|
BEYHAKİ KÜLLİYATI |
ŞAFİİ’NİN RİVAYETTE HATASIZLIĞI |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
İmam Şafii'nin
Rivayette Hatasızlığı
Ebü İbrahim İsmail b.
Yahya el-Müzeni, Muhtasar adlı eserini onun kitaplarından yazmıştır. Ebü Amr b.
Matar en-Nisabüri veya başkaları da Şafii'nin Mısır'da tasnif ettiği hadisleri
almışlardır. Rabi b. Süleyman el-Muradi bunu müsned olarak Ebu'l-Abbas Muhammed
b. Yaküb el-Esam'dan rivayet etmiştir. Hadis ve fıkıh alimlerinin kitaplarına
baktığımda ve onlarla oturup müzakere ettiğimde Şafii'nin kitaplarından
nakledilen şeylerdeki değişikliklerin, naklederken yapıldığını gördüm. Bunun
üzerine Şafii'nin rivayetlerine bakan ilim ehlinin rivayetlerdeki boşluk ve
eksikliğin nakledenlerden kaynaklandığını görmeleri için eski ve yeni
kitaplarını el-Muhtasar'ın tertibinde düzenledim. Şafii'den Ma'rifetu's-Sünen'i
tasnif ederken, nakilde karşılaştığım hataları da belirttim.
Ahmed b. Ali'nin
bildirdiğine göre Müzeni şöyle dedi: "Şafii'nin hatasıyla ilgili, bu hatanın
kendisinden kaynaklı olmayıp, katipten kaynaklandığı konusunda dileyen kişiyle
tartışabilirim."
Ebu Bekr b. Ebi Davud
der ki: Babamın şöyle dediğini işittim: "Bişr b. el-Mufaddal dışındaki
bütün alimler hadislerinde hatalar yapmışlardır. Şafii'nin ise hatalı bir
hadisini bilmiyorum."
Ebu Abdillah Muhammed b.
Abdillah el-Hafız bunu aynı senetle Ebu'l-Velid el-Fakih'ten şu ibareyle
rivayet etmiştir: " ... Ancak İbn Uleyye ve Bişr b. el-Mufaddal dışındaki
bütün alimler hadislerinde hata yapmışlardır. Şafii'nin ise hatalı bir hadisini
bilmiyorum." İsnaddaki Ebu Davud, hadis alimlerinden olan, Şafii'nin
talebelerine yetişen ve Şafii'nin hem eski, hem yeni rivayetlerini bilen
Süleyman b. el-Eş'as esSicistani' dir.
Ebu Zür'a er-Razi der
ki: "Şafii'nin hiçbir hadisinde hata yoktur." Ebu Zür'a; hadis
alimlerinin ileri gelenlerinden ve hafızlarından olan, Şafii'nin kitaplarını
işitip rivayetleri üzerinde duran Ubeydullah b. Abdilkerim er- Razi' dir.
Ebü Bekr el-Esrem der ki:
Ebü Abdillah Ahmed b. Hanbel'e: "Şafii hadis sahibi miydi?" diye
sorunca: "Evet vallahi, hadis sahibiydi" cevabını verdi.
Derim ki: "Bundan
kastedilen ŞafiI'nin hadis alimi ve bu konuda söz sahibi olmasıdır. Bu sebeple
Ahmed b. Hanbelona dua ederdi. ŞafiI'den daha yaşlı ve ondan önce vefat eden
Yahya b. Said el-Kattan: "Şafii için adını zikrederek Allah'a dua
ediyorum" demiştir.
Haris b. Sureye'in
bildirdiğine göre Yahya b. Said: "Şafii için adını zikrederek Allah'a dua
ediyorum" demiştir.
Bize bildirildiğine göre
Şafii'den daha yaşlı ve ondan önce vefat eden Abdurrahman b. Mehdi:
"Şafii, ondan istemem üzerine bana er-Risale'yi gönderdi. Kıldığım her
namazda Şatii'ye dua ederim" demiştir.
Yahya b. Said el-Kattan
ve Abdurrahman b. Mehdi hadis ilminin ileri gelenlerindendir. Ahmed b. Hanbel,
Ali b. el-Medini, Yahya b. Main ve çağdaşları olan başkaları hadis ilmini
bunlardan almışlardır.
Kuteybe b. Said ve İshak
b. İbrahim el-Hanzali şöyle dediler: "Şafii imamdır. Ahmed b. Hanbel,
Muvatta'yı başkalarından dinledikten sonra ondan dinlemiş ve: "Şatii'nin
hadiste güvenilir olduğunu gördüm" demiştir."
Muhammed b. Mace
el-Kazvini anlatıyor: Yahya b. Main, Ahmed b. Hanbel'e geldi. Şafii katınyla
yanlarından geçince Ahmed b. Hanbel kalkıp Şafii'nin peşinden gitti. Ahmed b.
Hanbel, Yahya'nın yanına dönmekte gecikince Yahya b. Main: "Ey Ebu
Abdillah! Bunun yaşı kaç?" diye sordu. Ahmed b. Hanbel: "Bunu bırak
ta sen, onun katırının kuyruğunun peşini bırakma" cevabını verdi.
Derim ki: Ebu Zekeriyya
Yahya b. Main, diğer ilim ehlinden bazılarında olduğu gibi Şafii'yi biraz
kıskanmış olabilir. Ancak buna rağmen Şafii hakkında güzel sözler söylerdi.
Haşim b. Mersed
et-Taberani'nin bildirdiğine göre Yahya b. Main: "Şafii hadiste saduktur
ve güvenilirdir" demiştir. Haşim b. Mersed dışında bir grup ta Yahya'dan
aynı değerlendirmeyi nakletmişlerdir.
Za'ferani der ki: Yahya
b. Main'e Şafii'yi sorunca: "Yalanlar onun üzerine gelse bile erdemi onun
yalan söylemesine engeldir" cevabını verdi.
Za'ferani anlatıyor:
Yahya b. Main ile beraber bir cenazedeyken: "Ey Ebu Zekeriyya! Şafii
hakkında ne dersin 7" dedim. Yahya şöyle karşılık verdi: "Yalanlar
onun üzerine gelse bile erdemi onun yalan söylemesine engeldir." Hocamız
hadisi bize bu şekilde nakletmiştir. Bundan başka iki yerde ise Abdullah b.
Muhammed b. Hibban'dan, senedinde Zekeriyya b. Yahya es-Sad'yi zikretmeden
nakletmiştir. Allah en doğrusunu bilir. ancak Yahya'ya Şafii'yi sormalarının
sebebi, Yahya'nın onu kıskanması, Ahmed b. Hanbel'in ise ona büyük saygı
duyarak aklının, ilminin üstünlüğünü kabul etmesi ve ondan rivayette
bulunmasıdır.
Musa b. el-Kasım b. Musa
b. el-Hasan b. Musa el-Eşyeb, hocalarından bir kişiden şöyle dediğini nakleder:
"Şafii, Bağdad'a gelince Ahmed b. Hanbelonun peşini bırakmayıp hep
katırının yanında yürüdü. Şafii'nin ders halkasında Ahmed, Yahya, Ebu Hayseme
ve başkaları bulunmuştur. Yahya b. Main, Ahmed b. Hanbel'e: "Şafii'nin
katırının yanında yürüyorsun" deyince Ahmed: "Eğer katırın öbür tarafında
sen de olsaydın senin için daha faydalı olurdu" karşılığını verdi.
İshak b. Raheveyh der
ki: Ahmed b. Hanbel elimden tutup: "Gel de seninle daha önce benzerini
görmediğin bir adama gidelim" diyerek beni Şafii'nin yanına götürdü.
Muhammed b. el-Münzir
el-Herevi der ki: Şafii, Irak'a gelince kitaplarını Hüseyin el-Kerabisi, Ebu
Sevr ez-Za'ferani ve başkaları bizzat ondan dinlediler ve Şafii onlara birçok
hadis zikretti. Ahmed b. Hanbel, İshak b. Raheveyh ve başkaları ondan hadis
dinlediler. Za'ferani'nin: "Şafii'nin yanına ne zaman gitsem, Ahmed b.
Hanbel'in benden önce geldiğini gördüm" dediğini işittim.
Ahmed b. Hanbel der ki:
"Hadisle meşgulolan Şafii'nin kitaplarından doymaz." Başkası bu sözü:
"Onun kitaplarından vazgeçemez" şeklinde nakletmiştir.
Hadis alimlerinden Şafii
ile oturmuş veya kitaplarına bakmış olan bir grup onun rivayetlerinin sıhhatine
ve hadis rivayetindeki titizliğine dikkat çekerek, kitaplarında hatalı olan
rivayetlerin Şafii'nin rivayeti olmadığına delil göstermişlerdir. Biz de inşallah
el-Ma'rife kitabının tertibinde bununla ilgili gerekli açıklamaları yapacağız
ve hatalı olduğu zannedilen rivayetlerin gerçekte hatalı olmadığını
göstereceğiz. Doğruya ulaşmak, Allah'tandır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: