ŞUABU’L-İMAN

59.Şube:Efendinin Köle Üstündeki Hakkı

Efendilerin Köle Üzerindeki Hakları

Halimi der ki: "Bunlar da kölenin efendisinden ayrılmaması, söylediği veya emrettiği yerde durması ve gücünü aşmayan konularda verdiği emirlere itaat etmesidir. Zira Yüce Allah, hür olan kişinin kendi üzerinde sahip olduğu hakların çoğunu köleden efendisinin lehine kısmış, çoğu konuda kendi nefsi üzerinde dahi efendisini kendisinden daha çok hak sahibi kılmıştır. Bundan dolayı köle efendisine asi olduğu zaman efendiye yönelik hükmü Allah verdiği için köle Allah'a isyan etmiş demektir. Yüce Allah bu yönde: ''Allah ve Peygamberi bir şeye hükmettiği zaman, inanan erkek ve kadına artık işlerinde başka yolu seçmek yaraşmaz"[Ahzab 36] buyurmuştur ... ''- Halimi, el-Minhac (3/273).

Sonrasında Halimi bu konuyu detaylıca ele alır .

8231- Cerir'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kaçan köleden zimmet (can ve mal güvenliği) kalkar" buyurmuştur.

Müslim, Sahih'de Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebi Şeybe'den rıvayet etti.

Tahric. İsnadı sahihtir. - Müsliın, iman (123).

8232- Cerir'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Köle kaçtığı zaman kılacağı namaz kabul olmaz" buyurmuştur.

İsnadı sahihtir.

Ravi der ki: "Cerir'in de bir kölesi kaçtığında yakalayınca boynunu vurdu."

Cerir der ki: "Burada kölenin kaçmasından kasıt düşman topraklarına iltihak etmesidir."

Lafız İshak'ın lafzıdır. Yahya'nın rivayetinde ise Cerir'in kölesinin kaçması ifadesi yer almaz.

Müslim, Sahih'de Yahya b. Yahya'dan rivayet etti.- Müslim, ıman (124).

8233- Cerir b. Abdillah'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):

"Köle kaçtığı zaman geri efendilerine dönene kadar kılacağı namaz kabul olmaz" buyurmuştur.

Tahric: İsnadı hasendir. Nesai, Tahrimü'd-dem (7/102),

8234- Aynısını İbn Uleyye, Mansur kanalıyla Şa'bi'den, o da Cerir'den:

"Efendilerinden kaçan köle onlara geri dönene kadar kafir biri saydır" lafzıyla rivayet etmiştir.

Mansur der ki: "Şa'bi'nin bunu Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) naklen rivayet ettiğini gördüm. Ancak burada yani Basra'da benim adıma bu şekilde rivayet edilmesini istemem."

Müslim, Ali b. Hucr'dan rivayet etti. - Müslim, iman (122).

Hadis, bu lafızların tümüyle Cerir kanalıyla Hz. Peygamber'den (Sallallahu aleyhi ve Sellem) rivayet edilmişe benziyor. Her ravi de bu konuda ezberlediğini zikretmiştir.

Tahric: Ahmed, Müsned (4/357, 362), İbn Ebi Şeybe, Musannef(12/299), Taberani, M. el-Kebir 2/353 (2481) ve Humeydi, Müsned (2/353).

8235- İbn Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Hepiniz idarecisiniz ve idare ettiklerinizden sorumlusunuz. insanların başındaki yönetici insanların idarecisidir ve onlardan sorumludur. Erkek ailesinin idarecisidir ve onlardan sorumludur. Kadın kocasının ve çocuklarının evinin idarecisidir ve bundan sorumludur. Köle, efendisinin malının idarecisidir ve ondan sorumludur. Bilin ki hepiniz idarecisiniz ve hepiniz idare ettiklerinizden sorumlusunuz. ''

Müslim, Yahya b. Yahya, Kuteybe ve başkalarından rivayet etti.

Tahric: Bütün isnadları sahihtir. - Müslim, imaret (2/1459-1460).

8236- Cerir b. Abdillah'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):

"Firarda olan köle, Allah yolunda öldürülse bile cehenneme girer" buyurmuştur.

Tahric: İsnadı hasendir. Deylemi, Müsnedü'l-Firdevs 1/350 (1404).

8237- Cerir b. Abdillah'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Üç kişinin namazı kabul olmaz ve yaptıkları hiçbir iyilik semaya (Allah katma) yükselmez. Bunlardan biri efendilerine geri dönene kadar firarda olan köledir. Diğeri. tekrar barışana kadar kocasını küstürmüş olan kadındır. Bir diğeri de ayılıncaya kadar sarhoş olan kişidir. "

Tahric: İsnadı zayıftır. İbn Huzeyme, Sahıh 2/69 (940) ve İbn Adiy, el-Kamil (3/1074).

8238- Abdullah b. Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):

"Köle efendisine karşı sadık olur, Allah'a karşı olan ibadetlerini de güzelce ifa ederse sevabını iki kayıtla alır" buyurmuştur.

Buhari, Ka'nebi'den ve Müslim, Yahya b. Yahya kanalıyla Malik'ten rivayet ettiler.

Tahric: İsnadı sahihtir. - Buhari, itk (3/123). - Müslim, ıman (73) .

8239- Ebu Hureyre der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Salih olan köle kulun mükafatı iki katıyla verilir'' buyurdu. Ebu Hureyre'nin canı elinde olana yemin olsun ki eğer Yüce Allah yolunda cihad etmek, haccetmek ve anneme iyilik etmek sorumluluğum olmasaydı köle olarak ölmeyi isterdim."

Bize bildirildiğine göre Ebu Hureyre bakımıyla ilgilendiği ıçın annes ı ölene kadar hacca gitmemiştir.

Lafız İbn Vehb'in lafzıdır. Müslim, Ebu't-Tahir'den ve Buhari, İbnu'lMübarek kanalıyla Yunus'tan rivayet ettiler.

Tahric: İsnadı sahihtir. - Müslim, iman (44). - Buhari, itk (3/124).

8240- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):

"Köle, Rabbine ve efendisine itaatkar biri olduğu zaman sevabını iki katıyla alır" buyurmuştur.

Tahric: İsnadı hasendir. Ebu Ya'li, Müsned 11/311-312 (587) ve Ahmed, Müsned (2/263, 292, 344,406,464,485).

Sabit der ki: Ebu Rafi' azat edildiği zaman oturup ağlamaya başladı. Ona: "Ey Ebu Rafi'! Neden ağlıyorsun?" diye sorduğumda: "Sevabımı iki katıyla alıyordum, biri gitti" dedi.

Müslim, Sahih'de Hammad'dan rivayet etti. - Müslim'in Sahih'inde bu hadisi bulamadım. Sanırım yazar kaynak olarak Müslim'i gösterınede hata etmiştir.

8241- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Köle hem Rabbinin, hem de efendisinin üzerindeki haklarını ifa ettiği zaman sevabını iki katıyla alır" buyurdu. Bunu Ka'b'a zikrettiğimde: "Böylesi bir köle ile malı mülkü az olan müminin hesabı olmaz" dedi.

Müslim, Ebu Bekr b. Şeybe'den rivayet etti.

Tahric: Her iki kanalının isnadı sahihtir. - Müslim, ıman (45).

8242- Ebu Hureyre der ki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Rabbine güzelce ibadet edip efendisine itaat eden ve bu şekilde vefat eden köleye ne mutlu. ne mutlu, ne mutlu" buyurdu.

Hz. Ömer de bir köleyle karşılaştığında: "Ey falan! Sevabını iki katıyla alacak olmana sevin!" derdi.

Müslim, Muhammed b. Rafi' kanalıyla Abdurrezzak'tan, Ömer'in sözüne yer vermeksizin zikretmiştir. - Müslim, ıman (46).

8243- Ebu Musa'nın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Rabbine gereği gibi ibadetini yapan ve efendisinin üzerindeki haklarını ifa edip, ona karşı dürüst ve itaatkar olan köleye sevabı iki katıyla verilir. Biri, Rabbine karşı ibadetini güzel yapması içindir. Bir diğeri de, efendisinin üzerindeki haklarını ifa etmesi karşılığındadır. ''

Buhari, Sahih'de Muhammed b. el-Ala kanalıyla Ebu Usame'den rivayet etti.

Tahric: İsnadı sahihtir. - Buhari, itk (3/124).

8244- Ebu Musa'nın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "yanında bulunan cariyeyi en güzel şekilde terbiye eden, en güzel şekilde dinini öğreten, sonra da onu azat edip onunla evlenen kişiye yaptığının mükafatı iki katıyla verilir. Aynı şekilde hem Allah'ın, hem de efendisinin üzerindeki haklarını gereği gibi ifa eden köleye sevabı iki katıyla verilir. ''

İsnadı hasen olan sahih bir hadistir.

Buhari, Muhammed b. Kesir'den rivayet etti.- Buhari, itk (3/124-125).

8245- Ebu Musa'nın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Üç kişi vardır ki bunların yaptıklarının mükafatı iki katıyla verilir. Bunlardan biri, yanında bulunan cariyeyi en güzel şekilde terbiye edip dinini öğrettikten sonra kendisini azat eden ve onunla evlenen kişidir. Bir diğeri de (Ehl-i kitaptan olup) kendi peygamberine iman etmişken, Resulullah zamanına yetişince de Allah Resulüne iman eden kişidir. Diğeri, hem Allah'ın, hem de efendisinin üzerindeki haklarını gereği gibi ifa eden köledir."

İsnadı sahihtir.

Ravi der ki: Şa'bi bunu rivayet ettikten sonra yanında bulunan bir adama: "Bu hadisi bedavaya benden al! Zira önceleri kişi bundan daha kısa olan bir hadisi öğrenmek için Medine'ye kadar yolculuk ederdi" dedi.

Müslim, Şu'be'den rivayet etti. - Müslim, iman (241) ve Buhari, ilm (1/32-33) ile cihad (4/20).

8246- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Cennete girecek ilk üç kişi ile cehenneme girecek ilk üç kişi bana gösterildi. Cennete girecek ilk üç kişiden biri şehittir. Diğeri. Yüce Allah'a gereği gibi ibadetini yaparken efendisine karşı olan görevlerini de hakkıyla yerine getiren köledir. Bir diğeri de, çoluk çocuğu olmasına rağmen iffetli olan (başkalarına el açmayan) kişidir. Cehenneme girecek olan ilk üç kişiden biri. zorba yöneticidir. Diğeri, servetinden Yüce Allah'ın hakkı olan miktarı vermeyen kişidir. Bir diğeri de, kibirli fakirdir.''

Tahric: İsnadında bir sakınca yoktur. Tayalisi, Müsned (s. 334), Ahmed, Müsned (2/425), İbn Ebi Şeybe, Musannef (14/124), İbnu'!- Mübarek, Cihad (46), İbn Huzeyme, Sahih 4/8 (2249) ve Hakim, Müstedrek (1/387).

8247- Hz. Ebu Bekr der ki: Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Cennetin kapısını ilk çalacak olan kişi üzerinde Allah'ın ve efendilerinin haklarını ifa eden köle olacaktır" buyurduğunu işittim.

Tahric: İsnadı hasendir. Tayalisi, Müsned (s. 3-4), Ahmed, Müsned (1/4) ve Mervezi, Müsnedü Ebi Berk es-Sıddik (98).

8248- Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Hiç kimse kölesine (kendini kastederek): ''Rabbine (efendine) yemek getiri Rabbine içecek getir! Rabbine abdest için su getirI'' demesin. Rab yerine efendi, mevla ifadesini kullansın. Hiç kimse de kölesi veya cariyesi için ''kulum'' demesin. Bunun yerine ''Oğlum, kızım, kölem'' desin."

Buhari ile Müslim, Sahih'de Abdurrezzak'tan rivayet ettiler.

Tahric: Sahih hadistir. - Buhari, itk (3/124) ve Müslim, edeb (15).

8249- Ebu Rafi' der ki: Ömer b. el-Hattab yanıma uğradığında hem ölçüm yapıyor, hem de Kur'an okuyordum. Bunun üzerine: "Ey Ebu Rafı'! Sen Ömer'den daha hayırlısın. Zira hem Allah'ın hem de efendilerinin haklarını ifa ediyorsun" dedi.

İsnadı zayıftır.

8250- Zeyd b. Eslem der ki: Abdullah b. Ömer çoban olan bir köle ile karşılaşınca: "Ey koyun çobanı! Kesmek için bana bir koyun verir misin?" dedi. Çoban: "Sahibi burada değil" karşılığını verdi. İbn Ömer: "Ona kurdun onu yediğini söylersin" deyince, çoban başını göğe doğru kaldırdı ve: "Peki ya Allah'a ne diyeceğim?" karşılığını verdi. Ömer de: "Vallahi ''Ya Allah'a ne diyeceğim?'' sözünü demek en çok bana düşer" dedi ve hem çobanı, hem de sürüyü satın aldı. Çobanı azat ettikten sonra sürüyü de ona verdi.

Başka bir kanaıla bunu "Emanetler" konusu içinde zikretmiştik. Oradaki rivayete göre ibn Ömer sıcak bir günde bu çobanın oruçlu olduğunu görmüş ve günah korkusunu sınamak istediği için de kendisine bir koyun satmasını istemişti. 4908. hadise bakınız.

Tahric: Taberani, M. el-Kebir (12/263) Bak: Heysemi, Mecmau'z-Zevaid (9/347) ve Zehebi, Siyer (3/216).

8251-Ebu Hureyre'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Yüce Allah kiyamet gününde köle olan kulunu kılmadığı namazlardan dolayı hesaba çekince, köle: ''Rabbim! Kötü bir efendiyi bana musallat ettin. Sana namaz klimama ve ibadet etmeme engel olurdu'' der. Yüce Allah da: ''Ama onun malından çaldığını da gördüm. Bana ibadet etmen için de işinden (vaktinden) biraz çalsaydın ya!'' buyurur. ''

Tahric: İsnadı hasendir. Ahmed, Müsned (2/328).

Bir sonraki konu için aşağıdaki link’e tıklayın:

60. Şube Çoluk çocuğun Baba Üzerindeki Hakları -