|
NAFİLE NAMAZ / MUTLAK
NAFİLE NAMAZLAR |
D. MUTLAK NAFİLE
NAMAZLARDA FAZİLET SIRASI
A. GECE KILINAN MUTLAK
NAFİLE NAMAZIN GÜNDÜZ KILINAN MUTLAK NAFİLE NAMAZDAN DAHA ÜSTÜN OLMASI
B. GECENİN ORTASıNDA
KILINAN MUTLAK NAFİLE NAMAZIN GECENİN DİĞER BÖLÜMLERİNDEN ÜSTÜN OLMASI
C. MUTLAK NAFİLE
NAMAZLARDA SELAM KAÇ REKATTA BİR VERİLİR?
D. TEHECCÜD NAMAZINA
İLİŞKİN HÜKÜMLER
A. GECE KILINAN MUTLAK
NAFİLE NAMAZIN GÜNDÜZ KILINAN MUTLAK NAFİLE NAMAZDAN DAHA ÜSTÜN OLMASI
Ben [Nevevi] derim ki:
Gece kılınan nafile namaz daha faziletlidir.
Geceleyin kılınan mutlak
nafile namaz gündüz kılınan mutlak nafile namazdan daha üstündür.
[*] - Çünkü Müslim'de
şöyle bir hadis bulunmaktadır: Farz namazdan sonra en üstün namaz gece
namazıdır. (Müslim, siyam 2747)
[*] - Bir diğer rivayet
şöyledir: Gecede öyle bir an vardır ki bir Müslüman o anda Allah 'tan dünya
veya ahirete ilişkin bir hayır istediğinde Allah bunu mutlaka verir. Bu, her
gece böyledir. (Müslim, Salatü'l-müsafirin, 1768)
Gece namazının daha
üstün olmasının aklı gerekçesi ise "gecenin gaflet zamanı olması"dır.
Ben, Şarih Celaleddin
el-Mahalli' ye uyarak nafileyi "mutlak nafile" şeklinde kayıtladım.
Oysa hem hadis hem de aklı gerekçe geceleyin kılınan revatib sünnetlerin gündüz
kılınanlardan daha üstün olmasını gerektirir. Böyle yapmam ın sebebi
alimlerimizin sabah namazının iki rekatIık sünnetini vitir namazı dışındaki
namazlardan daha faziletli kabul etmeleridir.
B. GECENİN ORTASıNDA
KILINAN MUTLAK NAFİLE NAMAZIN GECENİN DİĞER BÖLÜMLERİNDEN ÜSTÜN OLMASI
Gecenin ortası en
faziletli zaman dilimidir.
Gece üç kısma
ayrıldığında gecenin ortası gecenin başı ve sonundan daha üstündür. Çünkü bu
vakitte gaflet daha çoktur ve bu vakitte ibadet etmek daha ağır / zordur.
Kişi gecenin herhangi
üçte birlik parçasını ibadetle geçirmek istiyorsa geceyi altı parçaya bölüp
dördüncü ve beşinci bölümde kalkması daha faziletli olur.
[*] - Çünkü Buhari ve
Müslim'de yer aldığına göre Nebi {s.a.v.} şöyle buyurmaktadır: Allah'ın en
sevdiği namaz Davud'un namazıdır. O gecenin yarısında uyur, üçte birinde
kalkar, altıda birinde uyurdu. (Buhari, Teheccüd, 1131; Müslim, Sıyam, 2731)
Daha sonra gecenin son
kısmı gelir.
Şayet kişi geceyi iki
bölüme ayırırsa sonraki bölüm baş taraftan daha faziletlidir.
[*] - Çünkü Yüce Allah
[üstün kullarından bahsederken] şöyle buyurmuştur: Onlar ki seher vakitlerinde
Allah 'tan bağışlanma dilerler. [Zariyat, 18]
[*] - Ayrıca Buhari ve Müslim'de
şöyle bir hadis bulunmaktadır: Gecenin son üçte biri kaldığında Allah[ın emri
dünya semasına] iner ve şöyle buyurur: Bana dua eden yok mu ona icabet edeyim?
Benden isteyen yok mu ona vereyim? Benden bağışlanma dileyen yok mu onu
bağışlayayım? (Buhari, Tevhid, 7494; Müslim, salatü'l-müsafirin, 1769)
C. MUTLAK NAFİLE
NAMAZLARDA SELAM KAÇ REKATTA BİR VERİLİR?
Kişi iki re katta bir
selam verir.
Gerek gece, gerekse
gündüz kılınan mutlak nafile namazlarda kişi . iki rekat kılmaya niyet etmiş
olsun ya da olmasın iki rekatta bir selam vermesi müstehaptır.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Gece namazları ikişer ikişer kılınır. (Buhari,
Vitir, 990; Müslim, salatü'l-müsafirin, 1745)
[*] - Ayrıca dört sünen
kitabında şöyle bir hadis vardır: Gece ve gündüz namazlan ikişer ikişer
kılınır.
İbn Hibban ve diğer
hadisçiler bu hadisin sahih olduğunu söylemişlerdir. (Ebu Davud, Salat, 1295;
Tirmizi, salat, 597; Nesai, Kıyamü'l-leyl, 1665; İbn Mace, İkametu's-salat,
1322; İbn Hibban, salat, 2482. )
Tek sayıda nafile namaz
kılmak müstehap değildir.
D. TEHECCÜD NAMAZINA
İLİŞKİN HÜKÜMLER
1. Hükmü
Teheccüd namazı
sünnettir.
Çünkü Nebi (s.a.v.) bu
namaza devam etmiştir.
[*] - Ayrıca Allah
(celle celalühü) Nebi (s.a.v.)'e şöyle buyurmuştur: Gecenin bir kısmında
uyanarak, sana mahsus bir nafile olmak üzere namaz kıl. [İsra, 79]
[*] - Yine şöyle
buyurmuştur: [Onlar] geceleri pek az uyurlardı. [Zariyat, 17]
2. Anlamı
"Teheccüd"
sözlükte "uykuyu zorlanarak. def etmeye çalışmak" demektir.
"HücOd" uyku demektir. Teheccüd~n terim anlamı ise -Kadı Hüseyin'in
belirttiği üzere- geceleyin uyudu~tan sonra uyanarak kılınan nafile namazdır.
Kişi uykusunu terk ettiği için bu namaza bu isim verilmiştir. Bu, genel ifadeli
bir kelimeyi, kapsamındaki bazı fertlere isim olarak vermek türünden bir
isimlendirmedir.
Teheccüd yapan kişinin
öğleden önce uyuması [kaylOle yapması] sünnettir. Bu, oruçlunun sahur yapması
gibidir.
[*] - Nebi (s.a.v.)
şöyle buyurmuştur: Gece ibadeti konusunda güç bulabilmek için öğle uykusundan
destek alın. (ibn Mace, Sıyam, 1693)
Not: Ebu'l-Velld en-Nısaburi'nin zikrettiğine göre
teheccüd namazı kılan kişinin kendi ailesine şefaatçilik etmesine izin verilir.
Rivayet edildiği ne göre
Cüneyd-i Bağdadı rüyada görüldü. Kendisine "Allah sana nasıl muamelede
bulundu?" diye soruldu. Şöyle cevap verdi: "[Sufice konuştuğumuz]
işaretler yok oldu, [dünyada ettiğimiz yaldızlı] sözler kaybolup gitti, sahip
olduğumuz ilimler tükendi, [dünyada iken] bağlı kaldığımız kayıtşekiller
kalmadı. Bize se her vakti kıldığımız birkaç rekat dışında hiçbir şey yarar
sağlamadı."(Ebu Nuaym, Hilyetü'l-evliya, X, 255)
3. Gece namazına ilişkin
mekruhlar
Sürekli olarak gecenin
bütününde namaz kılmak, Cuma gecesini ibadete tahsis etmek, adet edindiği
teheccüdü terk etmek mekruhtur. Allah daha iyi bilir.
a) Sürekli olarak bütün
geceyi namaz kılarak geçirmek
Geceleyin kişiye zarar
verecek şekilde ibadet etmek Inamaz kılmak mekruhtur. Bunlardan biri sürekli
olarak gecenin bütününde namaz kılmaktır.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.), Abdullah b. Amr b. As'a şöyle buyurmuştur: Senin gündüzleri oruç
tuttuğun ve geceleri namaz kıldığın bize haber verilmedi mi [zannediyorsun]?
Abdullah: Evet Ey Allah'ın
resulü size [mutlaka] bildirilmiştir. Nebi (s.a.v.): Böyle yapma! Bazen oruç
tut, bazen tutma, bazen namaz kıl bazen uyu. Çünkü bedeninin senin üzerinde
hakkı vardır. (Buhari, Savm, 1976; Müslim, Sıyam, 2721)
Bu şekilde yapmak bedene
zarar verir. Çünkü kişi gündüz uyuyamaz, zira bu dinı ve dünyevı maslahatlarını
kaybetmesine yol açar.
Şu durum bu meseleden
farklıdır: Oruç tutması yasaklanan günler dışında senenin bütününü oruçlu
geçirmek mekruh değildir.
Çünkü kişi gündüz
yememekle kaçırdığı şeyi geceleyin telafi edebilir.
Yukarıda yaptığım
açıklama şu görüşün geçersiz olduğunu göstermektedir: Nevevl'nin "gecenin
bütünü" şeklindeki kaydı koymasından anlaşıldığına göre akşam ve yatsı
namazı arası namaz kılmayı terk etme durumunda gecenin diğer kısmını ibadetle
geçirmek mekruh değildir.
Bu doğru değildir; uygun
olan görüş şudur: Gecenin bir kısmı bile olsa kişiye zarar verecek miktarda
ibadet etmek mekruhtur. ElMecmu'daki ifade de bunu gerektirmektedir.
Bu miktar ibadet etmek
kişiye zarar vermiyorsa onun açısından bu mekruh olmaz.
Muhibbü't-Taberı şöyle
demiştir: Kişi bu şekilde namaz kıldığında zorlanmıyorsa bunu yapması
müstehaptır. Özellikle de Allah'a münacattan zevk alan kişinin böyle yapması
müstehaptır. Şayet zorluk buluyarsa bakılır; bu zorluktan bir mahzurun meydana
gelmesinden korkulursa bütün geceyi namaz kılarak geçirmesi mekruh olur, aksi
takdirde mekruh olmaz. Kişinin kendi canına yumuşak davranması daha uygun bir
davranıştır.
Nevevi'nin "her
zaman" kaydını koyması, kişinin bazı geceleri bütünüyle ibadetle
geçirmesini dışarıda bırakmaktadır. Örneğin ramazanın son on gecesini, iki
bayram gecesini ihya etmek -ileride geleceği üzere- menduptur. Çünkü bu konuda
Nebi (s.a.v.)'in uygulaması söz konusudur.
b) Cuma gecesini namaza
tahsis etmek
Cuma gecesini namaza
tahsis etmek mekruhtur.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Geceler arasından yalnızca Cuma 'yı ibadete tahsis
etmeyin. (Müslim, Sıyam, 2679)
Ancak Hocam Remli'nin
dediğine göre namaz kılmaksızın Cuma gecesini ibadetle geçirmek özellikle de
Nebi (s.a.v.)'e salat ve selam ederek geçirmek mekruh olmayıp bu istenen bir
şeydir.
Hadisin ve Nevevi'nin
ifadesinin zahirinden şu anlaşılmaktadır: "Cuma gecesini önceki veya
sonraki geceyi ekleyerek ibadetle geçirmek mekruh değildir. Bu, Cuma günü oruç
tutma meselesine benzemektedir." Bu doğrudur.
ihya'daki "Cuma
gecesinin ihya edilmesi müstehaptır" ifadesi de böyle anlaşılmalıdır.
Alimlerin "Cuma
gecesini ibadete tahsis etmek" ifadelerinden anlaşıldığına göre başka bir
geceyi ibadete tahsis etmek mekruh değildir ki bu doğrudur. Ezrai ise bunun
düşünülmesi gereken bir mesele olduğunu söylemiştir.
c) Kılmayı adet edindiği
teheccüdü terk etmek
Kılmayı adet edindiği
teheccüdü özürsüz yere terk etmek de mekruhtur.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) Amr b. As'a şöyle demiştir: Abdullah! Falan gibi olma, o geceleyin
kalkardı, daha sonra bunu terk etti. (Buhari, Teheccüd, 1152; Müslim, Sıyam,
2725. )
Not:
1) Konu ile ilgili Nebi
(s.a.v.)'in uygulaması sebebiyle sabah namazının sünneti ile farzı arasında bir
süre yatmak sünnettir. Şayet ikisi arasında yatmazsa konuşmak, başka bir yere
gitmek vb. bir hareket yaparak sünnet ile farz arasını ayırması sünnet olur.
Nevevi el-Mecmu'da bir özür bulunması hariç yatmanın dışında bir fiilin sünneti
yerine getirmeye yetmeyeceğini söylemişse de alimlerin sözlerinden "yatmak
daha faziletli olmakla birlikte kişinin bunlardan dilediğini seçebileceği"
anlaşılmaktadır.
2) Sabah namazının ve
akşam namazının sünnetleri ile istihare ve tahiyyetü'l-mescid namazlarının ilk
rekatında Kafirun suresini, ikinci rekatında ihlas suresini okumak sünnettir.
Yine sabah namazının ilk
rekatında ....... ayetini (Bakara, 136),
ikinci rekatında da
.......ayetinden (AI-i İmran, 64) başlayarak iki ayet okumak sünnettir.
3) Teheccüd namazı
kılması ümit edilen kişiyi uyarmak sünnettir. Uyuyan kişiyi revatib sünnetleri
kılmak için kaldırmak daha evladır. Yüce Allah "iyilik ve takva hususunda
yardımlaşın" [Maide, 2) buyurmuştur.
[*] - Hz. Aişe (r.a.) de
şöyle demiştir: Nebi (s.a.v.) gece namaz kılar, ben onun önünde enlemesine
uzanırdım. Vitir namazı kalınca beni uyandırır, ben de vitir namazını kılardım.
(Müslim, Salatü'l-müsafirin, 744)
Bu, kişi bir zarardan
korkmadığında söz konusu olur; aksi takdirde bu müstehap olmaz, hatta haram
olur.
4) el-Mecmu'da şöyle
denilmiştir: Kişinin uyurken "geceleyin kalkmaya niyet etmesi",
uyanan kişinin uykulu olan yüzünü silmesi, göğe bakarak "şüphesiz göklerin
ve yerin yaratılışında ... " ayetini okuması(Al-i İmrfln, 190; Bakara,
164), teheccüd namazına hafif iki rekat kılarak başlaması müstehaptır.
5) Gece kılınan mutlak
nafile namazlarda açıktan okuma ile gizli okuma arasında orta yolu tutmak
sünnettir.
Gece kılınan namazda
kıyamı uzatmak, çok rekatlı namaz kılmaktan daha faziletlidir.
Namazında uyuklayan
kişinin uyku hali geçinceye kadar uyuması, üzerinde sürekli bulunduğu düşünülen
hal dışında başka bir halin bulunmaması sünnettir.
Gecenin bütün anlarında
çokça dua ve istiğfarda bulunmak kuvvetli bir sünnettir, gecenin son yarısında
daha kuvvetli bir sünnettir. Seher vakti en faziletlisidir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN