ZEKAT OLARAK VERMEK
İÇİN UYGUN YAŞTAKİ DEVENİN BULUNMAMASI
Rebi' , Şafii'den şöyle
rivayet etmiştir: Zekatı üç yaşına girmiş dişi deve ve yukarısı olan develerin
yaşları ile ilgili olarak Resulullah (s.a.v)'den şu metni ezberledik:
"Zekatı alan kimse, vacip olan yaştaki deveyi bulamazsa ondan küçüğünü
alır ve mal sahibinden iki koyun veya yirmi dirhem alır. Eğer alması gereken
yaştan daha yaşlı bir deve alırsa bu sefer mal sahibine iki koyun veya yirmi
dirhem fark öder. "
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Zekatı alan kişi, alması vacip olan yaştaki deveyi
bulamazsa, buna karşılık yaşı daha büyük veya daha küçük bir deve bulursa bu
takdirde bu ikisinden için ancak daha iyi olanını alması gerekir. Mal sahibi de
onlara daha iyisini vermekle yükümlüdür. Şayet zekatı alan görevli, daha
iyisini kabul etmezse, bu durumda mal sahibi, zekat görevlisinin aldığı deve
ile daha iyi olan devenin arasındaki farkı çıkarıp ortak paya sahip iki kişiye
vermelidir.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Zekat görevlisi alınması farz olan yaştaki deveden daha
iyisini bulup da daha aşağısını bulamıyorsa veya daha aşağısını bulup daha
iyisini bulamıyorsa ve tercih yapma imkanı yoksa, bulduğunu alır. Bundan başka
bir şey yapması da gerekmez.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Aynı yaşta iki deveden birinin bir gözü veya ikisinin de
birer gözü körken, buna karşılık onlardan daha büyük veya daha küçük olup
körlükten salim develer varken tek gözü kör olanlardan almak doğru olmaz. Bir
görüşe göre, -izah ettiğim gibi- miskinler için alabilir. Dolayısıyla zekat
olarak alınması gereken yaşta deve bulunmadığı için ondan daha yaşlı
alındığında yaş yükseldikçe mal sahibine iki koyun veya yirmi dirhem fark
verilir. Şayet zekat olarak alınacak devenin yaşı normalde alınması gereken
devenin yaşının bir sonraki katına ulaşırsa mal sahibine dört koyun veya kırk
dirhem fark ödenir. Sonra üçüncü bir yaş katına ulaşırsa koyunlara iki koyun
daha eklenir ve mal sahibine altı koyun veya altmış dirhem fark verilir. Aynı
şekilde tam tersi olarak yaş küçülürse bu durumda da her eksik yaş için iki
koyun veya yirmi dirhem farkı -bu sefer- mal sahibi verir. Yaşlar arasındaki
farkın daha fazla veya daha az olmasına bakılmayacağı hususunda ihtilaf yoktur.
Sünnette bu şekilde alınması gerektiğine dair uygulama vardır.
İmam Şafii' (Allah
rahmet etsin) şöyle dedi: Yoksullar için iki koyun, yirmi dirhemden daha az bir
değere sahipse zekat toplama görevlisinin yirmi dirhem vermesi helal olmaz.
Yine yoksullar için iki koyun, yirmi dirhemden daha az değerliyse iki koyun
vermesi de helal olmaz.
İmam Şafii' (Allah
rahmet etsin) şöyle dedi: Şayet zekat toplayıcısının idaresinde sadece dirhem,
deve, koyun olarak alınan zekat malları varsa, aynı şekilde sadece koyun
dağıtabiliyorsa, ondan satın alınır ve alınan kişiye eğer fakirler açısından
daha iyi ise yirmi dirhem fark verilir.
İmam Şafii' (Allah
rahmet etsin) şöyle dedi: Yine fakirler açısından daha iyi olması durumunda
koyunun hangi türünden olursa olsun alınır.
İmam Şafii' (Allah
rahmet etsin) şöyle dedi: Şayet zayıf oldukları veya ayıplı oldukları için
değerli olmayan develeri zekat olarak veriyorsa ve bu develerin içinde zekat
olarak verilmesi gereken yaşta deve bulunmuyorsa, sadece daha küçük yaşta deve
bulunuyorsa ve bu durumda küçük yaştaki deve ile birlikte iki koyun veya yirmi
dirhem alabiliyorsa, ayrıca bu iki koyun yahut yirmi dirhem deveye göre daha
iyi ise bu durumda mal sahibinin verilmesi gerekli deveden daha büyük bir deve
vermesiyle zekat görevlisinden, yoksullar için daha iyi olanın verilmesi
arasında tercih yapması istenir.
İmam Şafii (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Mal sahibinden iki devenin yaş farkından kaynaklanan fazla
bir mal alınması gerekiyorsa, mal sahibi isterse iki koyun verir, isterse yirmi
dirhem verir. Zekat alma görevlisi buna engelolamaz. Çünkü hadiste "Eğer
bulabiUyorsa iki koyun ya da yirmi dirhem ... "buyrulmuştur. Dolayısıyla
mal sahibi bulabiliyorsa ve fark için de yeterli geliyorsa iki koyun verir,
değilse yirmi dirhem verir.
İmam Şafiı (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Yoksullara iki koyundan veya yirmi dirhemden fazlasını vermek
hususunda ihtiyatlı olması gereken, mal sahibidir.
İmam Şafiı (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Bir adamın sahip olduğu develer zekatlarını deve cinsinden
vermeyi gerektirecek sayıda olmakla beraber verilmesi gereken yaşta deve
bulunmuyorsa, deve sahibine, "Bu yaştaki bir deveyi bul getir."
denir. Eğer benzerini veya daha iyisini getirirse kabul edilir. Şayet daha kötü
bir deve getirirse zekat toplama görevlisi bu deveyi kabul etmemelidir. Zekat
toplama görevlisi bu durumda daha yaşlı bir deve alıp farkını mal sahibine
verebildiği gibi daha küçük yaştaki bir deveyi alıp ayrıca mal sahibinden
farkını alabilir.
İmam Şafiı (Allah rahmet
etsin) şöyle dedi: Bu hususta develer sığır ve koyundan farklı bir hükme
tabidir. Şayet uygun yaştaki sığır ve koyun bulunmazsa sahipleri daha iyisini
gönüllü olarak vermekle yükümlü olur. Şayet uygun yaştaki sığır veya koyun
ayıplı ise ve sürüde de sağlam olanlar varsa zekat toplayan görevli, hiçbir
şekilde sığır veya koyundan daha iyisini alıp farkını mal sahibine vermek veya
daha küçük yaştakini alıp ayrica farkını almak gibi bir hakka sahip değildir.
Sonraki için tıkla:
DEVELERİN ZEKATI
OLARAK ALINAN KOYUNLAR