey' -
derler. Ezanda bazı cümlelerin çifter çifter okunmasına da -şefe'el ezan-
denir.
Birazdan ele alınacak
olan fıkht konuya şuf'a adının verilmesi, ortaklardan birinin, diğerinin payını
kendi payına eklemesi sebebiyledir.
Bir başka görüşe göre
şuf'a kelimesi "güçlendirmek" veya "arttırmak" anlamına
gelmektedir.
Bir diğer görüşe göre
ise "şefaat" anlamındadır.
Bir fıkıh terimi olarak
şuf'a "yeni ortağın sahip olduğu malı, eski ortağın bedelini ödemek
suretiyle zorla temellük etme hakkı" olarak tanımlanır.
B. ŞUF'A'NIN
MEŞRUİYETİ
[*] - Şuf'a konusunda
temel delil Buharl'nin Cabir'den rivayet
ettiği şu hadistir:
Resulullah (s.a.v.), taksim edilmemiş mallarda şuf'a hakkının bulunduğuna
hükmetti. [Gayri menkuller arasında] sınırlar çekilip de yollar aynlınca şuf'a
söz konusu olmaz.(Buhari, Şuf'a, 2257)
[*] - Bir başka
rivayette ise şöyle denilmiştir: Arazide, evde ve bahçede şuf'aya hükmetti.
Şuf'anın meşru kılınma
gerekçesi; ortak mülkün taksiminden doğacak zararı önlemek yahut da yeni
ortağın elde edeceği hisse üzerinde yapacağı merdiven, aydınlatma penceresi,
lağım gibi irtifak haklarından doğabilecek zararı önlemektir. Bir görüşe göre
ise ortak olmaktan doğacak zararı önlemektir.
İzzeddin bin Abdüsselam
şöyle demiştir:
Müşteri, yaptığı
alışverişten pişman olmadıkça veya aidatı lmadıkça, şuf'adann, [hakkını
kullanmayıp] buna göz yumması daha iyidir.
Bu konunun
"gasp" konusundan sonra zikredilmesinin sebebi şuf'a yoluyla mülkün
zorla alınmasıdır. Bu, adeta "başkasının malını zorla almanın
haramlığı" hükmünden yapılan bir istisna gibidir.
İbnü'l-Münzir, şuf'anın
meşrUiyeti konusunda icma bulunduğunu belirtmiştir. Ancak Rafii, tabiınden
Cabir bin Zeyd'in bunu inkar ettiğini rivayet etmiştir. Demırı "muhtemelen
o, bu konudaki rivayetleri sahih görmediğinden böyle yapmıştır" demiştir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
ŞUF'A'NIN
RÜKÜNLERİ VE BUNLARA İLİŞKİN HÜKÜMLER