ŞAFİİ el-UMM

RİBA / FAİZ

 

HAM POST VE DERİLERİN SELEF YOLUYLA SATILMASI

 

Şafii (Allah'ın rahmeti ona) dedi ki: Deve ve ineklerin ham derilerinde, koyun postlarında, derisinde ve üzerinde yazı yazılsın yazılmasın postlarda ve buna benzer başka şeylerde, selef alışverişi caiz olmaz. Ancak görülerek satılırlar.

 

Çünkü bizim onu elbiselere / kumaşlara kıyaslamamız caiz değildir. Zira onları elbiselere kıyaslayacak olursak, (elbise) ancak nitelikleri ile birlikte zira' / uzunluk ölçüsü ile helalolur. Fakat deri ve postların uzunluk ile ölçülmeleri mümkün değildir. Zira herhangi bir şekilde uzunluk ölçüsü ile miktarının tespit edilmesine imkan vermeyecek şekilde yaratılışları itibariyle farklı farklıdırlar. Eğer bizler, bir nitelik ile caiz kabul ettiğimiz hayvanlara kıyaslamaya kalkışacak olursak, bu da bizim için sahih olmaz. Çünkü bizler filan oğullarının davarlarından nitelikleri belli altı ya da beş yaşına basmış (seniyye yahut ceza deve türü) bir devenin selef yoluyla satımını caiz kabul ederiz. Böylelikle bu nitelik onun hakkında kumaşın zira / uzunluğu ile ölçülmesi gibi olur. Ayrıca deve yaşını belirleyerek yedi yaşına basmış (reba), dokuz yaşına basmış (bazil) der. Çünkü deve bu yaşların her birisinde bir önceki yaşına göre -iriliği en son mertebeye ulaşıncaya kadar- daha iri olur. Bu ise tıpkı zira' ile tespit edildiği gibi bilinen ve tespit edilen bir husustur. Ama aynı durum derilerde imkansızdır. Bir kimse bu durumda seniyye ya da reba bir ineğin derisi de diyemez, aynı şekilde bir koyun derisi de diyemez. Bunlar birbirinden ayırt edilecek şekilde filan yerin ineği de denilmez. Çünkü yavrular arasında büyüklük itibariyle farklılık vardır. Mevcut hayvanların görülerek tanınabildiği gibi, derilerin tanınması, bilinmesi imkansızdır. Canlı hayvan belli bir yerin hayvanı olmak niteliği ile iriliği ile ufaklığı arasındaki nitelik farkı bilinir. İşte deriler bu hususta canlı hayvana göre farklılık arz eder. Diğer taraftan canlı hayvanların bazı yaşları, kendisi ile aynı yaşlarda olanlara göre, daha küçük / ufak olabilir. Daha ufak olanları ise, hayvan tacirlerine göre daha iyi görülebilir. Dolayısıyla satışı daha kolaydır. Canlı olduğu sürece de taşıması daha kolayolur. Bu sebeple yirmi ya da daha fazla deve karşılığında bir tek deve satın alabilir. Ve bu yirmi devenin hepsi de ondan daha büyük olabilir. Buna sebep ise, revaç bulmasından ötürü, tüccarın onu üstün kabul etmesidir. Böylelikle onun nitelikleri ve cinsi tespit edilmiş olur. Oysa bu durum, derilerde böyle değildir. Deriler cansızdır. Onların birinin diğerinden üstün olması sıkılıklan, genişlikleri, sağlamlıkları ve bir takım yerleri / bölgeleri sebebiyledir. Bizler, bu hususta, kendisine tabi olacağımız bir haber ve selef yoluyla satılmasına cevaz verdiğimiz şeyler arasında, kendisine kıyas edeceğimiz bir unsur bulamadığımız için, derilerde selef alışverişini caiz göremezdik. Yüce Allah elbette en iyi bilendir. Bizler deriler ile ilgili sınırları belli bir yerde duracak bir tanımlama getirmenin imkansız olduğunu gördük. Bunun için de derilerin selem yoluyla satışını kabul etmedik ve veresiye satışını da caiz görmedik. Çünkü nesie / vadeli olarak satılan her bir şey, malum olmadıkça caiz olmaz. Bu durumda deriler de hiçbir durumda nitelikleri ile bilinen bir mertebeye gelemez.

 

Sonraki için tıkla:

 

SELEF YOLUYLA KAĞIT SATMAK