2 - باب
الشَّرْطِ
فِي
الْعِتْقِ.
2- KÖLE AZAD ETMENİN
ŞARTI
قَالَ
مَالِكٌ :
مَنْ
أَعْتَقَ
عَبْداً لَهُ
فَبَتَّ
عِتْقَهُ
حَتَّى
تَجُوزَ
شَهَادَتُهُ،
وَتَتِمَّ
حُرْمَتُهُ
وَيَثْبُتَ
مِيرَاثُهُ،
فَلَيْسَ
لِسَيِّدِهِ
أَنْ يَشْتَرِطَ
عَلَيْهِ
مِثْلَ مَا
يَشْتَرِطُ
عَلَى
عَبْدِهِ
مِنْ مَالٍ
أَوْ
خِدْمَةٍ،
وَلاَ
يَحْمِلَ عَلَيْهِ
شَيْئاً مِنَ
الرِّقِّ،
لأَنَّ رَسُولَ
اللَّهِ r قَالَ : «
مَنْ
أَعْتَقَ
شِرْكاً لَهُ
فِي عَبْدٍ،
قُوِّمَ
عَلَيْهِ
قِيمَةَ
الْعَدْلِ،
فَأَعْطَى
شُرَكَاءَهُ
حِصَصَهُمْ،
وَعَتَقَ
عَلَيْهِ
الْعَبْدُ ».
قَالَ
مَالِكٌ : فَهُوَ
إِذَا كَانَ
لَهُ
الْعَبْدُ خَالِصاً
أَحَقُّ
بِاسْتِكْمَالِ
عَتَاقَتِهِ،
وَلاَ
يَخْلِطُهَا
بِشَيْءٍ
مِنَ الرِّقِّ.
Malik der ki:
"Kim kendine ait bir köleyi azad eder, bu azad olayı da kölenin şahidliği
sahih ve muteber olması, hürriyeti tamamlanması ve mirası sabit olması
suretiyle kesinleşirse sahibinin bu köle için ileri sürmüş olduğu mal ve hizmet
şartları gibi şeyleri şart koşması söz konusu olamaz. Ona kölelikle ilgili bazı
yükümlülükleri de yükleyemez; çünkü Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle
buyurmuştur: "Bir köledeki hissesini ilzild eden efendinin kölenin geri
kalan hissesini ilzild edebilecek miktarı bulan malı varsa köleye adaletH bir
şekilde değer biçilir. Diğer ortakların hissesine düşen parayı da o verir ve
köle onun adına ilzild olmuş olur."
* Malik der ki:
"Köle sadece bir kimsenin olup o da bir kısmını azad etmişse o kişiye
lazım olan kölenin tamamını azad etmektir. Yarısı köle yarısı hür olarak
bırakılmaz." (Sadece İmam-ı Malik'in Muvatta'ında geçmektedir.)