|
ORUÇ - MÜSTEHABLARI |
2. ORUCUN MÜSTEHAPLARI
ORUÇ TUTAN KİŞİNİN
ŞUNLARI YAPMASI MÜSTEHAPTIR:
> Fecirden önce
cünüplükten yıkanması,
> Kan aldırmak, öpmek,
yemeğin tadına bakmak ve çiğnemek gibi fiillerden kaçınması,
> İftar yaparken
"Allahümme leke sumtü ve ala rızkike eftartü" demesi,
> Ramazan ayında
çokça sadaka vermesi ve Kur'an okuması,
> Özellikle de
ramazan ayının son on gününde itikaf yapması.
A. CÜNÜP HAYIZLI VE LOĞUSA KİŞİLERİN
FECİR VAKTİNDEN ÖNCE GUSLETMESİ
B. ORUÇLU KİŞİNİN KAN ALDIRMAK, ÖPMEK,
YEMEĞİN TADINA BAKMAK VE ÇİĞNEMEK GİBİ FİİLLERDEN KAÇINMASI
C. İFTAR VAKTİ DUA ETMEK
D. RAMAZAN AYINDA ÇOKÇA SADAKA VERMEK
VE KUR'AN OKUMAK
E. RAMAZAN AYINDA -ÖZELLİKLE DE SON ON
GÜNÜNDE- İTİKAF YAPMAK
A. CÜNÜP HAYIZLI VE
LOĞUSA KİŞİLERİN FECİR VAKTİNDEN ÖNCE GUSLETMESİ
1. [Oruç tutacak
kimsenin] fecir vaktinden [tan yerinin ağarmasından] önce cünüplük, hayız ve
loğusalıktan gusletmesi müstehaptır.
[Bunun müstehap
olmasının üç sebebi vardır:]
1. Böylece kişi günün
başında temiz olmuş olur.
2. "Cünüp, hayızlı
ve loğusa kimselerin [yıkanmadıkça] oruçları geçerli olmaz" diye görüş
belirten Ebu Hureyre'nin görüş ayrılığından çıkmış olur.
3. Kişi oruçlu iken
yıkandığında kulağının, makat deliğinin vb. yerlerin içine su kaçmasından [ve
böylece orucun bozulmasından] korkulur.
Sonraki alimlerden
bazıları şöyle demişlerdir: Kişinin tam olarak gusletmesi mümkün olmazsa bu
yerlerinin yıkanması gerekir.
İsnevi şöyle demiştir:
[Yukarıdaki] birinci sebebe kıyasla kişinin gündüz vakti ihtilam olması halinde
yıkanmakta acele etmesi de müstehaptır.
Kişinin yukarıda sayılan
bölgelerine gusletme esnasında su kaçarsa bu konuda "ağız ve burnu yıkama"
konusundaki ayrıntılı hükümler aynen geçerli olur.
Mehamili ve Cürcanı
şöyle demiştir: Oruçlunun -bir ihtiyaç bulunmaksızın- hamama girmesi mekruhtur.
Çünkü bu onun orucuna zarar vererek orucunun bozulmasına sebep olabilir.
Ezrai'nin "bu hüküm
hamama gittiğinde bundan sıkıntı duyan kişi hakkında geçerlidir. Buna alışkın
olan kişi hakkında geçerli değildir" görüşü kabul edilemez; çünkü hamama
gitmek -daha önce geçen- orucun hikmetiyle bağdaşmayan bir rahatlamadır.
2. Hayızlı veya loğusa
olan kadın geceleyin temiz olsa ve oruca niyet ederek oruç tutsa, yahut cünüp
olan bir erkek gusletmeksizin oruç tutsa orucu geçerli olur.
[Bunun delilleri
şunlardır:]
[*] - Allah (c.c.)
"artık onlarla ilişkide bulunun ve Allah'm sizin için yazdığı nı talep
edin" [Bakara, 187] buyurmuştur.
[*] - Buhari ve Müslim
şunu rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (s.a.v.) ihtilam olma sonucu değil cinsel
ilişki sonucunda cünüp olarak sabahlar sonra guslederek oruç tutardı.(Buhari,
Savm, 1930; Müslim, Sıyam, 2585)
Hayızlı ve loğusa olan
kadınlar da cünübe kıyas edilmiştir. (kıyas)
[*] - Buhari'nin rivayet
ettiği şu hadise gelince; Cünüp olarak sabahlayan kişinin orucu yoktur.
(Buhari, Savm, Ta'llk yoluyla)
Alimler bu hadisi
"cinsel ilişkide bulunurken sabaha ulaşan ve ilişkiye devam eden
kişi" anlamında yorumlamışlardır. Bazıları ise bu hadisin hükmünün
yürürlükten kaldırıldığını söylemiştir ki İbnü'l-Münzir bu görüşü
benimsemiştir.
B. ORUÇLU KİŞİNİN KAN
ALDIRMAK, ÖPMEK, YEMEĞİN TADINA BAKMAK VE ÇİĞNEMEK GİBİ FİİLLERDEN KAÇINMASI
1. KAN ALDIRMAK VE
DAMARINI YARMAK
Oruçlu kişinin kan
aldırmak ve damarını yarmaktan kaçınması müstehaptır; çünkü bu fiiller kişiyi
zayıf düşürür. Aslü'r-Ravda'da bu fiillerin mekruh olduğu tek görüş olarak
belirtilmiş olmakla birlikte Nevevi el-Mecmu da bu davranışların "daha iyi
olanı terk etmek" olduğunu söylemiştir.
Mehamili "oruçlu
kişinin başkasının kanını alması [hacamat yapması] mekruhtur" demiştir.
2. ÖPMEK
Oruçlunun öpmesi
mekruhtur. Bu konu daha önce geçtiğinden burada tekrarlanmıştır. Daha önce
bunun mekruh hatta haram olduğu geçmişti.
3. YEMEĞİN TADINA BAKMAK
Oruçlunun yemeğin tadına
bakması mekruhtur; çünkü yemeğin kişinin boğazından kaçmasından yahut aşırı
yeme isteğine yenik düşmesinden korkulur.
4. [YEMEK, SAKIZ VB.
ŞEYLERİ] ÇİĞNEMEK
Oruçlu kişinin [yemek,
sakız vb. şeyleri boğazına kaçırmaksızın yalnızca] çiğnemeyi terk etmesi
müstehaptır; çünkü bu insanın tükrüğünü biriktirir. Kişi bu tükrüğü yuttuğunda
mezhep içindeki görüşlerden birine göre orucu bozulur, şayet tükrüğünü dışarı
atarsa o zaman da susuz kalır. EI-Mecmu'da belirtildiği üzere çiğnemek
mekruhtur.
C. İFTAR VAKTİ DUA
ETMEK
Oruç tutan kişinin
iftarda yani orucunu açtıktan sonra şu şekilde dua etmesi müstehaptır:
''Allahümme leke sumtü ve ala rızkike eftartü". (=Allah'ım senin için oruç
tuttum, senin rızkınla orucumu açtım. )
Bunun delili Ebu
Davud'un mürselolarak rivayet ettiği hadistir. (Ebu Davud, Sıyam, 2358)
[*] - Hz. Peygamber
(s.a.v.)'in iftarını açarken şöyle dua ettiği de rivayet edilmiştir:
"Allahümme zehebe'z-zamaü vebtelleti'l-uruku ve sebete'l-ecru inşAallahu
teala. (=Allah'ım susuzluk gitti, damarlar suya kandı ve inşallah sevap
gerçekleşti)
Kişinin oruç tutan
kimselere yemek vermek suretiyle iftar ettirmesi sünnettir.
[*] - Bunun delili
Tirmizl'nin sahih görerek rivayet ettiği şu hadistir: Kim oruç tutan birine if
tar ettirirse oruçlu sevabını alır, oruç tutan kişinin sevabından da bir şey
eksilmez. (Tirmizı, Savm, 807)
Şayet yemek vererek if
tar ettiremiyorsa su içirmek, hurma vb. şeyler vermek suretiyle onlara iftar
ettirir.
[*] - Bunun delili şu
rivayettir: Sahabeden bazıları "Ey Allah'ın elçisi! Hepimizin oruçluyu
iftar ettirecek imkanı yok" dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.)
şöyle buyurdu: Allah bu sevabı bir oruçluyu bir hurma ile bİr yudum su ile veya
sulandırılmış süt ile if tar ettiren kimseye de verİr. (Münziri, et-Terğib
ve't-terhib, 2, 95)
D. RAMAZAN AYINDA
ÇOKÇA SADAKA VERMEK VE KUR'AN OKUMAK
1. RAMAZAN AYıNDA ÇOKÇA
SADAKA VERMEK
Ramazan ayında çokça
sadaka vermek de müstehaptır.
[*] - Bunun delili
Tirmizi'nin Enes'ten rivayet ettiği şu hadistir: Hz. Peygamber (s.a.v.)'e en
faziletli sadakanın hangisi olduğu soruldu o da "Ramazan'da verilen
sadaka" cevabını verdi.(Tirmizı, Zekat, 663. Tirmizı: hasen-garibtir)
Ayrıca sevaplar Ramazan
ayında katlanır.
Yine ramazan ayında
verilen sadaka oruçluya iftar ettirmeye de sebep olur; çünkü kendisine sadaka
verilen kişi bu sadakadan iftar etmek için yararlanır.
2. RAMAZAN AYINDA ÇOKÇA
KUR'AN OKUMAK
Ramazan ayında Kur'an'ı
[hem kendi başına] çokça okumak [hem de başkaları ile karşılıklı olarak ders
şeklinde okumak yani] başkasına okuyup ona takip ettirmek ve başkasının
okuyuşunu takip etmek şeklinde okumak da müstehaptır.
[*] - Bunun delili Buhari
ve Müslim'in rivayet ettiği şu hadistir: Cibril aleyhisselam Hz. Peygamber
(s.a.v.) vefat edinceye dek her sene Ramazan ayında onunla buluşur ve Hz.
Peygamber (s.a.v.) de Kur'an'ı[n o zamana kadar indirilmiş bölümlerini] ona
[okuyarak] arz ederdi. (Buhari, Savm, 1902; Müs!im, Fedail, 5964)
E. RAMAZAN AYINDA
-ÖZELLİKLE DE SON ON GÜNÜNDE- İTİKAF YAPMAK
Ramazan ayında itikaf
yapmak müstehaptır. Çünkü itikaf yapmak [itikaf yapmamaya göre] insanın
kendisini dinin yasakladığı şeylerden koruması ve emrettiği şeyleri yapmasına
daha uygun bir davranıştır.
Buhari ve Müslim'in
rivayet ettiği hadise uymuş olma sebebiyle itikafı özellikle de ramazan ayının
son on gününde yapmak müstehaptır. (Buhari, İtikaf, 2026; Müslim, İtikaf, 2775)
Ayrıca bu şekilde hareket
etmekle kişi kadir gecesine [ibadet halinde iken] rastlama ümidini taşımış
olur. Çünkü bize göre kadir gecesi [sene içinde sürekli değişmez] belirli bir
zamanı vardır.
[*] - Müslim'de şu
rivayet yer almaktadır: Resulullah (s.a.v.) Ramazan ayının son on gününde
[ibadet konusunda] başka zamanlardakine göre daha çok gayret gösterirdi.
(Müslim, İtikaf, 2780)
Not: Nevevi metinde "çokça sadaka vermek,
Kur'an okumak ve İtikaf yapmak" dese daha iyi olurdu. Çünkü itikaf yapmak
[ramazan ayıyla kayıtlı olmaksızın] mutlak olarak müstehaptır. Ancak ramazan
ayında müstehaplığı güçlendiğinden bunun hükmü de sadaka vermek ve Kur'an
okumak gibi olmuştur.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
1. RAMAZAN ORUCUNUN FARZ OLMA ŞARTLARI