HAM POST VE DERİLERİN
SELEF YOLUYLA SATILMASI
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona) dedi ki: Deve ve ineklerin ham derilerinde, koyun postlarında, derisinde ve
üzerinde yazı yazılsın yazılmasın postlarda ve buna benzer başka şeylerde,
selef alışverişi caiz olmaz. Ancak görülerek satılırlar.
Çünkü bizim onu
elbiselere / kumaşlara kıyaslamamız caiz değildir. Zira onları elbiselere
kıyaslayacak olursak, (elbise) ancak nitelikleri ile birlikte zira' / uzunluk
ölçüsü ile helalolur. Fakat deri ve postların uzunluk ile ölçülmeleri mümkün
değildir. Zira herhangi bir şekilde uzunluk ölçüsü ile miktarının tespit
edilmesine imkan vermeyecek şekilde yaratılışları itibariyle farklı
farklıdırlar. Eğer bizler, bir nitelik ile caiz kabul ettiğimiz hayvanlara
kıyaslamaya kalkışacak olursak, bu da bizim için sahih olmaz. Çünkü bizler
filan oğullarının davarlarından nitelikleri belli altı ya da beş yaşına basmış
(seniyye yahut ceza deve türü) bir devenin selef yoluyla satımını caiz kabul
ederiz. Böylelikle bu nitelik onun hakkında kumaşın zira / uzunluğu ile
ölçülmesi gibi olur. Ayrıca deve yaşını belirleyerek yedi yaşına basmış (reba),
dokuz yaşına basmış (bazil) der. Çünkü deve bu yaşların her birisinde bir
önceki yaşına göre -iriliği en son mertebeye ulaşıncaya kadar- daha iri olur.
Bu ise tıpkı zira' ile tespit edildiği gibi bilinen ve tespit edilen bir
husustur. Ama aynı durum derilerde imkansızdır. Bir kimse bu durumda seniyye ya
da reba bir ineğin derisi de diyemez, aynı şekilde bir koyun derisi de diyemez.
Bunlar birbirinden ayırt edilecek şekilde filan yerin ineği de denilmez. Çünkü
yavrular arasında büyüklük itibariyle farklılık vardır. Mevcut hayvanların
görülerek tanınabildiği gibi, derilerin tanınması, bilinmesi imkansızdır. Canlı
hayvan belli bir yerin hayvanı olmak niteliği ile iriliği ile ufaklığı
arasındaki nitelik farkı bilinir. İşte deriler bu hususta canlı hayvana göre
farklılık arz eder. Diğer taraftan canlı hayvanların bazı yaşları, kendisi ile
aynı yaşlarda olanlara göre, daha küçük / ufak olabilir. Daha ufak olanları
ise, hayvan tacirlerine göre daha iyi görülebilir. Dolayısıyla satışı daha
kolaydır. Canlı olduğu sürece de taşıması daha kolayolur. Bu sebeple yirmi ya
da daha fazla deve karşılığında bir tek deve satın alabilir. Ve bu yirmi
devenin hepsi de ondan daha büyük olabilir. Buna sebep ise, revaç bulmasından
ötürü, tüccarın onu üstün kabul etmesidir. Böylelikle onun nitelikleri ve cinsi
tespit edilmiş olur. Oysa bu durum, derilerde böyle değildir. Deriler
cansızdır. Onların birinin diğerinden üstün olması sıkılıklan, genişlikleri,
sağlamlıkları ve bir takım yerleri / bölgeleri sebebiyledir. Bizler, bu
hususta, kendisine tabi olacağımız bir haber ve selef yoluyla satılmasına cevaz
verdiğimiz şeyler arasında, kendisine kıyas edeceğimiz bir unsur bulamadığımız
için, derilerde selef alışverişini caiz göremezdik. Yüce Allah elbette en iyi
bilendir. Bizler deriler ile ilgili sınırları belli bir yerde duracak bir
tanımlama getirmenin imkansız olduğunu gördük. Bunun için de derilerin selem
yoluyla satışını kabul etmedik ve veresiye satışını da caiz görmedik. Çünkü
nesie / vadeli olarak satılan her bir şey, malum olmadıkça caiz olmaz. Bu
durumda deriler de hiçbir durumda nitelikleri ile bilinen bir mertebeye
gelemez.
Sonraki için tıkla: