BEYHAKİ KÜLLİYATI

İMAM ŞAFİİ’NİN MENKIBELERİ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Şafii'nin Öğrencileri

Şafii'den İlim Nakleden, Hadis Rivayet Eden ve Hikayelerini Anlatan Öğrencileri

Sehl b. Abdissamed'in bildirdiğine göre Davud b. Ali şöyle diyor: Şafii'de başka hiç kimsede bulunmayan faziletler bir araya gelmiştir: Bunlardan birincisi, soyunun asaleti ve mertebesi, Peygamber'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ailesinden olması. Sağlam bir din anlayışı, itikadının bidat ve akımlardan uzak olması. Cömert bir kişiliğe sahip olması. Hadisin sıhhatini ve illetini bilmesi. Hadisin nasih ve mensuhunu bilmesi. Allah'ın Kitabını bilmesi, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hadislerini bilmesi, Peygamber'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) siretini bilmesi. Halifelerin siretini bilmesi. Muhaliflerin şaşırtmalarını ortaya çıkarması. Kadim ve Cedid kitaplarını telif etmesi. Ebu Abdillah Ahmed b. Hanbel gibi dostların ve öğrencilerin ittifakla ifade ettiği; zühd, ilim, ve ra ve sünnete bağlılığı.

Yukarıda sayılan bu özelliklere sahip olduğunu ifade eden öğrencileri:

1. Süleyman b. Davud el-Haşimi,

2. Abdullah b. Zübeyr el-Humeydi,

3. Hüseyin el-Fellas,

4. Ebu Sevr İbrahim b. Halid el-Kelbi,

5. Hasan b. Muhammed es-Sabbah ez-Za'ferani,

6. Ebu Yakub yusufb. Yahya el-Buvayti,

7. Harmele b. Yahya el-Tudbi,

8. Rabi b. Süleyman el-Muradi,

9. Ebu'l-Velid Musa b. Ebi el-Carud,

10. Haris b. Sureye en-Nekkal,

11. Mezhebini ayağa kaldıran Ahmed b. Halid el-Hallal,

12. Ebu İbrahim İsmail b. Yahya el-Müzeni.

Onun hakkında nakledilen güzel özelliklerle ilgili, hiçbir alim ve fakih hakkında bu kadar ittifak olmamıştır. Allah ona ve onların hepsine rahmet etsin.

İbrahim b. Mahmud'un naklettiğine göre, Davüd b. Ali şöyle diyor: Dostlardan ve onu savunanlardan, ondan ilim alanlardan ve ona mensup olanlar:

1. Hiç kimsenin üstünlüğü, ilmi ve mertebesi konusunda itiraz etmediği; çağının hadis alimlerinin efendisi Ahmed b. HanbeL. Onun en değerli öğrencilerindendi, yanında en fazla bulunmuş, en özel meseleleri onunla konuşmuştu. Kitaplarının yazılmasını isterdi. Meclisinde bulunmaktan mutlu olurdu, onu savunurdu, kardeşlerini ona ve onun meclisine davet ederdi. Onun gibisini görmediğini söylerdi. Ondan nakletti ve rivayet etti. Allah ikisine rahmet etsin ve ikisinden razı olsun.

2. Süleyman b. Davud el-Haşimi. Ona teşvik eden, ona ve görüşlerine davet eden, ondan nakiller yapanlardan ve savunanlardan birisidir. Onu bana Ebu Sevr anlattı.

3. Abdullah b. Zübeyr el-Humeydi de bunlardan biridir. Önce hoşlanmamış, sonra onu savunmaya başlamıştır. Mezhebine bağlanmış ve kitaplarının çoğunu yazmıştır.

4. Hüseyin el-Pellas da mezhebine bağlı olan öğrencilerindendi. Hadis ehlinin ileri gelenlerinden, hadisi ve Şafii'nin görüşlerini iyi bilen birisiydi. Ebu Sevr ve Ebu Ali Hüseyin b. Muhammed bunu bana nakletti.

Yine bu konuda meşhur olanlar;

5. Ebu Sevr İbrahim b. Halid el-Kelbi,

6. Hasan b. Muhammed ez-Za'ferani,

7. Ahmed b. Halid el-Hallal, hadis ehlindendi, dine bağlılık, güven, vera ve Şafii'nin mezhebine bağlılığıyla bilinen biriydi.

8. Ebü Abdirrahman eş-Şafii, onun mezhebine bağlı biriydi, onun görüşlerini savunurdu. Hadis ehlinin reyhanesi, hadis öğrencilerinden, hafızlarından ve kabul edenlerden biriydi. Sonra Allah'ın bildiği gibi oldu.

9. Harmele b. Yahya et-Tudbi, Şafii'nin yakın dostlarından ve ona bağlı olanlardan biriydi. Her şeyi ondan duydu ve ondan iktibas etti.

10. Ebü Yaküb Yüsuf b. Yahya el-Buvayti, ilimde mertebesi iyi bir mertebedir. Dinini terk etmesi için Allah yolunda işkenceye maruz kalmış, Mısır'dan zincirlenerek getirilmiş, ailesinden ayrı kalmış ve uzun müddet hapiste yatmıştır. Kendisinden istenen "Kur'an mahlüktur" demeyi reddetmiştir. Yüce Allah için işkenceye sabretmiş ve dinine bağlı olarak zincirler altında vefat etmiştir. Söylemeye zorlandığı ve muhaliflerin hemen kabul ettiği şeyi söylemeyi reddetmiştir. Allah rahmet etsin ve razı olsun.

11. Rabi b. Süleyman el-Muradi, hiç kimsenin ilim için doğudan batıya göç etmeyi bilmediği dönemde bunu yapan kişi. İlim isteyenlerin; Şafii'nin dediklerini öğrenmek için geldikleri kişiydi. Allah ondan razı olsun.

12. Ebu'l-Velid Müsa b. Ebi'l-Carüd el-Mekki, Mekke halkının müftüsüydü. Dinine bağlığı, güvenilirliği, verası ve Şafii'nin görüşlerini hıfzıyla bilinen biriydi. Allah ondan razı olsun.

13. Ebü İbrahim İsmail b. Yahya el-Müzeni; hocamız başka bir rivayetinde bunu ilave etmiştir. Dostlarını gözeten biri, muhaliflerinin çoğunun itirafına göre hiç kimse bu konuda ona engelolamazdı.

14. Haris b. Sureye en-Nekkal, hadis öğreniminden mahrum olanlardan birisi.

15. Kasım b. Sellam, Şafii'nin kitaplarını iktibas edenlerden biriydi, Menasik kitabıyla başlamış, Şafii'den nakiller yapmıştı. Kendi el yazısıyla görmüştüm.

16. Abdulaziz b. Yahya el-Kinani de; Şafii'nin tabilerinden, ondan ilim alanlardan ve faziletini takdir edenlerden biriydi. Onunla uzun süren bir dostluğu ve bağlılığı vardır, onunla Yemen'e gitmiştir. Abdulaziz elMekki, hass, amm ve beyanı anlatırken Şafii'nin bütün söylediklerini kitabında nakletmiştir. Bütün onlar Muttalibi'nin kitabından alınmıştır. Allah rahmet etsin.

Sülemi'nin naklettiğine göre İbrahim b. İshak bir konuyu açıklarken; "Hocaların hocası dedi ki. .. " diye söze başlayınca, ona "O da kimmiş?" dediler. Şöyle cevap verdi: "Şafii, Ahmed b. Hanbel ve Ebu Sevr'in hocası değil mi?"

Zekeriyya b. Yahya es-Sad şöyle haber veriyor: Ebu Davüd esSicistani Süleyman b. el-Eş'as'a: "Şafii'nin (sadık) öğrencileri kimdir?" diye sorunca şu karşılığı verdi: Abdullah b. Zübeyr el-Humeydi, Ahmed b. Hanbel, Yusuf b. Yahya Ebu Yakub el-Buvayti, Rabi b. Süleyman, Ebu

Sevr İbrahim b. Halid, Ebu'I-Velid b. Ebi'l-Carud el-Mekki, Hasan b. Muhammed ez-Za'ferani, Hüseyin b. Ali el-Kerabisi, İsmail b. Yahya elMüzeni, Harmele b. Yahya ve kabul görmeyen bir adam, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Yahya, kendisine Şafii deniliyor. Fikir değiştirip Mu'tezili oldu.

Bunlar ilimle ilgilenen ve onun öğrencilerinden kabul edilen isimler. Ebu Abdirrahman Muhammed b. el-Hüseyin es-SülemI'nin haber verdiğine göre İmam Hafız Ali b. Ömer ed-Darekutni Bağdad'da ŞafiI'den rivayet eden isimleri şöyle saymıştır:

1. Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel b. Hilal b. Esed

2. Ahmed b. Muhammed b. el-Velid el-Ezraki

3. Ahmed b. Muhammed b. SaId es-Sayrafi el-Bağdadi

4. Ebu Tahir Ahmed b. Amr b. es-Sarh el-Masrl

5. Ahmed b. Said b. Bişr el-Hemedani

6. Ahmed b. es-Sabbah b. Ebi Sureyh er-Razi

7. Ahmed b. Muhammed b. el-Haccac el-Mururuzi, Ahmed b. Hanbel'in dostu

8. Ahmed b. Sinan b. Esed el-Vasıti

9. Ahmed b. Abdillah b. Kunbul el-Mekki

10. Ahmed b. Halid el-Bağdadi

11. Ahmed b. Yahya b. el-Ve zir el-Masrl

12. Ahmed b. Abdirrahman b. Vehb

13. Ahmed b. Salih el-Masrl

14. Ahmed b. Muhammed el-Um evi

15. Ahmed b. Ebi Bekr

16. Ebu Sevr İbrahim b. Halid el-Kelbi

17. İbrahim b. İsa b. Ebi Eyyub el-Masrl

18. İbrahim b. Herem el-Kureşi el-Masrl

19. İbrahim b. Abdillah el-Hacbi

20. İsmail b. Yahya el-Müzeni

21. İbrahim b. el-Münzir el-Hizami

22. Ahmed b. Ebi Musa

23. İshak b. İsa b. et-Tabba'

24. İshak b. İbrahim el-Hanzali

25. İshak b. Behlul el-Enbari

26. İshak b. Sağir el-Attar

27. İdr'ls b. Yusuf el-Mahzumi

28. Eyyub b. Suveyd er-Remli

29. Kelamcı Ebu Abdirrahman Ahmed b. Yahya eş-Şafii el-Bağdadi

30. Esed b. Said b. Kesir b. Ufeyr

31. Bahr b. Nasr b. Sabık el-Havlani

32. Bişr b. Gıyas el-Mer'lsi

33. Hasan b. Muhammed b. es-Sabbah ez-Za'ferani

34. Hasan b. Abdilaziz el-Cerevi

35. Hasan b. İdr'ls el-Havlani

36. Hasan b. Osman Ebu Hassan ez-Ziyadi el-Bağdadi

37. Hüseyin b. Ali el-Kerabisi el-Bağdadi

38. Fakih Hüseyin el-Pellas

39. Hüseyin b. Abdisselam, Cemel lakaplı şair

40. Haris b. Sureyh en-Nekkal

41. Hamid b. Yahya el-Belhi

42. Harmele b. Yahya b. Haris b. Miskin

43. Halid b. Nizar el-Eyli

44. Davud b. Ebi Salih el-Masri

45. Rabi b. Süleyman el-Müezzin el-Muradi

46. Hasan b. Ebi'r-Rabi el-Cürcani

47. Muhammed b. İdris'in kızı Zeyneb

48. Zekeriyya b. Yahya el-Verrak

49. Süfyan b. Uyeyne

50. Said b. Kesir b. Ufeyr

51. Said b. Musa b. Esed es-Sünne

52. Said b. İsa b. Tüleyd er-Ruayni el-Masri

53. Süleyman b. Davud el-M ehri

54. Süleyman b. Abdilaziz b. Ebi Sabit ez-Zühri

55. Süleyman b. Davüd b. Ali b. Abdillah b. Abbas

56. Süleyman b. Davüd eş-Şazekuni

57. Süfyan b. Muhammed el-Mes'udi

58. Sehl b. Muhammed Ebu Hatim es-Sicistani

59. Salih b. Ebi Salih, Leys'in katibi

60. Abdullah b. Abdilhakem b. A'yun

61. Abdullah b. ez-Zübeyr el-Humeydi

62. Abdullah b. Muhammed b. Abbas b. Osman b. Şafi', amcasının oğlu

63. Abdullah b. Muhammed el-Belevi

64. Abdurrahman b. Mehdi

65. Abdurrahman b. Abdillah b. Sevvar el-Anberi

66. Abdurrahman b. Abdillah b. Abdilhakem

67. Ubeydullah b. Muhammed b. Harun el-Piryabi

68. Ubeydullah veya Abdullah b. Abdilhalik el-M ehri el-Masri

69. Abdülmelik b. Kureyb el-Asmai

70. Abdülmelik b. Abdilaziz el-Macişun

71. Abdülmelik b. Hişam el-Masri

72. Abdulğani b. Abdilaziz el-Masrl

73. Abdulaziz b. İmran b. Miklas

74. Abdulaziz b. Yahya el-Mekki

75. Abdulhamid b. el-Velid b. el-Muğire

76. Ebu Zeyd en-Nahvi el-Masrl

77. Ali b. Abdillah b. Cafer el-Medini

78. Ali b. Ma'bed b. Şeddad el-Abdi

79. Ali b. Müslim es-Sekafi

80. Ali b. Süleyman el-Ahimimi

81. Amr b. Halid el-Harrani

82. Amr b. Sevvad es-Serd

83. Kuteybe b. Said el-Belhi

84. Kasım b. Sellam

85. Ebu Ubeyd Kuhzum b. Abdillah b. Kuhzum

86. Leys b. Asım el-Katbani

87. Muhammed b. Abdillah b. Abdulhakem

88. Muhammed b. Yahya b. Ebu Amr

89. Muhammed b. Said b. Galib el-Attar el-Bağdadi

90. Muhammed b. Abdillah el-Mahzumi

91. Muhammed b. Said b. el-Hakem b. Ebi Meryem

92. Muhammed b. Ebi Bekr el-Masrl

93. Muhammed b. Ahmed el-Masrl

94. Muhammed b. Halef el-Askalani

95. Muhammed b. Nafi Masrl

96. Muhammed b. el-Vezir el-Masrl

97. Muhammed b. Muhacir, Hanifin kardeşi Bağdatlı

98. Muhammed b. Muhammed b. İdris, oğlu

99. Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. Abbas b. Osman b. Şafi', amcaoğlu

100. Muhammed b. Abdilaziz el-Vasıti

101. Musa b. Ebi'l-Carud el-Mekki

102. Mes'ud b. Sehle el-Esved el-Mas ri

103. Mus'ab b. Abdillah ez-Zübeyri

104. Muhammed b. Ebi Yakub ed-Dineveri

105. Mahfuz b. Ebi Tevbe

106. Müslim b. Halid ez-Zenci

107. Numeyr b. Said el-Masri

108. Vehbullah b. Rızk el-Masri

109. Harun b. Said el-Eyli

110. Harun b. Muhammed es-Sa'di

111. Yunus b. Abdila'la es-Sadefi

112. yusufb. Amr b. Yezid el-Masri

113. yusufb. Yahya el-Buvayti

114. Yahya b. Said el-Kattan el-Basri

115. Yahya b. Abdillah el-Has'ami

116. Yahya b. Main el-Bağdadi

117. Yahya b. Eksem al-Kadi

118. Ebu Şuayb el-Masri

119. Ebu Mervan b. Ebi'l-Hatib, Sircu'l-Gullakaplı Mısırlı bir adam

120. Mekkeli el-Mukaddemi isimsiz, Afra'nın torunu Bunlar Şafii'den, hadisleri, hikayelerini ve sözlerini nakledenler. Derim ki: el-Mukaddemi, Muhammed b. Ebi Bekr'in kendisidir.

Şafii'nin Muhammed b. Hasan'la, Rakka'da yaptığı tartışmayı nakletmiştir. İbn Uyeyne'nin Şafii'den naklettiğiyle Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kuşları yuvalarında rahat bırakın" hadisini kastettiğini sanıyorum.

Muhammed b. Muhacir şöyle anlatıyor: Şafii'ye bunun manasını sorup cevabını aldıktan sonra Süfyan b. Uyeyne'ye bunun tefsiri sorulmuştu. Aynı Şafii gibi tefsir etmişti.

Bu olayı daha önce zikretmiştik.

Hocamız Hafız Ebü Abdillah Muhammed b. Abdillah, ŞafiI'nin dostlarını ve ondan rivayet edenleri saymış, Darekutni'nin naklettiklerini saymamıştır.

Darekutni'nin ilave ettikleri içinde İsmail b. Tabatıba el-Alevi'yi gördüm.

İsmail b. Tabatıba'nın bildirdiğine göre ŞafiI şöyle diyor: "İnsanlara açılmak, kötü arkadaşların üşüşmesine, onlardan kaçmak da düşmanlık kazanmaya sebep olur. Açılmayla kaçma arasında ol"

İlave ettiği bir başkası, Ahmed b. Muhammed b. Kasım b. Ebi Bezze el-Mukri el-Mekki, kendi zamanında Hicaz ehlinin karisi.

Ahmed b. Muhammed b. Ebi Bezze der ki: Muhammed b. İdris eşŞafii, halasının oğluyla konuşurken şöyle diyordu: "Vallahi suyun kişiliğime zarar vereceğini düşünsem içmezdim."

Bunu 194 yılında işittim, o zaman on üç yaşındaydım.

İlave ettiklerinden biri de, Ebu'l-Hasan Ali b. Sehl b. Muğire er-Remli.

Ali b. Sehl er-Remli der ki: Şafii'ye Kur'an'ı sordum. Dedi ki: "Allah'ın kelamıdır mahlük değildir."

İlave ettiklerinden biri de, İbrahim b. Muhammed b. Eyyüb el-Masri, onun Şafii'den ve Malik'ten naklettiği, zekada ilgili bir hadisi nakletti.

İlave ettiklerinden biri de Seleme b. Şebib el-Mustemli, onun Şafii'den ve Malik'ten naklettiği bir hadisini zikretti.

Eklediği isimlerden biri de, Muhammed b. Bişr et-Tinnisi, onun Şafii'den naklettiği Fadl b. İyaz hikayesini nakletti. Daha önce bunu zikretmiştik.

Eklediklerinden biri de, İbrahim b. Muhammed el-Ktifi, Şafii ve İshak b. Raheveyh'in münazarasını nakleden budur.

Eklediklerinden biri de, Ammar b. Zeyd, Şafii'nin Harün er-Reşid'in huzuruna girme ve ilmini sorma hikayesini nakleden kişi.

İlave ettiklerinden biri de, Abdullah b. Akil, Irak halkından bir ihtiyar.

Abdullah b. Muhammed b. Akil der ki: "Şafii'yi anacak Ahmed b. Hanbel sayesinde tanıdım. Beni ona götüren oydu."

İlave ettiklerinden biri de, Yasin b. Abdilahad b. Ebi Zurare, Ebu Zurare, kendisi Leys b. Asım el-Kıtbanı.

Yasin, Şafii'den nakiller yaptı, dedesi Ebu Zurare de ondan bazı olayları nakletti. Ancak dedesi Şafii'den önce öldü. Malikilerin hocasıydı.

İlave ettikleri içinde, Abdülmelik b. Muhammed er-Rakkl, Ebu Ubeydillah el-Masri'nin babası Ebu Muhammed Rabi b. Süleyman el-Cizi, Zeyd b. Bişr el-Masrl, Yakub b. İbrahim ed-Devraki, Muhammed b. Abdirrahim b. Şurus es-San'ani de vardır.

Ayrıca hocamız Ebu Abdillah Şafii'nin öğrencileri ve ondan rivayet edenler arasında, kızı Zeyneb'in kocası Ebu Ahmed Muhammed b. Abdillah b. Muhammed el-Mekki'yi de sayar.

Ben onun Darekutni'nin zikrettiği, Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. Abbas b. Osman b. Şafi' olduğunu düşünüyorum. Allah rahmet etsin.

Nadir anlatılan hikayelerden de bunlara ilaveler yapma imkanı bulmuştur. Doğruya ulaşmak Allah sayesindedir:

Ali b. Amr b. Halid, babasından naklediyor: Şafii bana: "Ey Ebu'lHasan! Şu kapıya bak!" dedi. Bu, mescidin ilk kapısıydı. Baktım. Dedi ki: "Bu kapıdan Yunus b. Abdila'la'dan daha akıllı birisi girmez."

Sehl b. Nuaym anlatıyor: Muhammed b. İdris eş-Şafii bana dedi ki: "Kim dinde kelamla ilgili veya bu sapkın fikirle ilgili; daha önce Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve ashabı gibi hiçbir öncünün konuşmadığı bir konu konuşursa, İslam'da yeni bidat İcat etmiş olur."

Resulullah da (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştu: "Kim İslam'da yeni bir şey çıkarırsa veya çıkaranz korursa; Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti onun üzerine çöker. Allah ondan ne bir iş, ne de bir bedel kabul eder."

Bu Sehl b. Nuaym da Şafii'den nakiller yapanlardandır. Allah ondan razı olsun.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Şafii'nin Vefatından Sonra Öğrencilerinden Onun Yerine Oturanlar ve İlmini Neşredenler