SÜRÜLERDE MÜBADELE

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Adamın birinin develerden oluşan bir sürüsü varsa ve bunları sığırlarla değiştirse ya da herhangi bir deve türünden oluşan sürüsünü başka bir türle değiştirse yahut keçi sürüsünü sığırla değiştirse yahut bir eşya ya da nakit karşılığı satsa bütün bunlar arasında herhangi bir fark yoktur. Eğer yaptığı bu değişiklik malın üzerinden bir sene geçmeden gerçekleşmişse önceki malının zekatını vermesi gerekmez, ikincisinin de sahip olduğu günden itibaren üzerinden bir sene geçmeden zekatını vermesi gerekmez. Aynı şekilde değişiklik sonucu sahip olduğu malı da üzerinden bir sene geçmeden başka bir sürüyle değiştirse bundan da zekat vermesi gerekmez. Ama bu tür mübadeleleri, zekat vermekten kaçmak için yapıyorsa bu da mekruh olur. Kaçmak değil senenin dolması ve malik olma hali zekatı gerektirir.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Eğer adam, üzerinden bir sene geçtikten sonra sürüsünü başka bir sürüyle değiştirir veya satarsa, üzerinden bir sene geçen sürüye zekat düşer, çünkü üzerinden bir sene geçmiş maldır. Bunun zekat toplama memurunun gelmesinden önce gerçekleşmesiyle gelmesinden sonra gerçekleşmesi arasında herhangi bir fark yoktur.

İmam Şafil (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Eğer sürüsünü üzerinden bir sene geçtikten sonra başka bir sürüyle değiştirse veya satsa, zekat düştüğü için bu malın satış akdiyle ilgili iki görüş vardu:

Birincisi: Malı satın alan kişi istese satış işlemini bozabilir. Çünkü satın aldığı malın içinde zekat olarak verilmesi gereken kısım da olduğu için eksiktir. Ya da bu satış geçerlidir. Bu görüşü savunanlar şöyle demişlerdir: Eğer mal sahibi, zekat toplama memuruna başka bir sürüden sattığı sürünün zekatını verirse, satın alan veya mübadele yapan kişinin tercih hakkı olmaz. Çünkü satışa konu olan malda herhangi bir eksiklik söz konusu değildir.

İkincisi: Satış işlemi geçersizdir. Çünkü satıcı sahip olduğu ve sahip olmadığı malı birlikte satmıştu. Böyle yapması caiz değildir. Ancak yeni bir satış akdi gerçekleştirmesi başka (o zaman geçerli olur).

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Bir adam sahip olduğu koyunları üzerinden bir sene geçmeden başka koyunlarla veya başka bir türle değiştirse ve değiştirdiği kişinin elindeyken üzerinden bir sene geçse, sonra mübadeleden önceki senede bir ayıbının olduğu ortaya çıksa, malı mübadele ile alan kişinin senenin dolmasından önce veya sonra onu iade etmesi arasında herhangi bir fark yoktur. Sonraki sahibinin bu maldan zekat vermesi gerekmez. Çünkü sahip olduğu günden itibaren üzerinden henüz bir sene geçmemiştir. İlk sahibinin de zekat vermesi gerekmez. Çünkü o da üzerinden bir sene geçmeden değiştirmiştir. Bu mal elinden çıkmış, sonra da kusurlu olduğu için geri gelmiştir. Dolayısıyla malı değiş-tokuş yoluyla alan kişinin ayıplı olduğu için malı iade etmeyi tercih etmesinden dolayı tekrar aldığı ilk günden itibaren zekatı vermek için yeni bir senenin dolmasını beklemesi gerekir.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Eğer adam sürüsünü senenin dolmasından önce başka bir sürüyle değiştirse ve alıcı da bedelini yahut nakit parayı vererek malı alsa ve bu malonun elinde bir sene kalsa ya da teslim almadan bir sene mülkiyetinde kalsa, sonra ayıplı olduğu için bunu geri vermek istese, böyle bir hakkı olmaz. Çünkü artık bu malın zekatını vermesini vacip kılan süre geçmiştir. Ve bu malonun mülkiyetindedir. Dolayısıyla aldığı miktardan eksik bir miktarla geri vermesi caiz olmaz. Ama fiyatın aslından ayıbın karşılığını alabilir.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Mesele yine bu şekliyle olursa ve malın ilk sahibi akdi bozarsa, ayrıca vacip olan zekatın maldan çıkarılmadığını bilirse, yanındayken malın üzerinden bir sene geçtiği için zekatı ikinci sahibinden alır.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Bir adam mübadele yoluyla üzerinden bir yıl geçmemiş sahip olduğu kırk koyunu verip sahibinin yanındayken üzerinden bir sene geçmemiş kırk koyun alsa bu değiş-tokuş geçerli olur. Her ikisinin de mübadele sonucu aldıkları koyunların, aldıkları günden itibaren üzerinden bir sene geçmeden zekat vermesi gerekmez.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Mesele bu şekilde ise ve bu arada mübadele de fasit olursa, tarafların her biri değiş-tokuş yaptıkları koyunun sahibidir. Her biri koyununun zekatım vermekle yükümlüdür. Çünkü fasit mübadele veya fasit alış-veriş yoluyla mülkiyetinden çıkmaz.

İmam Şafii (Allah rahmet etsin) şöyle dedi: Eğer bir adam senesi dolmadan sürüsünü satsa veya geri çevirme hakkına sahip olacak şekilde birine satsa, alıcı malı alsa ve müşterinin yanındayken üzerinde bir sene geçse veya yanındayken üzerinde bir sene geçmedikçe satmasa, sonra satıcı satışın reddini istese, bu malın zekatını vermesi gerekir. Çünkü senenin dolmasından önce mülkiyetinden çıkmamıştır. Eğer üzerinden bir sene geçtikten sonra satışın yürürlükte olmasım istese, bu şekilde de zekatı vermesi gerekir, çünkü ancak senenin dolmasından sonra mülkiyetinden çıkmış olur.

Sonraki için tıkla:

BİR ADAMIN BİR KADINA MEHİR VERMESİ