ARAPLARIN YEMEDİKLERİ
ŞEYLER OLMALARI İTİBARİYLE HARAM KILINANLAR
Şafii (Allah'ın rahmeti ona)
dedi ki: Haram kılmanın asıl dayanağı Kitab'ın yahut sünnetin nassı yahut
Kitab'ın ya da sünnetin geneli ya da icmadır. Şanı yüce ve mübarek Allah:
"Onlar ki
yanlarındaki Tevrat'ta ve İncil'de yazılı bulacakları kendilerine iyiliği
emreden onları kötülüklerden alıkoyan onlara temiz şeyleri helal pis şeyleri de
haram kılan ... ümmi nebi olan o Rasule uyarlar" (Xraf, 157) ve:
"Sana kendilerine
neyin helal kılındığını soruyorlar" (Maide, 4) buyurmaktadır. Temiz ve pis
şeyler ancak bunları yiyen kimselere göre söz konusu idi. Bunlar da bu hususa
dair soru soran ve haklarında hükümlerin nazil olduğu Araplardır. Bunlar
başkalarının tiksinmediği murdar birtakım yenilen şeylerden tiksiniyorlardı.
Şafii dedi ki: İlim
ehlinden bazı kimselerin aziz ve celil Allanın: "De ki: Bana vahyolunanlar
arasında yiyecek bir kimseye haram olduklarını bulduğum yiyecekler
şunlardır" (En'am, 145) ayeti hakkında şunları söylediklerini dinledim:
Kasıt, sizin yediğiniz şeyler arasından (haram buldukları m bunlardır)
şeklindedir. İşte bu, Kitapta zikredilen ayetlerde ve bu manadaki diğer
buyruklarda benim yaptığım açıklamaya delilolacak hususlar vardır. Birisi:
- Senin açıklamalarının
delili nedir, dese şöyle denir:
- Bizler Kitap yahut
sünnette hakkında bir haber nassı gelenlerin dışındaki şeylerin mubah olduğunu
ileri sürdüğümüzü düşünelim. Peki, kurtların, sineklerin, sümüğün, balgamın,
kara böceklerin, gök kertenkelenin, örümceklerin, pislik böceklerinin, yerdeki
haşaratın, akbabanın, tavşancıl kuşların, kargaların, çaylakların, farelerin ve
benzeri durumdakilerin helal olduklarını iddia etmemize ne dersin? Birisi:
- Peki, bunların haram
olduklarına delil nedir, dense ona şöyle denir:
- Aziz ve celil Allah:
"Sizin için de
yolcular için de bir geçimlik olmak üzere deniz avı yapmak ve deniz ürünlerini
yemek sizlere helal kılındı. Kara avı ise ihramb olduğunuz sürece size haram
kılındı. Huzurunda toplanacağınız Allah'a karşı gelmekten sakının."
(Maide, 96) buyurmuştur. Buna göre iki şey helal idi. Bunlardan birisinin helal
oluşunu sabit bıraktı ki, bu da deniz avı ve yiyeceğidir. Denizin yiyeceği ise,
onun iyi şeyleri ve onda kendileri için diyerek faydalanmaları suretiyle fayda
bulunan her şeydir. Diğer taraftan onlara kara avını (ihramlı olduğunuz sürece)
onu yemek suretiyle ondan yararlanmalarını Kitab'ında ve Nebisinin sünneti ile
haram kılmıştır. Aziz ve celil Allah ise, onlara ihramlı iken kara avından
ancak ihramdan önce kendilerine helalolan şeyleri haram kılar. Allah elbette en
iyi bilendir.
Rasulullah (s.a.v.), ihramlı
kimseye karga, çaylak, akrep, fare, saldırgan köpeği ve yılanları öldürmeyi
emrettiğine göre bu, bunların etlerinin haram kılındıklarına delildir. çünkü
eğer bunlar Allah'ın ihramda iken öldürülmelerini haram kıldığı av hayvanları
arasına dahil olmuş olsalardı, Rasulullah (s.a.v.) bunları öldürmeyi helal
etmezdi. Ayrıca bu bir başka hususa da delildir: Araplar Rasulullah (s.a.v.)'in
ihramlı halde iken öldürülmesini mubah kıldığı hiçbir şeyi yemezlerdi.
Dedi ki: Helal ve haram
olduklarına dair herhangi bir nassın bulunmadığı herhangi bir canlıya dair sana
ne sorulursa derhal şuna bakmalısın. Araplar bunu yiyorlar mıydı? Eğer Araplar
bunu yiyor ve hakkında haram olduğuna dair bir nas yoksa onu helal gör. Çünkü
bu onlar nezdinde hel al ve temiz şeyler kapsamındadır. Çünkü onlar hoşlarına
giden şeyleri helal görüyorlardI. Yemedikleri şeyleri ise, ondan tiksindikleri
için kendilerine yasak kılıyor idilerse, sen de onu haram belle. Çünkü bu da
pis ve murdar anlamının çerçevesine ve vakti ile yedikleri şeylerden olup
kendilerine helal kılmış olduklarının çerçevesi dışındadır. Kendilerine haram
kıldıkları murdar şeyler kapsamındadır. Bu sebeple bunların onlara haram
kıldıklarını tespit etmiştir.
Şafii (Allah ondan razı
olsun) dedi ki: Mekkelilerin mezhebini izleyenler arasından ilim ehlinden olup
kendisine soru sorduğum kişilerden buna muhalif bir şey bellemiş değilim. Bunun
da özü şudur: Haram kılmak bazen Arapların kendilerine haram kıldıkları
şeylerden olmakla birlikte tayyibat / temiz şeylerin kapsamına da dahil
değildir. Eğer ben bu açıklamayı iyice bellememiş isem de bu cümle ve ilim
ehlinden kendisinden ilim bellemiş olduklarımın birbirlerini takip etmeleri de
kesin bir delil özelliği vardır. Şayet konuyu kısa kesmek gerekmeseydi bundan
daha fazla bunu açıklayacaktım. Babların (başlıkların) farklı yerlerinde yüce
Allah'ın izni ile buna dair bir açıklama gelecektir.
Sonraki için tıkla:
YIRTICI
HAYVANLARDAN AZI DİŞLİLERİN YENİLMESİNİN HARAM KILINMIŞ OLMASI