İBNÜ’L-ESİR |
4. CİLT |
ABDULLAH
BİN HAZİM'İN ÖLDÜRÜLMESİ
Mus'ab
öldürüldüğü zaman İbn Hazim Temimli Bahir bin Verka es-Suraymi ile NeysabUr'da savaşmakta
idi. Abdülmelik İbn Hazim'e mektup yazarak kendisine bey'at etmeğe davet etti
ve yedi yıl süreyle Horasan'ın gelirlerini kendisine vereceğini bildirdi.
Abdülmelik bu mektubunu Numeyrli Sevade bin Eştem ile göndermişti. Mükemmil
el-Ganevi ile gönderdiği de söylenmiştir. İbn Hazim kendisine, yapılan teklife
karşılık elçiye şöyle demişti: ''Süleymoğulları ile Amiroğulları'nın
birbirlerini öldürmelerinden çekinmeseydim seni öldürecektim. Hiç değilse
getirmiş olduğun mektubu ye." Bunun üzerine elçi getirdiği mektubu yedi.
Mektubu
getirenin Numeyrlilerden Sevade bin Ubeydullah olduğu rivayet edilmişse de
Mükemmil el-Ganevi olduğu da söylenmiş ve Abdullah'ın Mükemmil'e şöyle dediği
ileri sürülmüştür: "Ebu'z-Zibban benim Gana'ya mensup Kayslı birisini öldürmeyeceğimi
bildiği için bu mektubu seninle göndermiştir. Fakat sen onun mektubunu
yiyeceksin."
Abdülmelik.
İbn Hazim'in Merv üzerindeki vekili olan Bukeyr bin Vessac'a mektup yazarak
kendisine Horasan'ı vereceğini bildirmiş, ona çeşitli vaatlerde bulunmuştu.
Bunun üzerine Bukeyr Abdullah bin ez-Zübeyr'e olan bey'atini bozmuş, halkı
AbdÜımelik'e bey'at etmeye çağırmıştı. Mervliler O'nun bu davetini kabul
ettiler. İbn Hazim durumu haber alınca Bukeyr'in üzerine gelmesinden ve
böylelikle Mervliler ile Neysaburluların kendisine karşı birleşmelerinden
çekinmişti. Bu bakımdan İbn Hazim Bahir'i bırakıp Merv üzerine gitmiş, oğlu
Yezid'i de Tirmiz'de bırakmıştı. Bahir ise İbn Hazim'i takip etmiş ve Merv'den
sekiz fersah uzaklıkta bir kasabada yetişmişti. İbn Hazim O'nunla çarpışmış ve
bu çarpışmada öldürülmüştü. İbn Hazim'i öldüren kişinin adı Kuraylı Veki' bin
Amr'dır. İbn Hazim'in atını Veki' ve Bahir bin Verka ile Ammar bin Abdülaziz
tökezletmiş, mızrakla O'nu yaralayarak yere düşürmüşlerdi. Sonra Veki' göğsünün
üzerine oturmuş ve öldürmüştü.
Valilerin
birisi Veki'e: "O'nu nasıl oldu da öldürebildin?" diye sorunca Veki'
şu cevabı verir: "Mızraklar sayesinde O'na üstün gelmiştim. Yere düşünce
ben de göğsünün üzerine oturdum, ayağa kalkamadı. ‘‘Düveyle'nin intikamını
alacağım.’‘ dedim." (Düveyle Veki'in anne bir kardeşi olup İbn Hazim ile
yapılan savaşlardan birinde öldürülmüştü.) Veki' olayı anlatmağa şöyle devam
eder: "Bunun üzerine yüzüme tükürüp: ‘‘Allah'ın laneti üzerine olsun! Sen
Mudarlıların koçunu bir avuç hurma çekirdeği değerinde olmayan kardeşine
karşılık mı öldüreceksin?'' " dedi. (İbn Hazim'in hurma çekirdeği ifadesi
yerine "toprak" dediği de söylenmiştir.) Veki' der ki: "Ben bu
şekilde ölüm halinde olup da bu kadar çok tükürüğü olan birisini daha görmedim."
İbn
Hazim'in öldürülmesinin hemen akabinde Bahir AbdÜımelik'e mekktup yazıp ölüm
haberini bildirdi, ancak başını göndermedi. Bahir İbn Hazim'in öldürülmesi
sırasında Merv halkı ile birlikte Bukeyr bin Vessac'ı da göndermiş, Bukeyr İbn
Hazim'in başını alıp AbdÜımelik'e götürmek istediyse de Bahir engellemişti.
Bunun üzerine Bukeyr elindeki demir bir çubukla Bahir'e vurmuş, sonra O'nu
hapsetmiş, başı alarak Abdülmelik'e göndermiş ve İbn Hazim'i öldürenin kendisi
olduğunu bildirmişti. İbn Hazim'in başının gelmesi üzerine Abdülmelik Bahir'in
elçisini çağırtarak O'na: "Bu ne oluyor?" diye sorunca elçi:
"Bilmiyorum, ben İbn Hazim öldürülünceye kadar onların yanından
ayrılmadım." diye cevap vermişti.
Denildiğine
göre İbn Hazim Abdullah bin ez-Zübeyr'in öldürülmesinden sonra öldürülmüştü.
Abdülmelik de O'na İbn ez-Zübeyr'in başını göndererek kendisinin itaatine
girmesini emretmiş, fakat İbn Hazim Abdullah'ın başını yıkamış, kefenlemiş,
Medine halkına göndererek Abdülmelik'in mektubunu getiren elçiyi mektubunu
yemek zorunda bırakmış ve: "Şayet bir elçi olmasaydın seni
öldürmüştüm." diye çıkışmıştı. Denildiğine göre İbn Hazim elçinin
ellerini, ayaklarını kesmiş, öldürmüş ve ebediyyen Abdülmelik'e itaat etmemek
üzere yemin etmişti.
ÇEŞİTLİ
OLAYLAR
Abdülmelik'in
Medine Valisi Tarık, Küfe Valisi Bişr bin Mervan idi.
Küfe
Kadısı ise Ubeydullah bin Abdullah bin Utbe idi. Basra Valisi Halid bin
Abdullah, Kadısı Hişam bin Hubeyre idi. Bazıları Bukeyr bin Vessac'ı Horasan
Valisi olarak kabul ederken bazıları da Abdullah bin Hazim'in Horasan'ı elinde
tuttuğunu kabul ediyor.
Bu
yıl içerisinde Hz. Ali'nin arkadaşlarından birisi olan Abide esSelmani vefat
etmiştir.
BİR SONRAKİ
SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA
HİCRET'İN YETMİŞ
ÜÇÜNCÜ YILI OLAYLARI (M. 692-693)
ABDULLAH BİN EZ-ZÜBEYR'İN ÖLDÜRÜLMESİ