İBNÜ’L-ESİR

1. CİLT İSLAM ÖNCESİ ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

ZU-NUVAS'IN HÜKÜMDARLIĞI ve ESHAB-I UHDUD'UN KlSSASI

Hükümdar çocuklarından Zür'a Zu-Nuvas adında birisi vardı ve nesep şeceresi ise Zür'a Zu-Nuvas bin Tübban Es'ad bin Kerib idi. Zür'a Zu-Nuvas kardeşi Hassan bin Tübban öldürüldüğü zaman çocuk yaşta bulunuyordu; sonra büyüyüp güzel, yakışıklı ve akıllı bir genç oldu. Lahti'a, diğer hükümdar oğullarına yaptığı gibi onu da kirletmek istedi ve bir adam gönderdi, fakat Zür'a kapısına gelen adamın maksadını anladığından ayakkabısının içerisine şık ve keskin bir bıçak saklayarak onunla birlikte Lahti'a'nın yanına geldi. Lahti'a onu eyvamna alıp kapıları kapattıktan sonra üzerine atıldı, fakat Zür'a onu bıçakla öldürüp kafasını gövdesinden ayırdıktan sonra ağzına misvakını koyup muhafız ve askerlerine göründüğü eyvanının penceresine bıraktı, sonra da dışarı çıktı. Bu sırada halk: "Acaba Zür'a Zu-Nuvas yaş mı, kuru mu?" kabilinden sözler söylemeğe başladı, bunun üzerine Zür'a: "Siz bunu Lahti'a'nın kellesinden öğrenin, bende bir şey yok." diyerek karşılık verdi. Zü-Nuvas'ın bu sözü üzerine halk Lahti'a'nın halini görmek için gittiklerinde gövdesinden ayrılmış başı ile karşılaştılar. Bu durumu gören Himyerliler ve Lahtl'a'nın muhafızları hemen Zu-Nuvas'ın peşinden çıkıp ona yetiştiler ve kendilerini Lahti'a'nın elinden kurtarıp rahata kavuşturduğu için çevresinde toplanarak başlarına geçirip hükümdar yaptılar. Zu-Nuvas Yahudi idi. O zamanlar Necran'da Hz. İsa (A.S.)'ın dinine bağlı samimi, dürüst bir miktar Hıristiyan yaşıyordu, başlarında ise Abdullah bin Samir adında birisi bulunuyordu ve Hıristiyanlığın bozulmamış aslı ise Necran'da idi.

Vehb bin Münebbih anlatıyor: "Hz. İsa (A.S.)'ın dinine intisap edenlerin kalıntılarından Fimiyun adında zühd sahibi, salih, gayretli ve duası makbul bir zat vardı. Fimiyun seyyah bir kişiydi ve gittiği bir beldede tanınacak kadar kalmadan bir başka beldeye geçerdi. Aynı zamanda elinin emeğiyle geçinir, meslek olarak da usta olduğundan kerpiç dökerdi. Pazar gününü mukaddes saydığından o gün çalışmaz ve kıra çıkarak bütün gündüzü namaz kılarak geçirirdi. Şam (/ Suriye) kasabalarından birine gelen Fimiyun burada hüviyetini belli etmeden ustalık işini yürütüyor ve ibadetini sürdürüyordu; fakat çok geçmeden Salih adında birisi farkına vardı ve O'nu çok sevdi. Nereye giderse takip eder, peşine takılırdı; fakat Fimiyun bunun farkında değildi. Yine bir pazar günü Fimiyun ibadet maksadıyla kıra çıktığında Salih hissettirmeden peşine takıldı ve onu görebileceği bir yere gelip oturdu. Fimiyun ayağa kalkıp namaza durunca bir ejderha ona doğru gelmeğe başladı. Ejderhanın kendisine doğru gelmekte olduğunu görünce dua etti ve ejderha öldü. Bu arada ejderhanın Fimiyun'a doğru yürüdüğünü gören, fakat bedduasıyla onun öldüğünü fark etmeyen Salih Fimiyun'un hayatından endişe ederek: ''Ey Fimiyun! Üzerine ejderha geliyor'' diye bağırdı; fakat Fimiyun istifini bozmadan akşam vaktine kadar namazına devam etti. Bu sırada Fimiyun Salih'in kendisini tanıdığını anladı. Salih ise O'na: ''Allah bilir ki, seni her şeyden çok seviyorum, nerede bulunursan bulun, seninle kalmak ve seninle birlikte bulunmak istiyorum.'' dedi. Bunun üzerine Fimiyun O'na: ''Dilediğin gibi yap'' dedi, bundan sonra Salih bir daha O'nun yanından ayrılmadı. Fimiyun ayağına kadar gelen bir hasta için dua ettiği zaman derhal hasta şifa bulur, fakat sıkıntıya düşen veya hastalanan birisinin ayağına çağrıldığında gitmezdi. Bir gün kasaba halkından ama bir oğlu olan birisi Fimiyun'un çağırmakla kimsenin evine gitmediğini öğrenince, a'ma / köt oğlunu bir odaya kapatıp üzerine bir örtü örttükten sonra Fimiyun'un yanına gelip: ''Evimde yapılacak bir tamir işi var, gel sana göstereyim.'' dedi. Birlikte eve gelip odaya girdiklerinde adam oğlunun üzerindeki örtüyü kaldırıp aldı ve Fimiyun'dan a'ma oğlunun gözlerinin açılması için dua etmesini istedi. Fimiyun dua etti ve ama çocuğun gözleri açıldı."

"Fimiyun kasaba halkı tarafından tanındığını öğrenince Salih ile birlikte kasabadan ayrıldı ve yolda giderken Suriye toprakları sınırı içerisinde bulunan büyük bir ağaca rastladı. Bu sırada ağaçtan birisi ona seslenerek: ''Ben çoktan beri seni bekliyordum. Sakın yerinden ayrılma, ben şimdi öleceğim, başımda bulun.'' dedi ve adam hemen öldü. Fimiyun onu defnettikten sonra Salih ile birlikte hareket ederek yollarına devam ettiler ve Arap topraklarından birine geldiler. Neticede Araplar onları yakalayıp Necran'a götürdüler ve onları burada sattılar. Necran ahalisi ise o zaman Arapların dininde olduklarından civarda bulunan uzun bir hurma ağacına tapıyorlardı ve her yıl bu ağaç için tertip ettikleri bayram gününde bütün kıymetli süs eşyalarım ve sahip oldukları güzel elbiseleri getirip bu ağacın üzerine asıyorlardı. Böylece halk bir gün ağacın yanında kalır ve oradan ayrılmazlardı. İşte bu sırada Necranlıların ileri gelenlerinden birisi Fimiyun'u, bir başkası da Salih'i satın aldı. Fimiyun efendisi tarafından kendisine verilen odada geceleri ibadete kalkar, namaz kılar ve sabaha kadar hiç bir lamba yakılmadığı halde oda aydınlanırdı. Nihayet bu durumu gören efendisi hayrete kapılarak ona hangi dine inandığını sordu. Fimiyun ise efendisine inanmış olduğu dinini açıkladı ve efendisinin dinini yerip ayıpladıktan sonra ona: ''Eğer kendisine taptığım Allah'a dua edersem, tapmış olduğunuz hurma ağacını ortadan kaldırıp yok eder.'' dedi. Bunun üzerine efendisi: ''Haydi yap! Eğer bu dediğini yaparsan, dinimizi bırakır senin dinine gireriz.'' dedi. Fimiyun hemen kalkıp namaza durdu ve hurma ağacını yok etmesi için Allah'a dua etti. Bunun üzerine Allah (C.C.) hurma ağacı üzerine bir rüzgar gönderdi ve bu rüzgar ağacı kuruttuktan sonra kökünden koparıp yere attı. Bu durum karşısında Necran ahalisi Fimiyun'un dinine tabi oldu ve böylece Fimiyun onları Hz. İsa (A.S.)'nın dininden olan bir şeriata teşvik etti. İşte bundan sonra her yerdeki dindaşları gibi onlar da bir takım felaketlere maruz kaldılar. Böylece Hıristiyanlık dini Necran'da yayılmış oldu."

Muhammed bin Ka'ab el-Kurazı anlatıyor: "Necran ahalisi putlara tapardı. Buraya bağlı kasabalarından birisinde bir sihirbaz vardı, ahali sihir öğretmesi için çocuklarını ona gönderirlerdi. Nihayet Hz. İsa'nın dini üzere olan ve Allah'a ibadet eden Fimiyun Necran'a geldi. Aslında Fimiyun bir kasabada tanındığı zaman burasını terk eder, bir başkasına giderdi. O, duası kabulolan, hastaları iyileştiren ve kerametleri bulunan bir zat idi. Necran'a gelen Fimiyun önce sihirbazın bulunduğu kasaba ile Necran arasında bir çadır kurup burada kaldı. Samir adında birisi oğlu Abdulah'ı diğer çocuklarla birlikte sihir öğrenmesi için sihirbaza göndermişti. Abdullah adındaki bu çocuk çadırın yanından geçerken Fimiyun'a uğrar, onun kıldığı namazı ve yaptığı ibadetleri beğendiği için oturur, onun sözlerini dinlerdi. Sonunda Abdullah Müslüman olup Allah'ın birliğini tasdik ederek O'na ibadet etmeğe başladı; Abdullah devamlı surette Fimiyun'dan ''İsm-i Azam''ı soruyor ve öğrenmek istiyordu. Fimiyun ise ''İsm-i Azam''ı biliyordu ve ondan saklayarak: ''Sen buna tahammül edemezsin'' diyordu. Abdullah'ın babası olan Samir de oğlunun diğer çocuklarla birlikte sihirbazın yanına gidip geldiğini sanıyordu. Abdullah, hocası Fimiyun'un kendisine ''İsm-i Azam''ı öğretmek istemediğini görünce, fal oklarının üzerine bütün Allah'ın isimlerini yazdı, sonra bunları teker teker ateşe attı. Nihayet sıra ''İsm-i Azam''ın yazılı olduğu oka gelince, ateşten sıçrayıp çıktı ve ateşten hiç bir zarar görmedi. Bunun üzerine Abdullah ''İsm-i Azam''ın yazılı olduğu oku alıp Fimiyun'un yanına geldi ve durumu ona anlattı. Fimiyun O'na: ''Bunu bir sır olarak sakla; fakat bunu yapabileceğini de sanmıyorum.'' dedi. Bundan sonra Abdullah Necran'a geldiğinde her karşılaştığı sıkıntılı kişiye: ''Ey Allah'ın kulu! Dinime girmek ister misin? Senin için Allah'a dua edeyim de içinde bulunduğu n felaket ve sıkıntıdan seni kurtarsın!'' derdi, o da: ''Evet'' diyerek teklifini kabul eder, Allah'ın birliğini tasdik edip Müslüman olur, Fimiyun da onun için Allah'a dua eder ve Allah duasını kabul edip o kişinin sıkıntısını giderirdi. Hatta Necran ahalisinden başında hastalık ve felaket bulunan herkes gelip O'na tabi oldular ve duasını alıp sıkıntı ve hastalıklardan kurtuldular. "

"Nihayet Abdullah'ın durumu Necran hükümdarına ulaştırıldı ve O'nu huzuruna çağırıp: ''Kasaba halkımı bana karşı ifsad edip bozdun ve dinime karşı geldin. Seni başkalarına ibret olacak bir cezaya çarptıracağım.'' dedi. Abdullah ise O'na: ''Buna senin gücün yetmez.'' diye cevap verdi. Bunun üzerine hükümdar O'nu yüksek bir dağın tepesine gönderip tepeden aşağıya attırdı, fakat yere düşmesine rağmen hiç bir şeyolmadı. Bu defa hükümdar O'nu Necran civarındaki derin sulara attırdı. Bu sular ki içine düşen mutlaka helak olur, kurtulmazdı. Abdullah içerisine atıldığı bu sulardan sağ salim yine kurtuldu. Abdullah bin Samir hükümdara galip gelince O'na: ''Allah'ın birliğini tasdik edip benim iman ettiğim gibi iman etmedikçe beni öldürmeğe gücün yetmeyecektir. Eğer dediğimi yaparsan beni öldürebilirsin.'' dedi. Bunun üzerine hükümdar Allah'ın birliğini tasdik etti, sonra elindeki asasını Abdullah'a vurup başını hafifçe yardı ve böylece O'nu öldürdü. Bunu müteakip hükümdar da olduğu yerde can verdi. İşte bu hadiseden sonra Necran ahalisi Abdullah bin Samir'in dinine girdiler."

Muhammed bin Ka'ab el-Kurazi sözlerine devam ederek şunları söylüyor:

"Bundan sonra Necranlıların üzerine ordusuyla birlikte Zu-Nuvas yürüdü ve Yahudiliğe davet ederek onları ölümle Yahudilik arasında muhayyer bıraktı, fakat Hıristiyanlık dinini kabul eden Necranlılar ölümü seçtiler. Bunun üzerine Zu-Nuvas derin çukur ve hendekler kazdırıp onları çukurlara attırdı ve ateşle yaktırdı, bir kısmını da kılıçtan geçirdi. Böylece Zu-Nuvas yaklaşık yirmi bin kişiyi öldürdü."

İbn Abbas anlatıyor: "Necran'da Zu-Nuvas adında Himyer hükümdarlarından bir hükümdar vardı. Asıl adı Yusuf bin Şurahbil olan bu hükümdar, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in doğumundan yetmiş yıl önce yaşamıştı. Onun çok maharetli bir sihirbazı vardı. Bu hünerli sihirbaz yaşlanınca hükümdar Zu-Nuvas'a: ''Ben artık yaşlandım, bir genç gönder de ona sihir öğreteyim.'' dedi. Bunun üzerine hükümdar ona sihir öğretmesi için Abdullah bin Samir adındaki genci gönderdi. Abdullah sihir öğrenmek için sihirbazın yanına gidip geliyordu. Yolu üzerinde ibadetiyle meşgulolan güzel okuyuşlu bir rahip vardı. Bir defasında bu genç onun yanına gelip oturmuş ve halini çok beğenmişti. Hocası sihirbazın yanına giderken önce rahibin yanına uğrar, bir müddet yanında kalır, sonra yanına geldiğinde hocası olan sihirbaz: ''Niçin geç kaldın?'' diyerek onu döverdi. Yine o, babasının yanına dönerken de rahibe uğrar ve bir müddet yanında kalırdı. Babasının yanına geldiğinde: ''Neden geç kaldın?'' diye bu defa babası sorar ve döverdi. Nihayet Abdullah adındaki bu genç durumu rahibe anlatıp şikayet etti. Bunun üzerine rahip: ''Hocan sihirbazın yanına geldiğin zaman: 'Beni babam bekletti', babanın yanına geldiğin zaman da: 'Hocam sihirbaz beni yanında fazla tuttu' dersin.'' diyerek ona yol gösterdi. Bu sıralarda o beldede halkın yolunu kesen büyük bir yılan vardı; bu genç yılanın yanından geçerken attığı bir taşla onu öldürmüş ve gelip durumu rahibe haber vermişti. Bunun üzerine rahip O'na: ''Başına bir hal gelecek ve pek yakında bir belaya maruz kalıp imtihan edileceksin. Bu bela ile karşılaştığın zaman sakın beni kimseye söyleme.'' diyerek tembihte bulundu. Bu genç anadan doğma körlerin gözlerini açıyor, abraşlık hastalığını iyileştiriyordu; insanlara şifa dağıtır hale gelmişti. Bu hükümdarın amcasının gözleri görmeyen kör bir oğlu vardı ve o bu gencin halini, yılanı nasıl öldürdüğünü duymuştu. Bir gün gencin yanına gelerek ondan: ''Gözlerimi geri vermesi için Allah'a dua et.'' diye ricada bulunmuştu. Onun bu ricası üzerine genç: ''Eğer Allah gözlerini geri verip iyileştirirse O'na iman eder misin?'' diye sordu. O da: ''Evet, iman ederim'' karşılığını verdi. Bunun üzerine genç: ''Allah'ım! Eğer o sözünde sadık ise gözlerini geri ver!'' diyerek dua etti. Allah duasını kabul buyurdu ve hemen adamın gözleri görmeye başladı. Sonra bir gün hükümdarın yanına geldi, hükümdar onun gözlerinin açılmış olduğunu görünce şaşırıp kaldı ve ona gözlerinin nasıl açıldığını sordu, fakat amcasının oğlu hükümdarın bu sorusunu cevapsız bıraktı ve gözlerinin açılması hususunda hiç bir şey söylemedi. Ancak daha sonra hükümdarın ısrarı üzerine gözlerini açan kişinin bu genç olduğunu söyledi. Nihayet emriyle bu genç huzuruna getirildiğinde hükümdar ona: ''Gördüğüm kadarıyla sihirbazlıkta bir hayli ilerlemişsin.'' dedi. Bunun üzerine genç: ''Ben kimseye şifa vermiyorum; ancak Allah dilediği kimseye şifa verir.'' diyerek karşılık verdi. Bundan sonra hükümdar gence işkenceye başladı ve rahibi söyleyinceye kadar yapmağa devam etti. Bu defa hükümdarın huzuruna rahip getirildi ve ona dininden dönmesini teklif etti, fakat rahip onun bu teklifini reddetti. Bunun üzerine hükümdarın emriyle bir testere ile rahibin başının ortasından gövdesi ikiye ayrılıp öldürüldü. Bundan sonra huzuruna gözleri açılan amcasının oğlu getirildi ve hükümdar ona da dininden dönmesini teklif etti, ancak bu teklifi kabul etmeyince onun da gövdesi aynen ikiye ayrılıp öldürüldü. Daha sonra hükümdarın huzuruna Abdullah adındaki bu genç getirildi ve hükümdar ona da dininden dönmesini teklif etti, fakat genç bu teklifini reddetti. Bunun üzerine hükümdar onu öldürmek için yüksek bir dağın tepesine gönderdi ve buradan aşağıya atılmasını emretti. Gencin: ''Allah'ım! Onların hakkından gel!'' diye dua etmesiyle birlikte dağ sarsılıp sallanmağa başladı ve genci dağın tepesine çıkaranlar oldukları yerde helak oldular. Bundan sonra genç sağ salim hükümdarın yanına geri döndü ve hükümdar ondan adamlarının durumunu sordu. Bunun üzerine genç ona: ''Allah onların hakkından geldi.'' diye cevap verdi. Buna öfkelenen hükümdar, bu defa onu denize atmaları için bir gemiye bindirip gönderdi. Alıp götürdüler, denize atmak istediklerinde genç: ''Allah'ım! Onların hakkından gel!'' diye yalvardı. Yanındakiler boğuldular, genç yine kurtuldu ve tekrar hükümdarın yanına geldi. Bunun üzerine hükümdar onun kılıçla öldürülmesini emretti. Vurmalarıyla birlikte kılıcın ağzı tersine dönüp kesmedi. Böylece gencin durumu Yemen'de yayıldı, halkın arasında saygı ve değeri arttı. Bu arada halk onun doğru yolda olduğunu da anladı. Nihayet genç son olarak hükümdara: ''Sen beni öldürmeğe güç yetiremezsin; ancak memleketindeki ahaliyi toplayıp onların gözleri önünde: 'Bu gencin Rabb'i olan Allah'ın adıyla' diyerek bana bir ok atarsan o zaman öldürebilirsin.'' dedi. Hükümdar onun bu dediğini yaptı ve genci öldürdü. Bu manzara karşısında orada toplanan ahali hep birlikte: ''Biz, bu gencin Rabb'ine inandık.'' dediler. İşte bu sırada hükümdara: ''Korktuğun başına geldi.'' denildi. Bunun üzerine hükümdar şehrin kapılarını kapattı ve çukurlar kazdırıp içlerini ateşle doldurdu, sonra ahaliyi ateşe atıp dininden dönenleri serbest bıraktı, dönmeyenleri ise çukurlara atıp yaktı."

"Bu sırada iman eden ahalinin arasında bir de kadın vardı ve bu kadının üç oğlan çocuğu bulunuyordu. Bunlardan bir tanesi küçüktü ve süt emme çağında idi. Hükümdar bu kadına: ''Dininden dön, yoksa seni ve oğullarını öldürürüm.'' diyerek tehdit etti, fakat kadın dininden dönmedi. Bunun üzerine hükümdar iki büyük oğlunu çukura atıp ateşte yaktı, fakat kadın imanında sebat gösterip dininden dönmedi. Bu defa hükümdar kucağındaki küçük oğlunu alıp ateş çukuruna atmak istedi. Bu durum karşısında kadın bir an dininden dönmeyi aklından geçirdi, fakat küçük çocuk annesine: ''Anneciğim! Sakın dininden dönme, benim ateşe atılmamın sana bir zararı yok.'' dedi. Bu durum karşısında hükümdar Zu-Nuvas önce çocuğu, sonra hemen arkasından annesini ateş çukuruna atıp yaktı. İşte küçük yaşta konuşanlardan bir tanesi de bu çocuktur. "

Rivayet edildiğine göre, Hz. Ömer (R.A.)'in halifeliği döneminde adamın birisi Necran'da bir harabeyi kazmış. Bu sırada elini başının üzerindeki bir darbe yarasının üzerine koymuş vaziyette bulunan Abdullah bin Samir'in cesediyle karşılaşmıştı. Cesedi oturur vaziyetteydi ve eli başındaki yaranın üzerinden çekildiğinde kan akıyor, serbest bırakıldığında ise tekrar elini başının üzerindeki yaranın üstüne koyuyordu. Nihayet harabeyi kazan adam bir mektup yazarak durumu Hz. Ömer (R.A.)'e bildirdi. Bunun üzerine Hz. Ömer de yazdığı bir mektupta, cesedi olduğu gibi bırakmalarını ve üzerini kapatmalarını emretti.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

HABEŞLİLERİN YEMEN'İ İSTİLA ETMELERİ