EVCİL EŞEKLERİN ETLERİNİ YEMEK

[1413] Bize Malik, İbn Şihab'dan haber verdi o, Muhammed b. Ali'nin iki oğlu Abdullah ve el-Hasan'dan onlar, babalarından o, Ali b. Ebu Talib'den (selam ona) rivayet ettiğine göre Nebi (s.a.v.) Hayber senesinde mut'a nikahını ve evcil eşeklerin etlerini yemeyi yasakladı.

[1414] Şafii (Allah ondan razı olsun) dedi ki: Süfyan'ı, Zühri'den tahdis ederken dinledim: Bize Muhammed b. Ali'nin oğulları Abdullah ile el-Hasan haber verdi -ki el-Hasan ikisi arasında kendisinden daha razı olunan idi- onlar Ali (selam ona)'den şunu rivayet etti.

Şafii (Allah'ın rahmeti ona) dedi ki: Bu hadiste iki hususa delalet vardır. Birincisi evcil eşeklerin etlerini yemenin haram kılındığı, diğeri ise yabani eşeklerin etlerinin mubah olduğu. Çünkü eşeklerin evcil ve yabani dışında başka bir sınıfları yoktur. Rasulullah (s.a.v.), haram kılmayı kast etmişse, evcil olanı kast etmiş, sonra onu nitelendirmiş olması yabani eşeği haram hükmünün dışında tuttuğuna delildir. Bu ise, onun azı dişi olan yırtıcı bütün hayvanları yasaklamasının bir benzeridir. 0, bu yasaklama ile muayyen olanlarını diğer muayyenlerin dışında tutarak kast etmiştir. Böylelikle onun yasakladığı haram ve onun dışında bu niteliklerin dışında kalanlar ise helalolur.

[1415] Bununla birlikte Rasulullah (s.a.v.)'dan yabani eşekleri yemenin mubah olduğuna dair rivayetler de gelmiş bulunmaktadır.

[1416] Ebu Bekir (ra), Ebu Katade'nin öldürmüş olduğu bir yabani eşeğin, yol arkadaşları arasında paylaştırılmasını emir buyurdu.

[1417] Bir de Talha ile birlikte yabani bir eşeğin etini yediklerine dair hadis de vardır.

Şafii (Allah'ın ondan razı olsun) dedi ki: Evcil eşeklerin hilkati, yabani eşeklerin hilkatinden -bu hususta bilgi ve deneyim sahibi kimselerin bildikleri gibiaçık açık farklıdır. Eğer evcil bir eşek yabanileşirse, onu yemek helalolmaz. Onun ile ilgili haram oluş aslı üzere kalır. Yabani bir eşek evcilleşirse, onu yemek haram olmaz ve helalolduğu şeklindeki asıl ilkesi üzere kalır. Bu eşek ehlileşirse dahi ihramlı bir kimse onu kesemez.

Evcil bir eşek, bir kısrak ile yahut bir at, evcil bir dişi eşek ile çiftleşirse, bunlardan doğanın yenilmesi helal değildir. Ben bu hususta onların hangisinin diğerinin üstüne çıktığına bakmam. Çünkü yavru her ikisinden doğar. Her ikisinin eti bir arada helal olmadıkça o da hel al olmaz. Baba yahut anne tarafından olsun evcil eşek olduğunun özellikleri kendisinde görülen her bir eşeğin etini ebediyen hiçbir durumda yemek helalolmaz. Onun soyundan gelenden de yenilmez.

Yabani bir eşek, bir kısrak ile yahut bir at, yabani bir dişi eşek ile çiftleşirse, bunlardan doğan yavrunun yenilmesi helaldir. Çünkü her ikisi de mubahtırlar.

Aynı şekilde bir karga, erkek çaylak yahut lori kuşu, bir tay kuşu ile çiftleşse yahut erkek tay kuşu ya da eti helal herhangi bir kuş, bir karga yahut bir çaylak, bir şahin ve bir doğan ile çiftleşse, bunlar da yumurtlayıp yavrulasa, bu çiftleşmeden doğan yavrularının yenilmesi helalolmaz. Çünkü bunda haram ve helal karışmış olur. Nitekim bir miktar şarap süte yahut domuz yağı sadeyağa yahut haram bir şey hel al bir şeye karışacak olursa ve bunlardan biri diğerinden ayırt edilemeyecek bir hale gelirse, bunların yenilmesinin haram olduğunu görmüyor muyuz?

Bir av yahut bir av (kuşun) yumurtası ele geçse ve bunun yaratılışı hakkında karar verilemese, ebeveyninden birisi yenilmesi helalolmayan, diğeri ise helal olanlardan olup olmadığı bilinemese ihtiyat onu yememektir. Kıyasa göre ise, hilkatine bakılır. Hangi hilkate daha yakın ise yavrunun hükmü onun hükmüdür. Eğer yenilmesi helalolana hilkati itibariyle daha yakın ise, (kişi) onu yiyebilir. Fakat yenilmesi haram hilkat itibariyle ona daha yakın ise, onu yiyemez. Bunun bir örneği de evcil bir eşeğin, yabani bir dişi eşekle yahut evcil dişi bir eşekle çiftleşmesidir.

Yabani bir eşek, bir kısrak ile yahut bir at, yabani bir dişi eşek ile çiftleşirse bundan doğan yavruyu yemekte bir sakınca olmaz. Çünkü her ikisi de yenilmesi helal olanlardandır. Yabanileşir ve avlanılır hale gelirse, avın yenilmesi durumunda o da yenilir. Bu ise küçük yavrular ve yumurtalar hakkında farklılık arz etmeyen bir görüştür.

ihramlı bir kimse, eti yenilir avlardan öldürürse, fidyesini öder. Aynı şekilde bunun kırdığı yumurtalarının da fidyesini öder, fakat eti yenmeyen bir avı öldürürse yahut da onun yumurtalarına zarar verirse fidyesini ödemez.

Bir kurt, bir sırtlan ile çiftleşse ve bundan bir yavru doğsa şüphesiz o ne katıksız sırtlana benzeyen ne katıksız kurtta benzeyen bir yavru doğuracaktır. Buna seb' (yırtıcı hayvan) denilir. Bunu yemek de açıkladığım üzere haramın helale karışmasından ötürü helal değildir.

Sonraki için tıkla:

ZARURET SEBEBİYLE HELAL OLAN ŞEYLER