|
Büyük ve Küçük Günahlar |
Yüce Allah şöyle
buyurur: ''De ki: Rabbim sadece, açık ve gizli fenalıklan, günahı, haksız yere
tecavüzü, hakkında hiçbir delil indirmediği şeyi Allah'a ortak koşmanızı,
Allah'a karşı bilmediğiniz şeyleri söylemenizi haram kılmıştır."[A'raf
33], "Size yasak edilen büyük günahlardan kaçınırsanız, kusurlarınızı
örter ve sizi şerefli bir yere yerleştiririz. "[Nisa 31], ''Ufak tefek
kabahatleri bir yana büyük günahlardan ve hayasızlıklardan kaçınanlara
işlediklerinden daha iyisiyle karşılığını verir.''[Necm 32] Resulullah'tan
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) büyük günahlar konusunda rivayetler gelmiştir ve
aşagıdaki hadislerde bunlar belirtileceklerdir.
280- Ebu Hureyre'nin
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Helak edici
yedi şeyden sakının" buyurunca sahabe: "Ey Allah'ın Resulü! Bunlar
nedir?" diye sordular. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: "Allah'a ortak koşmak. sihir, haksız yere Allah'ın haram kıldığı
cana kıymak, faiz yemek. yetimin malını yemek. savaş meydanından kaçmak ve
suçsuz ve namuslu mümin kadınlara iftirada bulunmak.
Ravileri güvenilirdir.
Buhari bu hadisi
Sahih'te Abdulazız b. Abdillah el-Üveysi'den ve Müslim de başka bir kanalla
Selman'dan nakletmiştir. (Müslim (1/92))
İmam Ahmed (Beyhaki) der
ki: Hadiste yedi olarak belirtilmesi bu günahların sadece yedi tane olduğunu
göstermez. Hadiste bunlardan kaçınmaya vurgu yapılmıştır. Daha sonra ise bu
günahlara başkalarını da eklemiştir.
Ubeyd b. Umeyr'den bize
bildirdiğine göre babası: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Büyük günahlar dokuzdur" buyurdu deyip yukarıdaki maddeleri aktardı
ve onlarla beraber: "Anne babaya karşı gelmek ve Bey tu 'I-ha ram'ın
hürmetini ihlal etmek" maddelerini de saymıştır. ( Ebu Davud 3/259 (2875)
ve Nesai (7/89).)
Sabit bir hadiste Enes
b. Malik'ten bildirdiğine göre Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) büyük
günahlar sorulunca: "Allah'a ortak koşmak. cana kıymak ve anne babaya karşı
gelmek" buyurdu ve şöyle devam etti: "Size günahların en büyüğünü
bildireyim mi? Yalan söylemektir. -veya- yalan yere şahitlik etmektir."
Sabit bir hadiste
Abdullah b. Amr'dan bildirdiğine göre Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bir bedevi geldi ve: "Büyük günahlar nedir?" diye sordu.
- Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Allah'a ortak koşmakilr" cevabım verince, bedevi:
"Sonra nedir?" diye sordu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Anne babaya karşı gelmektir" cevabını verince, bedevi: "Sonra
nedir?" diye sordu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Yalan
yere yemin etmektir" cevabını verdi.
Sabit bir hadiste
Abdullah b. Amr'dan bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: "Kişinin anne babasına sövmesi, büyük
günahlardandır" buyurunca, sahabe: "Ey Allah'ın Resulü! Kişi anne
babasına söver mi?" diye sordular. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Evet. Kişi, bir başkasının babasına söver, o da babasına söver;
annesine söver, o da bunun annesine söver" buyurdu.
Sabit bir hadiste
Abduliah b. Mes'ud şöyle dedi: Resululiah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Ey Allah'ın Resulü! Allah katında hangi günahlar daha büyüktür?"
diye sordum. Resululiah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Seni yaratmasına
rağmen Allah'a eş koşmandır" cevabını verdi. Ben: "Sonra
hangisidir?" diye sorunca: "Açlık korkusuyla evladını
öldürmendir" cevabını verdi. Ben: "Sonra hangisidir?" diye
sorunca: "Komşunun karısıyla zina yapmandır" buyurdu.
Sabit bir hadiste Ubade
b. es-Samit'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
etrafında bir grup sahabe varken şöyle buyurdu: "Allah'a hiçbir şeyi ortak
koşmayacağınıza, çalmayacağınıza, zina yapmayacağınıza, çocuklarınızı
öldürmeyeceğinize, kimseye iftira atmayacağınıza ve marufta bana isyan
etmeyeceğinize dair biat edin. "
Ölü etinin, kanın, domuz
etinin ve onlarla zikredilen diğer şeylerin haram kılındığı Kitab'da
geçmektedir. Yine Kur'an'da, içkinin, kumarın, yetim malı yemenin, başkasının
malını haksız yere yemenin, cana kıymanın, zinanın, hırsızlığın haram kılındığı
geçmektedir. Bunun dışında büyük günahlar, Kur'an'ın değişik yerlerinde
zikredilmektedir.
Cabir b. Abdillah'ın
bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kul ile
şirk arasında namaz; terk etmekten başka bir şey yoktur" buyurdu.(Müslim
(1/88))
Allah en doğrusunu
bilir; ancak Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bununla sadece namazı
terk edenin katlinin vacip olabileceğini belirtmiştir.
Halimi bizim
naklettiğimiz hadisleri bazısını naklettikten sonra şöyle dedi: ''Kitab ve
sünnetteki haramlara dikkat edilirse çok oldukları görülür. Biz bunları küçük
ve büyük günahları geniş bir şekilde belirtmek için naklettik ve bu babda yeri
geldikçe inşallah başkalarını da zikredeceğiz."
Deriz ki: Haksız yere
cana kıymak büyük günahlardandır. Eğer öldürülen babaysa veya oğulsa, ya da yakın
akrabaysa, ya da haram ayda ve Harem bölgesinde olan bir yabancıysa bu daha
büyük bir günahtır. Yaralamak, sopayla bir veya iki defa vurmaksa küçük
günahlardandır.
Zina büyük günahtır.
Ancak komşusunun hanımıyla veya mahrem biriyle veya bunların dışında biriyle
Ramazan ayında ya da Haram beldede zina yapmak çok daha büyük günahtır. Allah:
"Mescid-i Haram'dan alıkoyanları ve orada zulüm ile yanlış yola saptırmak
isteyeni, can yakıcı bir azaba uğratırız"[Hac 25] buyurmuştur.
Haddi (şer'i cezayı)
gerektiren zina dışında olan şeyler de küçük günahlardandır. Eğer bu küçük
günahlar babanın hanımıyla veya oğlun hanımıyla ya da yabancı bir hanımla onu
zorlayarak yapılmışsa büyük günah sayılırlar.
İffetli kadınlara iftira
atmak, büyük günahlardandır. Eğer bu iftira anneye veya kızkardeşe ya da
zinakar bir kadına atılmışsa bu daha büyük bir günahtır.
Çocuk ve cariyeye veya
ihtiyar kadına iftira atmak ise küçük günahlardandır. Hainlikle, hırsızlıkla ve
yalancılıkla suçlamakta aynı şekildedir.
Savaş meydanından kaçmak
büyük günahlardandır. Eğer kendisinden daha zayıf bir veya iki kişiden kaçarsa,
veya kendisi silahlıyken üzerine silahsız olarak saldıran iki kişiden kaçarsa
bu daha büyük bir günahtır.
Anne babaya karşı gelmek
büyük günahlardandır. Eğer karşı gelmekle beraber onlara sövüyorsa, hakaret
ediyorsa veya vuruyarsa bu daha büyük bir günahtır. Eğer karşı gelmek
emirlerini ağırdan almak, onlara surat asmak, onlara hizmet ederken bıkkınlık
göstermek onlarla konuşmamak küçük günahlardandır. Eğer böyle yapması, onları
kendisinden bir şey istememeye sevk ediyorsa, bu sebeple de zarar görüyorlarsa
bu da büyük günahlardandır.
Hırsızlık yapmak büyük
günahlardandır. Ancak yol keserek mala el koymak daha büyük günahtır. Bu sebeple
hırsızlık edenin eli kesilirken, yol kesenin eli ve ayağı çaprazlama kesilir.
Yol keserken adam
öldürmek ise daha büyük günahlardandır. Bu sebeple vali onu ele geçirmeden
tövbe etse bile bu kişi cezadan kurtulamaz. Önemsiz bir şeyi çalmak, eğer malın
sahibi yoksul ve çalınan şeye muhtaçsa, hırsıza had uygulanmasa bile büyük
günah olur.
insanların malını haksız
yere almak büyük günahlardandır. Ancak alınan bu mal yoksul bir kişininse veya
kişi bunu anne veya babasından almışsa, ya da zorla almışsa bu daha büyük
günahtır. Eğer bunu kumar yoluyla almışsa, alınan şey önemsiz olsa ve malı
veren buna muhtaç değilse bu da küçük günahtır.
İçki içmek büyük
günahlardandır. Ancak içen çok içer de sarhoş olursa veya açıktan içerse, bu
daha büyük günah olur. Eğer içkiyi suyla karıştırırsa ve içkinin tesiri giderse
küçük günahlardan olur.
Namazı terk etmek büyük
günahlardandır. Eğer terk etmeyi alışkanlık haline getirirse bu daha büyük
günah olur. Eğer namazı kılar, ama erkanına uymazsa, sağa sola bakarsa veya parmaklarını
çıtlatırsa veya insanların konuşmasını dinlerse veya ihtiyaç olmadığı halde
çakılları düzeltirse bu büyük günahlardan sayılır. Eğer böyle yapmayı
alışkanlık haline getirirse daha büyük günah olur.
Cemaatle namazı terkemek
küçük günahlardandır. Ancak bunu alışkanlık haline getirmek, bunu da cemaatten
ayrı kalmak niyetiyle yapmak büyük günahlardandır. Bunu bir köy halkının
hepsinin yapması ise daha büyük günahtır.
Zekat vermemek büyük
günahlardandır. Dilenciyi boş çevirmek ise küçük günahtır. Ancak bir toplumun
hepsinin dilenciyi geri çevirmesi büyük günah olur. Muhtaç biri zengin birine
yemek yerken gider ve muhtacın canı yemek isteyip ondan isterse ve zengin de
reddederse büyük günah işlemiş olur.
işin özü; her yasak
sadece kendine has yasaklanmışsa o şey günahtır. Eğer o günahı işlemek başka
bir yasağın da çiğnenmesine sebebiyet veriyorsa o zaman daha büyük günah olur.
Günahı işlerken tamamıyla değil de bir kısmını işlemek, işlediği şeyin nasta
geçtiği şekilde olmaması o günahın küçük günah olmasına sebep olur.
Küçük günahı işlerken
küçük olan başka bir günah işlenmesine sebep oluyorsa bu büyük günaha dönüşür.
Bununla ilgili misaller az önce verilmişti. Buna verilecek başka bir misal,
ölüme sebebiyet vermek olan şu misaldir:
Kişi, katile öldüreceği
kişiyi gösterirse veya ona bir bıçak verirse günah işlemiş olur. Çünkü Allah:
''iyilikte ve fenalıktan sakınmakta yardımlaşın, günah işlemek ve aşırı
gitmekte yardımlaşmayın"[Maide 2] buyurmuştur.
Beyhaki der ki:
Fuhşiyyat (daha büyük günah) kelimesinin, yanında bir günah daha işlenmese bile
zina hakkında söylendiğini gördük. Ancak Allah Kur'an'da büyük günahlar ve
fuhşiyyatı (daha büyük günahı) birbirinden ayırmıştır. Büyük günahın çirkinliği
ne kadar büyürse, günahlık derecesi de o kadar büyür. Allah en doğrusunu bilir.
Mukatil b. Süleyman
büyük günahı şöyle açıkladı: ''Büyük günah, zikredildikten sonra onu yapanların
cehenneme gireceği söylenen günahlardır. Fuhşiyyat ise dünyada haddi (şer'i
cezayı) gerektiren günahlardır."
Halimi ve başka
alimlerin sözleri, küçük günahta ısrar etmenin de büyük günahlardan olduğunu
göstermektedir.
Küçük günahlardan
sakınma, bunlara devam etmekten kaçınma konusunda birçok rivayet mevcuttur.
281- Abdullah b.
Mes'üd'un bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: "Küçük günahlardan sakının. Çünkü onlar kişide birikirler ve onu
helak ederler." Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sahabeye bununla
ilgili şöyle bir misal verdi: "Bir topluluk ıssız bir yerde konaklayınca,
aşçılarının emriyle kimi bir ubuk kimi bir çöp topladı ve büyük bir odun yığını
toplandı. Sonra ateş yaktılar ve ateş içine atılan her şeyi pişirdi.
Tahric: İsnadı hasendir.
Tayalisi, Müsned (53), Taberani, M. el-Kebir 10/261 (10500) ve Ahmed, Müsned
(1/402).
282- Bilal b. Sa'd der
ki: ''Günahların küçüklüğüne değil, kim'e isyan ettiğine bak.''
İsnadı hasendir.
283- Ebu'l-Abbas b. Ata
der ki: "Vera sahiplerinin verası, zerre ve hardalın zikredilınesinden,
Rabbimizin, her an, her söz için hesaba çekeceğini bilınelerinden doğmuştur.
Bundan daha zoru da zerre miktarınca ve hardal tanesi kadar şeyden bile hesaba
çekmesidir. Bu şekilde hesaba çekecek olandan mutlaka sakınmak gerekir.
284- İbn Vehb
bildiriyor: İbn Zeyd, Münkedir'in oğulları Ömer ve Ebu Bekr'den bahsedip şöyle
dedi: Bunlardan biri vefat edeceği zaman ağlayınca: "Neden ağlıyorsun? Biz
bu gününden dolayı sana gıpta ediyorduk" dediler. O şöyle cevap verdi:
"Vallahi, bilerek Allah'a karşı günah işlemiş olmaktan korktuğum için
ağlamıyorum. Ancak Allah katında büyük olan bir şeyi basit görüp yapmış
olmaktan korkuyorum." Diğeri de vefat edeceği zaman ağlayınca, ona da aynı
şeyi söylediler. O şu şekilde karşılık verdi: "Allah'ın: ''Allah katından
o'nlara, hiç hesaplamadıkları şeyler beliriverir''[Zümer 47] buyurduğunu
işittim. Ben de gördüğünüz gibi benim için ne belireceğine bakıyorum."
Söylendiğine göre kardeşleri Muhammed içlerinde en az ibadet edendi. Buna
rağmen zamanının büyük abidlerindendi.
285- Süfyan es-SeYri;
"Dilediğini bağışlar, dilediğine azab eder"[Bakara 284] ayetini
açıklarken şöyle dedi: "Dilediğinin büyük günahını bağışlar, dilediğine de
küçük günahı sebebiyle azab eder."
ibn Abbas'ın günahları
küçük ve büyük olarak ayırmadığı rivayet edilir.
Ravileri güvenilirdir.
286- İbn Abbas: ''Size
yasak edilen büyük günahlardan kaçınırsanız, kusurlarınızı örler ve sizi
şerefli bir yere yerleştiririz" ayetini açıklarken: "Allah'ın,
sonunda cehennemi, gazabını, az ab ını veya laneti zikrettiği her günah, büyük
günahtır" dedi.
Tahric: İsnadı kesiktir.
Taberl, Tefsir (S /41)
287- İbn Abbas der ki:
"Büyük günahların en büyüğü şunlardır: Allah'a ortak koşmak. çünkü Allah:
"Kim Allah'a ortak koşarsa muhakkak Allah ona cenneti haram
eder"[Maide 72] buyurur. Allah'ın rahmetinden ümidini kesmek. çünkü Allah:
"Doğrusu kafirlerden başkası Allah'ın rahmetinden ümidini
kesmez"[Yusuf 87] buyurmuştur. Allah'ın azabından emin olmak. çünkü Allah:
"Allah'ın azabından ancak mahvolacak millet güvende olur''[A'raf 99]
buyurur. Anne babaya karşı gelmek. çünkü Allah karşı geleni zorba, bedbaht ve
asi olarak adlandırmıştır. Büyük günahların en büyüğünden biri de, Allah'ın
haram kıldığı cana kıymaktır. çünkü Allah bu kişi için: ''Kim bir mümini kasden
öldürürse cezası, içinde temelli kalacağı cehennemdir"[Nisa 93] buyurur.
Bunlardan biri de iffetli kadınlara iftira atmaktır. çünkü Allah: ''İlletli,
habersiz, mümin kadınlara zina isnat edenler, dünya ve ahirette lanetlenmişlerdir"[Nur
23] buyurur. Bunlardan biri de yetim malı yemektir. çünkü Allah: 'Yetimlerin
mallarını haksız yere yiyenler, karınlarına ancak ateş tıkınmış olurlar, zaten
onlar çılgın aleve atılacaklardır,''[Nisa 10] buyurur. Bunlardan biri de savaş
meydanından kaçmaktır. çünkü Allah: 'Tekrar savaşmak için bir tarafa çekilmek
veya bir başka topluluğa katılmak maksadı dışında, o gün arkasını düşmana dönen
kimse, Allah'dan bir gazaba uğramış olur"[Enfal 16] buyurur. Bunlardan
biri de faiz yemektir. çünkü Allah: "Faiz yiyenler mahşerde ancak şeytanın
çarptığı kimsenin kalktığı gibi kalkarlar''[Bakara 275] buyurur. Bunlardan biri
de sihirdir. çünkü Allah: ''And olsun ki, onu satın alanın ahiretten bir nasibi
olmadığını biliyorlardı''[Bakara 102] buyurur. Bunlardan biri de zinadır. çünkü
Allah: "Zina etmezler. Bunları yapan günaha girmiş olur. Kıyamet günü
azabı kat kat olur, orada alçaltılarak temelli kalır"[Furkan 24-25]
buyurur. Bunlardan biri de yalan yere yemin etmektir. çünkü Allah: ''Allah'ın
ahdini ve yeminlerini az bir değere değişenlerin, işte onların, ahirette bir
payları yoktur''[Al-i İmran 77] buyurur. Bunlardan biri de hainlik yapmaktır.
çünkü Allah: ''Hiçbir peygambere ganimete ve millet malına hıyanet yaraşmaz;
haksızlık kim yaparsa, kıyamet günü yaptığı ile gelir"[Al-i İmran 161]
buyurur. Bunlardan biri de farz olan zekatı vermemektir. çünkü Allah:
"Bunlar cehennem ateşinde kızdırıldığı gün, alınları, böğürleri ve
sırtları onlarla dağlanacak, ''Bu, kendiniz için biriktirdiğinizdir; biriktirdiğinizi
tadın'' denilecek"[Tevbe 35] buyurur. Bunlardan biri de yalan yere
şahitlik etmek ve şahitliği gizlemektir. çünkü Allah: "Şahidliği
gizlemeyin, onu kim gizlerse şüphesiz kalbi günah işlemiş oluy''[Bakara 283]
buyurur. Bunlardan biri de içki içmektir. çünkü Allah içkiyle putları, namazı
terk etmeyi ve diğer bazı farzları terk etmeyi denk tutmuştur. Resulullah ta
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Namazı bilerek terk eden Allah'ın ve
Resulünün zimmetinden çıkmış olur ve ahdi kesmiş olur " buyurdu. Bunlardan
biri de akrabayla alakayı kesmektir. çünkü Allah: "İşte lanet onlara ve
kötü yurt, cehennem, onlaradır.''[Ra'd 25] buyurur.
288- İbn Abbas der ki:
"Allah'ın yasakladığı her şey büyük günahtır.
Yahya b. Atik ile Hişam
da Muhammed b. Sirin kanalıyla İbn Abbas'ın böyle dediğirıi naklettiler.
İsnadı hasendir.
289- Ubeyde der ki:
Allah'a isyana sebep olan her şey büyük günahtır. Allah ansızın bakmayı
zikredip: ''Mümin erkeklere söyle: Gözlerini bakılması yasak olandan
çevirsinler"[Nur 30] buyurmuştur.
Tahric: Ravileri
güvenilirdir. Abdurrezzak, Musannef (10460) ve Taberi (Sı 40- 41)
290- İbn Tavus'un
bildirdiğine göre babası şöyle dedi: İbn Abbas'a: "Büyük günahlar yedi
tane mi?" diye sorulunca: "Yetmişe daha yakındır" cevabını
verdi.
Tahric: Ravileri
güvenilirdir. Abdurrezzak, Musannef 10/460 (19702) ve Taberi, Tefsir (5/41).
Beyhaki der ki: Böyle
cevap vermesi, Allah'ın haramlarına dikkat çekmek ve onlardan uzaklaşmayı
teşvik etmek içindir. Küçük günahlarla büyük günahlar arasındaki fark, Kitab ve
sünnette geçtiği üzere dünya ve ahiret hükümlerinde geçerlidir.
Bir sonraki konu için aşağıdaki link’e
tıklayın:
Ehl-i Kıbleden Büyük
Günah İşleyenlerin Tövbe Etmeden Vefat Etmesi