YIRTICI HAYVANLARDAN
BÜTÜN AZI DİŞLİLERİN YENİLMESİ HUSUSUNDA GÖRÜŞ MUTABAKATLARI VE AYRILIKLARI İLE
BUNUN TEFSİRİ
Şafii (Allah ondan razı
olsun ve ona rahmet buyursun) dedi ki: Yırtıcı hayvanlar arasından azı dişli
bütün hayvanların haram kılındığı hususunda bize muvafakat edenlerden birisi
bana dedi ki: - Neden yırtıcı hayvanlar arasından azı dişli olanların hepsini
bu niteliklerinin dışında kalanlardan ayrı tutarak haram kılıyorsun? Ona dedim
ki:
- Yüce Allah'ın izni ile
şunu biliyoruz: Rasulullah (s.a.v.), yırtıcı hayvanlar arasından bir niteliğe
sahip olanları kast edecek olursa, o ancak yırtıcı hayvanların bir kısmını
haram kılmayı kast ederek bir kısmını da dışarıda tutarak bunu ifade etmiş
olur. Bu sizin şöyle demenize benzer: Ben Mekke'de bulunan her bir gence yahut
Mekke'deki her bir yaşlıya yahut Mekke'de yüzü güzel her bir kimseye vasiyet
ediyorum derseniz. Bu vasiyet ile bir takım sıfatlar arasından belli bir sıfata
sahip olanları kast etmiş ve senin vasiyetinin kendisine ait olacaklar
arasından o niteliğe sahip olmayan kimseleri de vasiyetinin dışında tutmuş
olmaz mısın? o:
- Evet dedi. Eğer o
yırtıcı hayvanları özellik söz konusu etmemiş olsaydı bu daha kapsamlı ve daha
anlaşılır olurdu. Fakat o haram oluşu bazılarını dışarda tutarak bir kısmı
hakkında özel olarak söz konusu etmiştir.
Şafii (Allah ondan razı
olsun) dedi ki: Ona dedim ki:
- Bu her azı dişlinin
haram kılınması bilgisinin birinci aşamasıdır. Haydi, ikinci aşamaya dair soru
sor. Dedi ki:
- Bu yırtıcı hayvanların
arasında azı dişli olarak yaratılmış olanlar ile azı dişi olmadan yaratılmış
olanları var mıdır? Dedim ki:
- Bunu bilmiyorum. Dedi
ki:
- Sen bu hususta muhalefet
etmediğine göre, şunu bilelim ki, bazılarını azı
dişi var bazılarının
yoktur. Peki, bu durumda haklarındaki kanaat ne olur? Dedim ki:
- Helal ve haram kılmak
hususunda azı dişlerinin yaratılmış olmasının bir anlamı yoktur. Çünkü ben azı
dişlerinin yaratılmasında eşit iseler, haram kılmanın dışında olumsuz kabul
edeceğim bir şey bulamıyorum. Bununla birlikte, eğer Rasulullah (s.a.v.)'in
sünnetinde bazı şeylerin dışarıda tutulması söz konusu ise, o bazıları haram
kılmanın dışına çıkarmak kaçınılmazdır. o:
- Evet, bu senin dediğin
gibidir. Fakat bununla neyi demek istedin dedi.
Dedim ki:
- Ben senin haram ve
helal kılma, azı dişlerinin yaratılmış olması ile alakalı olduğu şeklindeki
yanlışlığının ortadan kalkmasını isterim dedim. o:
- Peki, bu nedendir
dedi. Dedim ki:
- Bu onun yaratılışında
değil manasındadır. Şimdi sen her azı dişlinin bilgisinin amacı olan azı dişine
dair soru sor, o:
- Onu sen söyle dedi.
Dedim ki:
- Aralarından insanlara
bir güç ve nefsinde bir tekebbür ile saldıran her saldırgan saldırmayanlardan
ayrı olarak azı dişi ile hücum eder, o dedi ki:
- Ama bazıları da
insanlara herhangi bir tekebbür söz konusu olmaksızın hücum etmeyenleri de
vardır. Ben:
- Evet dedim, o:
- O halde saldıranların
neler olduklarını söyle dedi. Ben:
- Aslan, kaplan ve kurt
saldırır dedim, o:
- O halde büyüklenerek
insanlara hücum etmeyenleri söyle dedi. Dedim ki:
- Sırdan, tilki ve
benzerleridir, o:
- Peki, senin dediğinden
başka bir anlamı yok mu? Ben:
- İşte bunların hepsinin
azı dişi yaratılmış olsa bile bu ikinci husus (sebep) dir.
Şafii (Allah'ın rahmeti
ona) dedi ki: Ona:
- Ben buna dair sana
daha fazla açıklamada bulunacağım. Dedi ki:
- Bu açıklamandan sonra
fazlasına ihtiyacım kalmadı. Bunun mümkün oluşunu izah edebilecek başka şey de
oldukça azdır. Dedim ki:
- Ben hem sana hem de bu
hususta senin anladığım ı anlamamış olanlara yahut da bunu anlamakla birlikte
başka bir kanaate yönelenlere açıklayayım dedim,o:
- O halde açıklamanı yap
dedi.
Sonraki için tıkla: