YENİLMESİ HELAL VE
HARAM OLAN KUŞLAR
Şafii (Allah ondan razı
olsun) dedi ki: Kuşlardan helal ve haram olanlarla ilgili asıl ilke iki
türlüdür:
Birincisine göre;
Rasulullah (s.a.v.)'in ihramlı kimseye öldürme iznini verdiklerinin bir kısmı
yenmez şeylerdir. Çünkü bunlar ihramlı kimse için yemek maksadıyla öldürmesi
haram olan avdaki özelliğin dışında kalırlar. Hemen hemen şunu kesinlikle
biliyoruz ki ihramlı kişiye ihramdan önce helalolan av hayvanları haram
kılınmıştır. Rasulullah (s.a.v.), av hayvanlarından bazılarının öldürülmesini
helal kılmış olduğuna göre, bu onların yenilmesinin haram kılınmış olduğuna
delildir.
[1407] Çünkü Rasulullah
(s.a.v.): 'ftziz ve celi! Allah'ın haram kıldığı şeyi öldürmek helal
değildir" buyurmuştur.
Mesela çaylak ve karga
Rasulullah (s.a.v.)'in ihramlıya öldürmeyi mubah kıldıkları arasındadır.
Kuşlardan onlara benzeyenlerde aynı şekilde bu ikisinin etinin yenilmesi caiz
olmadığı gibi, etleri yenilmesi caiz olmayanların kapsamına girerler. Çünkü
onlarda bunların özelliklerine sahiptir. Yine bunlar aynı zamanda (ikincisine
göre) Arapların yemediklerindendir. Bu ise yırtıcı hayvan ve kuş kabilinden
canlılar arasından zarar veren şeylere benzerler. Mesela doğan, akbaba, şahin,
karta!, atmaca ve bunlara benzer insanların güvercin ve benzeri kuşlarını
yakalayan yırtıcı kuşlar bunlara örnektir. İşte kuşlardan bu özelliği
taşıyanların hepsinin çaylak ve karga gibi olmakla nitelendirdiğim her iki
bakımdan da yenilmeleri caiz olmazlar ve bunlar Arapların yemedikleri
hayvanlardaki özelliklerin kapsamına girerler. O halde kuşlardan insanların
mallarından bir şeyler alma derecesine varmayan her ne varsa, Araplar ondan
tiksinerek onu haram kılmazlardı. Bunların hepsinin yenilmesi mubahtır. İşte bu
babın tamamı ve bunun kıyası buna göredir. Birisi şöyle diyebilir:
- Bizler senin yırtıcı
hayvanlar arasından azı dişli olanlar arasında fark gözettiğini görüyoruz.
Sırtlan ve tilki gibi, bunları yemeyi helal kabul ediyorsun. Halbuki bunların
insanların mallarına verdikleri zarar haram olduğunu söylediğin kuşların
zararından daha çoktur. Derim ki:
- Ben bunların haram
olduğunu söylesem bile yalnızca zarar verdiğinden ötürü haram olduğunu
söylemedim. Tilkinin ve sırtlanın zarar vermemeleri dolayısıyla da mubah
kılmadım. Ben bunların mubah olduğunu sünnete dayanarak söyledim. Çünkü Nebi
(s.a.v.) azı dişli bütün yırtıcı hayvanları (yemeyi) yasaklamasında yırtıcı
hayvanlar arasından azı dişi olmayanları mubah kıldığına ve ayrıca sırtlanı nas
ile helal kıldığına delalet vardır. Araplar da tilki ile sırtlanı hep
yiyegelmişlerdir. Diğer taraftan kurt, pars ve aslanı bir kenara bırakarak
yememişlerdir. Araplar hep akbaba, karta!, şahin, karga ve çaylak gibi kuşları
terk edegelmişlerdir. Bunlar ise zararlı kuşlardır. Bununla birlikte zarar
vermeyen kuşları da terk etmişlerdir. Ben bunları yemeyi caiz kabul etmedim.
Buna misal ise akbaba ve tavşancıl kuşlarıdır. Bunlar zararlı değildir ama
bunları yemek caiz değildir. Çünkü bunlar murdar hayvanlardandır. Hoş ve temiz
şeylerin dışındadırlar. Benzeri bir kanaati kurtçuklar hakkında da söyledim.
Ayrıca örümceklerin yenilmesini de benzeri haşaratın yenilmesini de kara
böceklerin yenilmesini de caiz görmedim, üstelik bunlar zararlı da değildir.
Fakat Araplar, bunları yemezdi. Bundan dolayı bunlar onlara göre temiz şeylerin
çerçevesi dışında fakat pis ve murdar şeylerin kapsamında görülmüşlerdir.
Sonraki için tıkla: