HUTBENİN ADABI
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Seleme b. Ekve'nin şöyle dediği bize haber verildi:
Resulullah (s.a.v) iki hutbe okudu ve iki kere oturdu. (sonra ravi olayı
anlattı:) Resulullah (s.a.v) minberin oturma yerinin altındaki basamakta ayakta
durdu. Sonra selam verdi. Sonra minbere oturdu ve müezzin ezam tamamlayıncaya
kadar bekledi. Sonra kalktı ve birinci hutbeyi okudu, sonra oturdu. Sonra
tekrar kalktı ve ikinci hutbeyi okudu. (Ravi, hadisin ardından bu sözleri
aktardı. Ama bunu Seleme'den mi aktardı, yoksa hadise ilişkin bir tefsir olarak
kendisi mi söyledi, bilmiyorum.) Tahric: Buhari, 1/289; Beyhaki, el-Marife, 2/490.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: İmamın Cuma namazında yukanda vasfettiğim şekilde hareket
etmesini isterim. Eğer müezzin, imamın minbere çıkmasından önce ezam okursa ve
imam da ezandan sonra minbere çıkarsa, birinci hutbeyi okuyup sonra oturursa,
ardından kalkıp ikinci hutbeyi okursa, -inşaallah- bu şekilde davranması caiz
olur. Çünkü iki hutbe okumuş ve hutbelerin arasında da oturmuştur.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Hutbe okuyan kimse, asa veya yay gibi bir şeye yaslanabilir.
Çünkü Resulullah (s.a.v)'in hutbe okurken asaya yaslandığı haberi bize
ulaşmıştır.
Bize Rebi' haber verdi,
ona Şafii bildirdi ki: Abdulmecid, İbn Cureye'den naklen demiş ki: Ata'ya dedim
ki: "Resulullah (s.a.v) hutbe okurken asaya dayamr mıydı?"
"Evet, ağırlığım vererek asasına yaslamrdı." dedi. Tahric. Abdurrezzak, 3/183.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: İmam hutbe okurken şayet asaya yaslanmıyorsa ellerini
bedenine koymasım uygun görürüm. Ya göğsünün üzerinde sağ elini sol elinin
üzerine koyarak bağlamasını ya da ellerini bedenine dayalı halde aşağı doğru
salmasını öneririm. Mümkün olduğunca sağa sola dönmemesini ve yüzünün öne doğru
bakmasım müstehap görürüm. İnsanlar hutbesini duysun diye sağa sola bakmasını
hoş karşılamam. Çünkü bir taraf duysun diye onlara yönelmesi durumunda bu sefer
öbür taraf sözlerini duymayacaktır. Çünkü bir taraf sesini duysun diye
yöneldiğinde öbür tarafa sesi mutlaka az gidecektir. Ayrıca sağa sola dönmekte
bir türlü edep dışılık da söz konusudur.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Hutbe okurken imamın mümkünse cemaatin en son safında
olanların duyacağı şekilde sesini yükseltmesini isterim. Sözlerinin akıcı, açık
ve beliğ olması, anlaşılmasını güçleştiren dolambaçlı ifadelerden beri / uzak
olması, gereksiz uzatmalardan, uzun süren kesintilerden, abartılı
telaffuzlardan beri olmasım isterim. Söylediğinin anlaşılmasım engelleyen
acelecilikten, maksadın anlaşılmasım önleyen üsluptan uzak olması da gerekir.
Sözlerinin amacını ifade eden, açıklayıcı ve kapsamlı bir şekilde olması ideal
olanıdır.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Said b. Salim ve Malik b. Enes, Şihab'dan, o da Salim b.
Abdullah b. Ömer'den rivayet etti.
-----------------
Bütün
nüshalarda bu şekilde herhangi bir metin olmaksızın yer alıyor. Muhtemelen imam
Şafii bu konuyla ilgili Salim'in babası ibn Ömer'den rivayet ettiği bir hadisin
de bulunduğuna işaret etmek istemiştir. Allah doğrusunu herkesten daha iyi
bilir.
----------------
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: İmam, hutbesinde, benim mekruh gördüğüm, hutbeyi uzatmak
veya hutbede ya da davramşlarında adap dışı bir harekette bulunmak gibi bir şey
işlerse, bunun yanında iki hutbe okuyup aralarında oturursa yeniden hutbe
okuması gerekmez.
İki hutbeye hutbe
denilebilmesi için en azından Allah'a hamd, Peygamberine salat içermesi,
birinci hutbede Kur'an'dan bir bölümün yer alması, yüce Allah'a hamdedilmesi,
Peygamber'e salat edilmesi, Allah'tan korkmayı tavsiye etmesi, ahiret için dua
etmesi gibi hususların yer alması gerekir. Çünkü makul olam, bir hutbenin bazı
amaçlara yönelik sözler içermesidir. Bu hususlar da bu niteliğe sahip sözleri
en özet şekilde göstermektedir.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Hutbede Kur'an'dan bir bölümün okunmasım emrettim, çünkü
bize ulaşan bütün rivayetler Resulullah (s.a.v)'in hutbede mutlaka Kur'an'dan
bölümler okuduğunu göstermektedir. Bu hususta Kur'an'dan, en azından bir ayetin
okunması gerekir. Daha fazla okunmasını elbette iyi görürüm.
Eğer bir tek hutbe (iki
hutbeyi birleştirerek) okursa, sonra yeniden dönüp ikinci hutbeyi okuması
gerekir. Ama böyle yapmaz ve vakit geçinceye kadar hutbeyi okumazsa namazı
yeniden, dört rekat öğlen namazı olarak kılmak durumundadır. Eğer iki hutbe
okur da aralarında oturmaz sa hutbeyi yeniden okuması gerekir. Böyle yapmazsa
dört rekat öğlen namazı kılması lazım gelir. Minbere çıkarken hutbeye
başlamadan önce oturmazsa, bunu mekruh görürüm, ama hutbeyi iade etmesi
gerekmez. Çünkü önceki oturma hlil'tbenin bir cüzü değildir, iki hutbenin
arasındaki oturma benzeri olmadığı gibi sadece hutbelerden önceki bir ameldir,
onların bir parçası değil.
Sonraki için tıkla: