Aşırıya Kaçmadan (Orta Yolu Tutup) İbadet Etmek

Bu konuda es-Sünenü'l-Kübra'da bazı rivayetler zikrettik.

3594- Abdullah b. Amr b. el-As der ki: Benim: "Yaşadığım sürece gündüzleri oruçla, gecelerini de ibadetle geçireceğim" dediğim Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) haber verildi. Bunun üzerine (Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana bunu sorunca): "Annem babam sana feda olsun, evet böyle söyledim" dediğimde, Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sen buna güç yetiremezsin. Bazen oruç tut, bazen de tutma. Namaz kıl, uyu da. Her aydan üç gün oruç tut. şüphesiz ki her iyilik on katıyla mükafatlandırılır. Bu da bütün yıli oruçlu geçirmek gibidir" buyurdu. Ona: "Ama bundan daha fazlasını tutmaya gücüm yeter" dediğimde: "O zaman bir gün oruç tut, bir gün tutma. Davud Peygamberin de orucu bu şekildeydi ve en dengeli oruç şekli budur" buyurdu. Kendisine: "Ama bundan daha fazlasını tutmaya gücüm yeter" dediğimde: "Bundan daha faziasi olmaz" buyurdu.

Buhari bunu Sahıh'te Ebu'l-Yeman kanalıyla rivayet etti.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. - Buhari (4/134, 2/245, 254) ve Müslim 1/813 (181).

3595- Abdullah b. Amr der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında çokça ibadet eden biri idim. Genç idim. Babam beni müslüman bir kadınla evlendirdi. Babam bir gün ziyaretime gelip karıma: "Kocanı nasıl buluyorsun?" diye sordu. Eşim: "Ne güzel biridir. O gece ibadet edip gündüz oruç tutmaktadır" karşılığını verdi. Bunun üzerine babam: "Ben seni müslümanlardan bir kadınla evlendirdim. Sen de ondan uzak durdun öyle mi?" diyerek azarlamaya başladı. Ben de kendimde bulduğum güçten dolayı dediklerini pek umursamadım. Bu durumum Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zikredilince: "Ben geceleri hem uyuyup hem de namaz kılmaktayım. Bazen oruç tutup bazen tutmamaktayım. Sen her aydan üç gün oruç tut" buyurdu. Kendisine: "Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm" dedim. Bunu ta ki:

"O zaman Davud Peygamber gibi bir gün oruç tut bir gün tutma. Kur'an'ı da ayda bir hatmet" buyurana kadar tekrar ettim. "Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm" dediğimde: "O zaman on beş günde bir hatmet" buyurdu. "Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm" dediğimde: "O zaman yedi günde bir hatmet" buyurdu. Sonunda üç güne kadar indi. Kendisine: "Üç günde bir (hatmederim)" dediğimde: "Her amelin bir coşkusu, her coşkunun da bir gevşemesi vardır. Kimin (asıl) coşkusu sünnetimden yana olursa, o mutlaka kurtulmuştur. Kimin de coşkusu sünnet dışına yönelik olursa, o helak olmuştur" buyurdu.

Ravi der ki: Sonra Abdullah b, Amr'ın: "Artık yaşlandım ve zayıfladım.

Ancak güçlü iken yaptığım ibadetleri azaltamıyorum" dediğini işittim.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Buhari (6/113, 114).

3596- Ebu Nevfel b. Ebi Akreb, babasından bildiriyor: Allah Resulü'ne (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oruç hakkında sorduğumda: "Her aydan bir gün oruç tut" buyurdu. Kendisine: "Ey Allah'ın Resulül Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm" dediğimde: "Bundan daha fazlasına güç yetiririm, bundan daha fazlasına güç yetiririm" deyip duruyorsun. O zaman her aydan iki gün oruç tut" buyurdu. "Ben bundan daha fazlasına güç yetiririm" dediğimde: "O zaman her aydan üç gün oruç tut" buyurdu.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Nesai (4/225).

3597- Ümmü Seleme der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) için en sevilen amel, az da olsa devamlı olanı idi."

Tahric: Ravileri güvenilirdir. İbn Mace 1/387 (1227).

3598- Ebu Hureyre der ki: Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurduğunu işittim: "Din kolaylıktır. Kim dini zorlaştırmaya çalışırsa buna güç yetiremez. Aşırıya kaçmadan orta yolu tutun, gücünüzün yettiğini yapın ve ümitvar olun. Gündüzün ilk ve son vakitlerinde yol alın ve gecenin sonundan da biraz faydalanın. ''

Ben bunu bu şekilde buldum. Sanırım isnadında Muhammed b. Ebi Bekr ve Ma'n b. Muhammed arasında olması gereken Ömer b. Ali zikredilmemiştir.

Buhari bunu Abdusselam b. Mutalıhir kanalıyla Ömer b. Ali'den rivayet etti.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Ancak müellifin bildirdiği gibi munkatı' bir hadistir. Muhammed b. Ebi Bekr, el-Makdimi'nin kendisidir ve Ma'n b. Muhammed zamanına yetişmemiştir. - Buhari (1/15).

3599- Bureyde el-Eslemi der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "itidalli olmaya bakın! Kim dini zorlaştırmaya çalışırsa buna güç yetiremez" buyurdu.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Ahmed, Müsned (5/361) ve Hatib, Tarih (8/91).

3600- Bureyde der ki: Bir gün çıkıp yürürken Resulullah'ı (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gördüm. Sanırım bir ihtiyacı vardı. Ben de karşısına geçtim ve beni gördüğünde yanına gitmem için bana birini gönderdi. Yanına gittiğimde kolumdan tuttu ve berarer yürümeye başladık. Giderken namaz kılan bir adamla karşılaştık. Adam rüku ile secdeleri çok uzun tutuyordu. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana: "Sence gösteriş mi yapıyor?" diye sorunca: "Allah ve Resulü daha iyi bilir" dedim. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) elimi bıraktı ve: "(ibadetlerin izde) itidalli olmaya bakın! Kim dini zorlaştırmaya çalışırsa buna güç yetiremez" buyurdu.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Ahmed, Müsned (4/422), Mervezi, Zevaid ez-Zühd 392,393 (1113), İbn Huzeyme,Sahih 2/199 (1179), Hakim, Müstedrek (1/312), İbn Ebi Asım, es-Sünne 1/46 (95), Ebu Davud et-Tayalisi (96), Tahavi, Şerh Müşkili'l-Asar (2/86), Beyhaki, Sünen (3/18) ve Beğavi, Şerh es-Sünne 4/53 (936).

3601- Sehl b. Ebi Umame b. Sehl b. Huneyf, babası kanalıyla dedesinden bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Nefislerinizi zora koşmayın. Zira sizden öncekiler nefislerini zora koşmakla helak oldular. Onlardan geriye kalanları kiliselerde ve manastırlarda bulursunuz" buyurdu.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Buhari, Tarih el-Kebir (2/2/97).

3602- Hz. Aişe bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "şüphesiz ki bu din çok sağlamdır. Onunla yumuşak bir şekilde ilgilen. Kullan Allah'a ibadetten nefret ettirme. Bineğini fazla koşturan yol alamaz, hayvanının da sırtında sağlam yer kalmaz ...

lsnadı zayıftır.

Ebu Ukayl Yahya b. el-Mütevekkil bunu Muhammed b. Süka'dan, o da Muhammed b. el-Münkedir'den, o da Cabir'den rivayet etmiştir. - - - Bezzar, Keşfu'I-Estar 1/57 (74), Mervezi, Zevaid ez-Zühd (1179), Ebu'ş-Şeyh, el-Emsal (229), el-Hattabi, el-Uzle (sh.111), Hakim, Ma'rifetu'l-ulumi'l-hadis (sh. 95, 96) ve Beyhaki, Sünen (3/18).

Ayrıca Ebu Muaviye bunu Muhammed b. Süka kanalıyla Muhammed b. el-Münkedir'den, o da Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) mürsel olarak zikretmiştir. Doğru olanı da budur, ancak böyle olmadığını da söyleyenler vardır. - Mervezi, Zevaid ez-Zühd 415 (1178).

3603- Abdullah b. Amr b. As'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "şüphesiz ki bu din çok sağlamdır. Onunla yumuşak bir şekilde ilgilen. Nefsini Allah'a ibadetten nefret ettirme. Bineğini fazla koşturan yol alamaz, hayvanının da sırtında sağlam yer kalmaz. Asla ölmeyeceğini sandığın kimse gibi amel işle ve yarın ölecekmiş gibi kötülüklerden sakinip kork."

Tahric: İsnadında adı belirlenmeyen bir ravi vardır. Beyhaki, Sünen (3/19).

3604- Ma'bed el-Cuheni'nin, Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından olan bir kişiden bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "ilim (öğrenmek) amel etmekten daha faziletlidir. Amellerin en hayırlısı da orta yollu alanıdır. Allah'In dini sert ve yumuşak arasındadır. iyilik iki kötülük arasındadır. Kişi ona ancak Allah ile nail olabilir. En kötü yürüyüş şekli de hızlı yürüyüş şeklidir."

Isnadı zayıftır.

3605- İshak b. Suveyd der ki: Abdullah b. Mutarrif kendini ibadete verince, Mutarrif: "Ey Abdullah! İlim (öğrenmek) amel etmekten daha faziletlidir. İyilik iki kötülük arasındadır. Amellerin en hayırlısı da orta yollu alanıdır. En kötü yürüyüş şekli de hızlı yürüyüş şeklidir" dedi.

İsnadının bir zararı yoktur.

Ebu Ubeyd der ki: Ravinin: "İ yilik iki kötülük arasındadır" demesi çokça amel etmenin kötülük olması ve az ibadet etmenin de kötülük olmasıdır. İyilik te bu ikisi arasındadır. Bir sonraki rivayette devamlı olmadan Kur'an okuyan ve ondan uzak durmayan kişinin fazileti hakkında gelen rivayetteki gibi. Yani ğuluv, devamlı olarak okumak, cafi ise ondan uzak kalmaktır. Bunların her ikisi de kötülüktür.

Yine Ebu Ubeyd der ki: Abdullah b. el-Mübarek'in bana Cureyri kanalıyla Ebu'l-Ala'dan bildirdiğine göre Temim ed-Dari: "Durumun doğru olup ibadetlere güç yetirebileceğin şekilde dininden nefsine ve nefsinden dinine al" demiştir.

Yine Ebu Ubeyd der ki: İsmail b. Uleyye bunu, Ebu'l-Ala'yı zikretmeksizin Cureyri kanalıyla bir adamdan, o da Temim'den rivayet ederdi.

3606- İbn Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "şüphesiz ki Yüce Allah azimetlerinin (zor ibadetlerin) yapılmasını sevdiği gibi ruhsatlarının kullanılmasını da sever" buyurmuştur.

Deraverdi bunu Musa b. Ukbe'den bu şekilde rivayet etmiştir.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Beyhaki, Sünen (3/140).

3607- İbn Ömer der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "şüphesiz ki Yüce Allah kendisine masiyet olan bir işin yapılmasından hoşlanmadığı kadar, ruhsatlarının kullanılmasından hoşlanır" buyurdu.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Ahmed, Müsned (2/108), İbn Hibban, Sahih 1/284 (355), 4/182 (2731), İbn Hibban, el-İhsan 5/231 (3560), Bezzar, Müsned 1/469 (988, 990), Beyhaki, Sünen (3/140), Hatib, Tarih (10/347), İbn Huzeyme, Sahih 3/259 (2027), Taberani, M. el-Kebir 10/103 (10030), 11/323 (11880, 11881) ve Ebu Nuaym, Hilye (2/101).

***************

Bölüm / Fasıl

******************

Kişinin zayıf düşme korkusu olmaması halinde oruç tutmasında ve haram olan günleri tutmamak şartıyla sürekli (nafile) oruç tutmasında bir sakınca görmeyenler. Oruç tutulması yasak olan günler, Ramazan bayramı(nın ilk) günü, Kurban bayramı(nın ilk) günü ve üç gün olan Teşrık günleridir.

3608- Ebu Musa'nın bildirdiğine göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kim yılı (oruç tutulması yasak olan günler dışında) olduğu gibi oruçlu geçirirse cehennem ona dar gelir (orada kendisi için bir yer bulunmaz)" buyurdu. Sonra bütün parmaklarını kapattı (ve cehennemin nasıl dar geleceğini gösterdi).

Tahric: İsnadı zayıftır. Ahmed, Müsned (4/414), Ukayli, ed-Duafa (2/219), Beyhaki, Sünen (4/300), İbn Hibban, Sahih 3/313 (2154,2155) ve Bezzar, Müsned 1/488 (1040, 1041).

Beyhaki der ki: Katade bunu Ebu Temim kanalıyla Ebu Musa'dan mevküf olarak rivayet etmiştir. - Abd b. Humeyd, el-Müntehab 1/49 (562) ve Beyhaki, Sünen (4/300).

"Cehennem ona dar gelir" ifadesi de: "Bu kişinin cehenneme girmemesi için cehennem ona dar kılınır ve kendisi için cehennemde bir yer kalmaz" manasındadır. En doğrusunu Allah bilir. Muzenı bunu bu şekilde açıklamıştır.

3609- Ebu Malik eş-Eş'ari der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "şüphesiz cennette öyle bir oda vardır ki içinden dışı ve dışından içi görünür. Allah onu yumuşak sözlü olan, (fakirlere) yemek yediren, (nafile) oruç tutmaya devam eden ve insanlar gece uykusunda iken (nafile) namaz kılanlar için hazırlamıştır. ''

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Abdüerezzak, Musannef 11/418, 419 (20883), Ahmed, Müsned (5/343), İbn Huzeyme, Sahih 3/306, 307 (2137), İbn Hibban, el-İhsan 1/363 (509), Taberani, M. el-Kebir 3/342 (3466, 3467), Beyhaki, Sünen (4/301), Beğavi, Şerh es-Sünne 4/40 (927) ve Hatib, Tarih (4/203).

3610- Ebu Umame der ki: Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ey Allah'ın Resulü! Bana bir amel emret ki onu yaptığımda Allah bana onunla fayda sağlasın" dediğimde: "Oruç tutmaya bak. Zira ona denk bir amel yoktur" buyurdu.

Ravi der ki: Ebu Umame, eşi ve hizmetçisi sürekli olarak oruçlu görülürdü. Onların evinde bir ateş veya duman göründüğünde onların bir misafıri olduğunu anlaşılırdı.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Nesai (4/165).

3611- Ekder b. Hamam'ın bildirdiğine göre Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından bir kişi şöyle demiştir: Bir gün Resulullah'ın (sallallahu alayhi VBSallam) Mescid'inde oturduk ve aramızdaki bir gence: "Resulullah'a git ve hangi amelin cihada denk olduğunu sor" dedik. Bunun üzerine genç gidip sorunca, Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hiç bir şey (cihada denk değildir)" buyurdu. Sonra onu bir daha gönderdik ve aynı şeyi sordu. Resulullah ta (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aynı cevabı verdi. Sonra: "Üçüncü defa bunu Hz. Peygamber'e soralım. Eğer yine: ''Hiç bir şey (cihada denk değildir)'' buyurursa: ''Ona yakın şey nedir?'' diye sor" dedik. Genç gidip sorunca, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hiç bir şey (cihada denk değildir)" buyurdu. Genç: "Ey Allah'ın Resulü! Ona yakın amel nedir?" diye sorunca: "Yumuşak sözlü olmak, (nafile) oruca devam etmek, her yıl haccetmektir. Bunlardan başka da ona yakın bir amel yoktur" buyurdu.

İsnadı hasendir.

Bize Hz. Ömer, İbn Ömer, Ebu Talha ve Hz. Aişe kanalıyla (nafile) oruç tutma hakkında rivayetler zikredilmiştir. Ayrıca bunlar bize Said el-Müseyyeb kanalıyla bize rivayet olunmuştur.

3612- Abde b. Süleyman der ki: Bir adamın İbnu'l-Mübarek'e bir gün oruç tutup bir gün tutmayan kişinin durumunu sorduğunu işittim. İbnu'lMübarek: "Ömrünün yarısını kaybetmiştir (yani bu şekilde oruç tutmasın ve (ömrünün yarısını) kaybetmesin)" dedi.

Ravileri güvenilirdir.

3613- İbn Ebi Muleyke der ki: "İbnu'z-Zübeyr yedi gün visal yaparak oruç tutar ve sekizinci gün bizden daha güçlü bir şekilde sabahlardı."

Bu da, Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) visal yapmayı yasakladığını işitmediğinin göstergesidir veya Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu orucu,

haram olduğundan dolayı değil de, ashabı hakkındaki endişesinden dolayı bir yılı olduğu gibi oruçlu geçirmeyi nehyettiği gibi nehyettiğini düşünmüştür. En doğrusunu Allah bilir.

3614- Ebu Hureyre der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sahurdan sahura yemek yerdi. Ashabından biri de böyle yapınca onu bunu yasakladı. Adam: "Ey Allah'ın Resulü! Ama sen öyle yapıyorsun?" deyince, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sizler bu konularda benim gibi değilsiniz. Ben Rabbimin katında gecelerim ve Rabbim bana yedirip içirir. Sizler de gücünüzün yeteceği amelleri yapın" karşılığını verdi.

Tahric: Ravileri güvenilirdir. Müslim (1/775) ve Buhari (2/242).

Bir sonraki konu için aşağıdaki link’e tıklayın:

Oruçlu Orucunu Ne İle Açmalı ve İftar Anında Nasıl Dua Etmelidir?