|
İBNÜ’L-ESİR |
1. CİLT |
ZÜHEYR BİN
CENAB EL-KELBİ'NİN GATAFAN, BEKR, TAĞLİB VE
KAYN
OĞULLARI İLE YAPTIĞI SAVAŞ
Züheyr
bin Cenab bin Hübel bin Abdullah bin Kinane bin Bekr bin Avf bin Uzre el-Kelbı
çevresinde Kuda'a Kabilesi'nin toplandığı kişilerden birisiydi. İsabetli
görüşlerinden dolayı kendisine ''Kahin'' denirdi. Züheyr bin Cenab iki yüz elli
yıl yaşamıştı ve bu müddet içerisinde iki yüz vak'aya iştirak etmişti. Bir
rivayette onun dört yüz elli yıl yaşadığı söylenir. Kahraman, başarılı ve
tuttuğunu koparan uğurlu bir kişiydi.
Gatafan
Kabilesi ile yaptığı savaşın sebebi şu idi: Bağız bin Reys bin Gatafanoğulları
Tihame'den çıkıp toplu halde yollarına devam ederken karşılarına Mezhıc'ten bir
kabile olan Suda' çıktı ve saldırıya geçip onlarla savaşa tutuştu. Bağız bin
Reysoğulları ise aileleri ve mallarıyla birlikte gidiyorlardı. Namuslarını
korumak için Suda' Kabilesi'ne karşı koydular ve onları mağlup edip perişan
ettiler. Bu vesile ile Bağız oğullarının mal ve serveti bir hayli arttı,
dolayısıyla güçlenip kuvvetlendiler. Sonra bu durumlarına bakıp: "Vallahi
biz de Mekke gibi av hayvanlarının öldürülmediği ve kendisine sığınanlara
saldırılmadığı bir Harem'e sahip olabiliriz." dediler ve bir harem inşa
ettiler. Harem işini ise Mürre bin Avfoğulları üstlendi. Nihayet Züheyr bin
Cenab, Bağız bin Reysoğulları'nın bu hareketini ve kararlarını haber alınca:
"And olsun ki, ben hayatta olduğum müddetçe bu asla olamaz ve Gatafan'ın
böyle bir hareme sahip olmalarına katiyyen müsaade etmem." dedi. Sonra
kavmini toplantıya çağırdı; huzurunda toplandıkları zaman ayağa kalkıp onlara
Gatafan'ın durumunu ve onlardan kendisine ulaşan haberleri anlattıktan sonra:
"Bizim geriye bırakacağımız en büyük haslet onların bu hareketine
engelolmaktır." dedi. Böylece kavmi onun bu isteğini kabul etti. Bundan
sonra Züheyr bin Cenab kavmini yanına alıp Gatafan Kabilesi'ne karşı savaş açtı
ve onlarla kıyasıya savaştı. Neticede Züheyr bin Cenab onları mağlup edip
maksadına ulaştı. Onlardan bir süvariyi yakalayıp haremlerinde öldürdü ve
böylece haremlerini muattal hale getirip yıkılmağa terk etti. Daha sonra
Gatafan kabilesine iyilikte bulunup kadınlarını geri verdi, fakat mallarına el
koydu. Züheyr bin Cenab bu hususla ilgili olarak şu mealdeki mısraları söyledi:
"Karşılaştığımız zaman Gatafan Kabilesi karşımızda duramadı ve kadınları
ellerinden alındı. Eğer biz faziletle davranmasaydık, onlar karakter ve huyu
utanmak olan bakire kızlarına tekrar kavuşmayacaklardı. İşte intikam ve alacaklarınız,
haydi talep edip alın! İsterseniz tekrar karşılaşalım. Sancak hazırlandığı
zaman biz aslan kesiliriz; bu sizin için bilinen bir husustur. Bundan böyle
geniş yeryüzü ve kandırıcı bol sular Cenaboğulları 'nın oldu. Biz, dişleri
sağlam olan mızraklarla düşmanların kibir ve gururunu kendimizden bertaraf edip
uzaklaştırdık. Eğer onlarla karşılaştığımız zaman sabır ve metanet
göstermeseydik, Suda' Kabilesi 'nin başına gelenler bizim de başımıza gelecekti
... "
Züheyr
bin Cenab'ın Vailoğulları'ndan Bekr ve Tağlib kabileleri ile yaptığı savaşın
sebebi de şu idi: Ebrehe Necid'e geldiği zaman Züheyr onun yanına gitmişti ve
Ebrehe kendisine hiç bir Arab'a göstermediği izzet ve ikramı göstermiş, sonra
da onu Vailoğulları'ndan Bekr ve Tağlib kabileleri üzerine emir tayin etmişti.
Züheyr bu kabileler'in başına emir tayin edildikten sonra bir kıtlık yılı
meydana geldi ve onlar kendilerinden talep edilen vergileri ödeyemez hale
düştüler. Bunun üzerine Züheyr onları savaşta tutup vergi borçlarını
ödeyebilmeleri için otlak yerlere gitmelerine müsaade etmedi. Nerdeyse
hayvanları telef olacaktı. Nihayet Teymullah bin Sa'lebeoğulları'ndan cesur ve
atılgan bir kişi olan İbn Zeyyabe bu durumu görünce uyumakta olan Züheyr'in
yanına gelip kılıcını karnına bastırdı ve kılıç bağırsakların arasından geçip
sırtından çıktı. Fakat kılıç karın boşluğuna rastladığı için bağırsakları na ve
karın boşluğundaki diğer organlarına zarar vermedi. İbn Zeyyabe ise onu
öldürdüğünü sandı. Züheyr de kurtulduğunu fark ettiği için tekrar saldırıp öldürmesin
diye hiç kımıldamadı ve sessiz kaldı. Bunun üzerine İbn Zeyyabe kavmine dönüp
Züheyr'i öldürdüğünü söyledi, onlar da bu habere çok sevindi.
Bu
sırada Züheyr'in yanında kendi kavminden az sayıda kişi vardı. Züheyr onlara
kendisini ölmüş göstermelerini, Bekr ve Tağlib kabilelerinden kendisini
defnetmeleri için izin almalarını, izin aldıkları zaman kendisinin yerine
dürülü bir elbiseyi defnetmelerini ve kendisini alıp hemen kavminin yanına
götürmelerini söyledi. Bunun üzerine Züheyr'in dediği gibi yapıp Bekr ve Tağlib
kabilelerinden defni için izin kopardılar ve derince bir çukur kazıp görenlerin
bir ölü olduğunda asla şüpheye düşmeyecekleri bir tarzda dürülü bir elbiseyi
getirip çukura bıraktılar, sonra Züheyr'i alıp kendi kavimlerine götürdüler.
Bundan sonra Züheyr tekrar onlara karşı hazırlık yapıp adamlar topladı. Nihayet
Bekr ve Tağlib kabileleri Züheyr'in ölmediğini öğrendiler. Bunun üzerine İbn
Zeyyabe şu mealdeki mısraları söyledi:
"Gece
karanlığında Züheyr'e öyle bir kılıç dürttüm ki, Bekr Kabilesi onun
güzelliklerini korumağa çalışırken düşmanlık ve hasımlıklar tamamlanmış oldu.
Bekr Kabilesi kim, akıllıca davranmak kim! Yolunu sapltmış olan uğursuz kılıç,
Züheyr'e dürttüğüm zaman bana hıyanet etti. "
Züheyr
Yemenlilerden toplayabildiği kadar adam topladı ve Bekr ile Tağlib kabilelerine
karşı savaş açtı. Zaten onlar Züheyr'in kendilerine savaş açacaklarını
biliyorlardı. Nihayet Züheyr şiddetli bir şekilde savaşa tutuştu ve Bekr
Kabilesi hezimete uğradı. Daha sonra savaşa giren Tağlib Kabilesi de aynı
şekilde yenilip mağlup oldu. Bu arada Rabi'a'nın iki oğlu Küleyb ve Mühelhil
esir edildi, bir çok mala el konuldu. Diğer taraftan Tağliboğullarından pek çok
kimse öldürüldü ve onlardan bir grup süvari ile ileri gelen hatırı sayılır
kişiler esir alındı. Bu savaşı dile getiren Züheyr şu mealde bir kaside
söyledi:
"Ölüm
korkusundan nereye kaçacaksınız? Biz Mühelhil ile kardeşi Küleyb'i esir aldık,
İbn Amr ile İbn Şihab 'ı da zincire vurduk. Ayrıca, Mühelhil'e: ''Ey Bekr
oğulları! İmdada yetişin.'' diye yalvardıkları bir sırada kuşluk uykusunda
bulunan ve ağızlarının suları soğumuş olan Tağlib'in güzel yüzlü, beyaz tenli
bütün dilberlerini esir aldık. Bu dilberler mi asalet ve şerefi
koruyacaklardır? Ey Tağlib oğulları! Ben İbn Rubad'ım, yazık size, namusunuz
çiğnendi. Onlar bozguna uğrayınca tıpkı deve kuşlarının yüksek tepeler üzerinde
kaçıştıkları gibi, dağların arasında bulabildikleri bütün yollardan
kaçıyorlardı. Amir ve Cenaboğullarına mensup olan aslanlar sayesinde ölüm
değirmeni onların üzerinde dönüyordu. Bozgun neticesinde bir kısmı kaçıp
kurtuluyor, bir kısmı ise öldürülüp toprağa beleniyordu. Biz yükselirken şeref
ve ululuğumuz da tıpkı bulut üzerindeki gökyüzünün üstünlüğü gibi üstünlük
kazanıyordu. "
Züheyr'in
Kayn bin Cesroğulları ile yaptığı savaşın sebebi ise şu idi: Züheyr'in bu
kabilenin içerisinde evli bir kız kardeşi vardı. Bir gün kız kardeşi tarafından
bir elçi geldi. Elçinin yanında birine kum, diğerine göven dikeni konmuş iki
kese vardı. Bunun üzerine Züheyr: "Kız kardeşim size kum kadar kalabalık
ve göven dikeni kadar sert ve güçlü bir düşmanın gelmekte olduğunu haber
veriyor. Hemen buradan ayrılın." dedi. Onun bu sözüne karşılık Culah bin
Avf es-Suhami: "Biz bir kadının sözüyle yola çıkamayız." dedi. Bu
durum karşısında Züheyr oradan ayrılıp yola çıktı, Culah bin Avf ise olduğu
yerden ayrılmadı. Sabah olunca düşman ordusu gelip aniden Culah'ı bastırdı ve
bütün kabile halkını öldürdükten sonra Culah'ın ve kabile halkının mallarını
alıp götürdü. Züheyr ise yoluna devam edip Cenaboğullarına mensup olan
aşiretiyle buluştu ve onlarla bir araya toplandı. Züheyr'in durumunu öğrenen
ordu bu defa onun üzerine yürüdü, fakat Züheyr düşman ordusuna karşı koyup
savaşa tutuştu, sabır ve metanet göstererek onları hezimete uğratıp reisIerini
öldürdü. Böylece düşman ordusu perişan bir vaziyette geri döndü.
Züheyr'in
ömrü uzayıp yaşı ilerleyince, yerine yeğeni Abdullah bin Uleym'i geçirmişti.
Bir gün Züheyr: "Dikkat edin, kabile yolcudur." dedi. Abdullah ise:
"Bilin ki, kabile mukimdir." diye itiraz etti. Bunun üzerine Züheyr:
"Bana karşı muhalefet eden kimdir?" diye sordu. Oradakiler:
"Kardeşinin oğlu, yani yeğenin Abdullah bin Uleym." diye cevap
verdiler. Bu cevap karşısında: "Demek kişinin en büyük düşmanı yeğeni imiş."
dedi, sonra katıksız saf şarap içti ve öldü.
Katıksız
şarap içerek ölenlerin arasında Amr bin Külsüm et-Tağlibi ile Ebi Amir
Müla'ıbu'l-Esinne el-Amiri de bulunmaktadır.
BİR SONRAKİ
SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA