ELBİSE VE KUMAŞLARDA
SELEF YOLUYLA ALIŞVERİŞ
[1593] Bize er-Rebi'
haber verip dedi ki: Bize Şafii haber verip dedi ki: Bize Said b. Salim, İbn
Cüreyc'den haber verdiğine göre, o, İbn Şihab'a vadeli olarak bir elbiseye
karşılık iki elbise almaya dair soru sordu. O: Bunda bir sakınca yoktur. Bunu
mekruh gören kimse olduğunu da bilmiyorum dedi.
ŞafiirAllah ondan razı
olsun) dedi ki: Daha önce sözünü ettiğim, Rasulullah (s.a.v.)'ın Necranlılara
bilinen elbiseleri verme yükümlülüğünü koyması, Mekke ve Necran hakkında bilgi
sahibi olanlar nezdinde, bilinen bir husustur. Ayrıca belli nitelikleri ile
elbise / ve kumaşın selem yolu ile satılmasının helalolduğu hususunda bir görüş
ayrılığı olduğunu bilmiyorum. Kumaşlarda nitelik ise, kesinlikle ihtiyaç
duyulan hususlardandır. Bir kimsenin sana şu hususları söylemedikçe selef caiz
olmaz: Ben Merv, Herat, Rey, Belh ya da Bağdat işi şu uzunlukta şu ende sık ve
sağlam ya da ince dokunmuş bir kumaşı senden selem yoluyla alıyorum. Eğer bu
niteliklerin asgari düzeyde söz konusu edilebileceği bir vaziyette kumaşı
getirirse, onu alması gerekir. Eğer nitelikleri taşıyorsa, kalitedeki üstünlüğü
de kendisi gönüllü olarak vermiş sayılır. Benim "sık" deyişimin
sebebi ise sıklık niteliğinin hakkında kullanılabileceği asgari halin ondan
daha aş ağı s ında görüş ayrılığı çıkartacak şekilde farklılık göstermemesidir.
Ondan daha sık ve ince olması ise, elbisenin üstünlüğünde bir fazlalıktır.
Benim sağlam ve gevşek demeyişimin sebebi ise, sağlam niteliğinin bazen sık ve
kalın dokunmuş kumaş hakkında kullanılabileceğinden dolayıdır. Bu durumda ona
kalın bir kumaş verecek olursa, incesinden daha kötü bir kumaş vermiş olur.
Eğer ona sık dokunmuş / ince bir kumaş verirse de kalınından daha kötüsünü
vermiş olur. Ama her ikisi hakkında da yine de sağlamlık niteliği söz
konusudur.
Dedi ki: Bu hususta
ondan önceki baplarda açıkladığım üzere, şart koşulurken kullanılan ismin
asgari hali yerine getirilmiş ise ve isim artık ondan farklı ama ondan daha iyi
bir şey hakkında da kullanılabiliyorsa, yine de müşteri onun kabul etmek
durumundadır. Çünkü ondan iyisi satıcının gönül hoşluğuyla verdiği bir
fazlalıktır. Fakat eğer onun daha kötüsü hakkında kullanılıyor ise, almak
zorunda değildir. Çünkü kötü olması müşterinin kabul etmeyeceği bir
eksikliktir.
Dedi ki: Şayet sağlam ve
kalın olması şartını koşarsa, ona sık ve ince verme hakkı yoktur. İsterse ondan
daha iyisi olsun. Çünkü kumaşlarda bir özellik vardır. Sağlam ve kalın kumaş,
soğukta daha çok ısıtır, sıcağa karşı da daha koruyucudur. Bazen daha uzun
ömürlü de olabilir. İşte bu onu eksilten bir sebeptir. Eğer daha ince ve sık
dokunmuş olanın bedeli daha fazla ise, bu selef yoluyla aldığı kumaştan ve
ihtiyacı için şart koştuğundan farklı bir kumaş olur.
Bize er-Rebi' haber
verip dedi ki: Şafii dedi ki: İpi ve işçiliği farklı kumaşların yapıldığı bir
şehrin kumaşını, selem yoluyla alacak olursa, bunların hepsi de sahibinin ismi
dışında bir isimle biliniyor ise, bundan önce sözünü ettiğim nitelikleri
belirtip ve ayrıca: Şu şehrin kumaşlarından şu şu kumaş demedikçe, selef
alışverişi caiz olmaz. Bunların herhangi birisini zikretmeyecek olursa, selef
caiz değildir. Çünkü bu nitelikleri belirtilmemiş ve hazırda görünmeyen bir
şeyin satışıdır. Tıpkı cinsinin ismen zikretmeden kuru hurmada selefin caiz
olmayışı gibi.
Dedi ki: Elbise türleri
arasından selem yoluyla alınanların hepsi tamamen bu şekildedir. Eğer desenli
ise onu yusufi, necrani ya da fari' diyerek nispetini belirtir ya da tanındığı
ismini söyler. Şayet ve habira (çizgili Yemen kumaşı) ve benzeri kumaşlardan
ise, onu şu şehir dokuması ve sık dokunmuş çizgilil alaca diye yahut da sık
olmayan, gevşek diye nitelendirir. Yahut onun niteliklerini, cinsi ve şehri
demek olan, cinsini söyler. Eğer sözü edilen şehrin işi, farklılık
gösteriyorsa, kendisi ile tanınmasını sağlayacak üreticiyi kastederek şunun işi
demelidir. Semende / bedelde, fiyatta bunlar belirtilmeden olmaz. Aynı şekilde
pamuk kumaşlarda da bundan önce sözünü ettiğim nitelemeler söz konusudur. Beyaz
renkli, ipek, taylasan bütün çeşitleriyle yün de böyledir. İbrişimde de
böyledir. Eğer kumaş ipekten, ketenden ya da pamuktan dokunuyor ise, niteliğini
belirtir. Eğer farklı ipliklerden dokunduğu halde yahut Merv işi pamuktan yahut
kalın pamuk iplikten yapılıyorsa ve ipinin niteliğini belirtmezse (selem akdi),
sahih olmaz. Şayet kumaşını selef yoluyla satın aldığı şehirde, kumaş tek bir
türden imal ediliyorsa, kalınlığını, işçiliğini ve ebatlarını zikrettiği
takdirde ipinin niteliklerini belirtmemesinin ona bir zararı olmaz. İster
kaliteli ister kalitesiz olsun, selem yoluyla alınan ve kalitelilik yahut
kalitesizlik ya da şart koştuğu niteliklerin hakkında kullanılabileceği her bir
kumaşı alıp kabul etmesi gerekir.
Dedi ki: Eğer alacalı /
desenli bir kumaşı, selef yoluyla satın alacaksa, desenin adaletli
bilirkişilerin bilip tanıdıkları bir niteliği ile zikredilmedikçe, caiz olmaz.
Ona bir bez parçası gösterip o bez parçasını adil bir kimsenin yanında
bırakmaları ve ondaki desenin aynısını yapması şartı ile -eğer desen
belirttiğim şekilde bilinen bir desen değilse- alışverişte hayır yoktur. Çünkü
o bez parçası, telef olabilir ve böylelikle desenin ne olduğu bilinmeyebilir.
Sonraki için tıkla:
HAM POST VE
DERİLERİN SELEF YOLUYLA SATILMASI