Ubeydüllah Bin El-Hasen
Sonra Ubeydullah b. el-Hasen'e ( -168) geliyoruz. Kendisi Basra
kadısı idi. İnsanların inkar etmiş olduğu görüşlerinin çirkinliğinden ve sözlerinin
son derece çelişkili oluşundan dolayı -ki bu sözler hakikaten çelişki denmeğe
layık sözlerdir- hücuma uğramıştır.
Onun {hücuma uğramasının) sebebi şudur. O şöyle diyordu:
"Kur'an'da İhtilafa delalet vardır. Kaderi reddedenler doğru söylemişlerdir.
Bu görüş için Kur'anda bir asıl (mesned) vardır. Cebriyyenin de dedikleri
doğrudur, onların görüşleri için de, Kur'anda bir asıl vardır. Kim kaderi
reddederse, doğrudur, kira Cebr görüşünü kabul ederse o da doğrudur. Çünkü
bazan bir tek ayet, iki muhtelif manaya delalet eder ve birbirine zıd iki
manaya çekilebilir."
Birgün kendisine Mu'tezile ve Cebriyeyye'den sorulmuş: "Hepsi
de isabet etmiştir. Bunlar (Mu'tezile) Allahı tazim edenlerdir, diğerleri
(Cebriyye) ise tenzih edenler..." demiştir. Ona göre isimler hakkında
söylenilenler de böyledir. Binaenaleyh, her kim "zina eden mü'mindir"
derse isabet etmiştir, her kim kafirdir, derse o da isabet etmiştir. Bir
başkası "O (zina eden) ne mü'mindir ne de kafirdir, fakat fasıktır."
derse, o da isabet etmiştir. "O ne mü'nıindir, ne fasık, o .
münafiktir." diyen de doğrudur. Bir başkası: " O kafirdir, müşrik
değildir" derse o da isabet etmiştir. "Kafir ve müşriktir" diyen
de isabet etmiştir. Çünkü Kur'an, bütün bu manalara delalet etmektedir.
(Ubeydullah şöyle) demiştir: Birbirinden farklı olan sünnetler de
böyledir. Kur'a çekmek de caizdir, aksi de Siaye de caizdir, aksi de Mü'minin
kafire karşılık öldürülmesi de doğrudur, öldürülmemesi de Fakih bu farklı
görüşlerden hangisini alırsa alsın isabet etmiştir.
Birisi "Katil şüphesiz Cehennemdedir" dese isabet etmiş
olur. Eğer "Katil Çenettedir" dese yine isabet etmiş olur. Eğer bu
hususta birşey söylemeyip, neticeyi Allaha havale etse yine isabet etmiş olur.
Çünkü o, bu sözüyle, Allanın onu bu işte (katilin akıbeti hakkında) gaybı
bilmek mecburiyyetinde olmadığını kasdetmektedir.
(Ubeydullah), Ali'nin (4R.A), Talha ve ez-Zubeyr (r.a.) ile, bu
ikisinin de Ali ile savaşması hususunda; "Bunlar, hepsi de Allaha itaat
etmektedirler." derdi.
Kendisi Kelam ehlinden, kıyas ve nazar ehli birisi olduğu halde,
onun bu söz(ler)inde, gördüğün gibi (ne kadar da) tenakuz ve tutarsızlık
vardır!..
BİR SONRAKİ İÇİN TIKLA: