DEVAM:
10. El Kesmekle İlgili Diğer Meseleler
وَحَدَّثَنِي
عَنْ
مَالِكٍ،
أَنَّ أَبَا الزِّنَادِ
أَخْبَرَهُ :
أَنَّ
عَامِلاً لِعُمَرَ
بْنِ عَبْدِ
الْعَزِيزِ
أَخَذَ نَاساً
فِي
حِرَابَةٍ
وَلَمْ
يَقْتُلُوا
أَحَداً،
فَأَرَادَ
أَنْ
يَقْطَعَ
أَيْدِيَهُمْ،
أَوْ يَقْتُلَ،
فَكَتَبَ
إِلَى عُمَرَ
بْنِ عَبْدِ
الْعَزِيزِ
فِي ذَلِكَ،
فَكَتَبَ
إِلَيْهِ
عُمَرُ بْنُ
عَبْدِ
الْعَزِيزِ
لَوْ أَخَذْتَ
بِأَيْسَرِ
ذَلِكَ(
Ebu'z-Zinad rivayet etti: Bir
muharebede Ömer b. Abdulaziz'in valisi (yol
kestikleri zannıyla) bir kısım insanlar yakaladı. Bunlar hiçbir kimseyi
öldürmemişlerdi. Bunları ya öldürmeyi ya da ellerim kesmeyi istedi. Durumu Ömer
b. Abdulaziz'e yazdı. O da
«Bundan daha
hafif bir ceza versen iyi olur» diye cevap verdi.
قَالَ
يَحْيَى :
وَسَمِعْتُ
مَالِكاً
يَقُولُ :
الأَمْرُ
عِنْدَنَا
فِي الَّذِي
يَسْرِقُ
أَمْتِعَةَ
النَّاسِ
الَّتِي
تَكُونُ مَوْضُوعَةً
بِالأَسْوَاقِ
مُحْرَزَةً
قَدْ
أَحْرَزَهَا
أَهْلُهَا
فِي
أَوْعِيَتِهِمْ،
وَضَمُّوا
بَعْضَهَا
إِلَى بَعْضٍ
: إِنَّهُ
مَنْ سَرَقَ
مِنْ ذَلِكَ
شَيْئاً مِنْ
حِرْزِهِ، فَبَلَغَ
قِيمَتُهُ
مَا يَجِبُ
فِيهِ الْقَطْعُ،
فَإِنَّ
عَلَيْهِ
الْقَطْعَ،
كَانَ صَاحِبُ
الْمَتَاعِ
عِنْدَ
مَتَاعِهِ
أَوْ لَمْ
يَكُنْ،
لَيْلاً
ذَلِكَ أَوْ
نَهَاراً.
İmam Malik der
ki: Bize göre Sahibinin çuvallar içerisinde derleyip toplayıp pazara bıraktığı
mallardan, biri el kesme cezasını gerektirecek miktarda çalarsa eli kesilir.
Mal sahibi malının yanında olsun veya olmasın, gece veya gündüz olsun durum
değişmez.
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الَّذِي
يَسْرِقُ مَا
يَجِبُ
عَلَيْهِ
فِيهِ
الْقَطْعُ،
ثُمَّ يُوجَدُ
مَعَهُ مَا
سَرَقَ,
فَيُرَدُّ
إِلَى صَاحِبِهِ
: إِنَّهُ
تُقْطَعُ
يَدُهُ.
قَالَ
مَالِكٌ :
فَإِنْ قَالَ
قَائِلٌ
كَيْفَ
تُقْطَعُ
يَدُهُ
وَقَدْ
أُخِذَ
الْمَتَاعُ
مِنْهُ
وَدُفِعَ
إِلَى
صَاحِبِهِ،
فَإِنَّمَا
هُوَ
بِمَنْزِلَةِ
الشَّارِبِ،
يُوجَدُ
مِنْهُ رِيحُ
الشَّرَابِ
الْمُسْكِرِ
وَلَيْسَ
بِهِ سُكْرٌ
فَيُجْلَدُ
الْحَدَّ.
قَالَ
: وَإِنَّمَا
يُجْلَدُ
الْحَدَّ فِي
الْمُسْكِرِ
إِذَا
شَرِبَهُ،
وَإِنْ لَمْ يُسْكِرْهُ،
وَذَلِكَ
أَنَّهُ
إِنَّمَا شَرِبَهُ
لِيُسْكِرَهُ،
فَكَذَلِكَ
تُقْطَعُ
يَدُ
السَّارِقِ
فِي
السَّرِقَةِ
الَّتِي
أُخِذَتْ
مِنْهُ،
وَلَوْ لَمْ
يَنْتَفِعْ
بِهَا
وَرَجَعَتْ
إِلَى
صَاحِبِهَا،
وَإِنَّمَا
سَرَقَهَا
حِينَ
سَرَقَهَا
لِيَذْهَبَ
بِهَا.
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الْقَوْمِ
يَأْتُونَ إِلَى
الْبَيْتِ
فَيَسْرِقُونَ
مِنْهُ جَمِيعاً،
فَيَخْرُجُونَ
بِالْعِدْلِ
يَحْمِلُونَهُ
جَمِيعاً،
أَوِ
الصُّنْدُوقِ
أَوِ
الْخَشَبَةِ
أَوْ
بِالْمِكْتَلِ،
أَوْ مَا
أَشْبَهَ
ذَلِكَ
مِمَّا
يَحْمِلُهُ الْقَوْمُ
جَمِيعاً :
إِنَّهُمْ
إِذَا أَخْرَجُوا
ذَلِكَ مِنْ
حِرْزِهِ
وَهُمْ يَحْمِلُونَهُ
جَمِيعاً,
فَبَلَغَ
ثَمَنُ مَا خَرَجُوا
بِهِ مِنْ
ذَلِكَ مَا
يَجِبُ فِيهِ
الْقَطْعُ،
وَذَلِكَ
ثَلاَثَةُ
دَرَاهِمَ
فَصَاعِداً،
فَعَلَيْهِمُ
الْقَطْعُ
جَمِيعاً(
قَالَ
وَإِنْ
خَرَجَ كُلُّ
وَاحِدٍ
مِنْهُمْ
بِمَتَاعٍ
عَلَى
حِدَتِهِ،
فَمَنْ خَرَجَ
مِنْهُمْ
بِمَا
تَبْلُغُ
قِيمَتُهُ
ثَلاَثَةَ
دَرَاهِمَ فَصَاعِداً،
فَعَلَيْهِ
الْقَطْعُ،
وَمَنْ لَمْ
يَخْرُجْ
مِنْهُمْ
بِمَا
تَبْلُغُ قِيمَتُهُ
ثَلاَثَةَ
دَرَاهِمَ،
فَلاَ قَطْعَ
عَلَيْهِ.
قَالَ
يَحْيَى :
قَالَ
مَالِكٌ :
الأَمْرُ عِنْدَنَا
أَنَّهُ
إِذَا
كَانَتْ
دَارُ رَجُلٍ
مُغْلَقَةً
عَلَيْهِ،
لَيْسَ
مَعَهُ فِيهَا
غَيْرُهُ،
فَإِنَّهُ
لاَ يَجِبُ
عَلَى مَنْ
سَرَقَ
مِنْهَا
شَيْئاً
الْقَطْعُ حَتَّى
يَخْرُجَ
بِهِ مِنَ
الدَّارِ
كُلِّهَا،
وَذَلِكَ
أَنَّ
الدَّارَ
كُلَّهَا هِيَ
حِرْزُهُ،
فَإِنْ كَانَ
مَعَهُ فِي
الدَّارِ
سَاكِنٌ
غَيْرُهُ،
وَكَانَ
كُلُّ إِنْسَانٍ
مِنْهُمْ
يُغْلِقُ
عَلَيْهِ
بَابَهُ،
وَكَانَتْ حِرْزاً
لَهُمْ
جَمِيعاً،
فَمَنْ
سَرَقَ مِنْ
بُيُوتِ
تِلْكَ
الدَّارِ
شَيْئاً
يَجِبُ فِيهِ
الْقَطْعُ،
فَخَرَجَ
بِهِ إِلَى
الدَّارِ،
فَقَدْ
أَخْرَجَهُ
مِنْ
حِرْزِهِ إِلَى
غَيْرِ
حِرْزِهِ،
وَوَجَبَ
عَلَيْهِ فِيهِ
الْقَطْعُ.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَالأَمْرُ
عِنْدَنَا
فِي الْعَبْدِ
يَسْرِقُ
مِنْ مَتَاعِ
سَيِّدِهِ،
أَنَّهُ إِنْ
كَانَ لَيْسَ
مِنْ خَدَمِهِ،
وَلاَ
مِمَّنْ
يَأْمَنُ
عَلَى
بَيْتِهِ،
ثُمَّ دَخَلَ
سِرًّا،
فَسَرَقَ
مِنْ مَتَاعِ
سَيِّدِهِ
مَا يَجِبُ
فِيهِ
الْقَطْعُ،
فَلاَ قَطْعَ
عَلَيْهِ،
وَكَذَلِكَ
الأَمَةُ إِذَا
سَرَقَتْ
مِنْ مَتَاعِ
سَيِّدِهَا
لاَ قَطْعَ
عَلَيْهَا.
وَقَالَ
فِي
الْعَبْدِ
لاَ يَكُونُ
مِنْ خَدَمِهِ،
وَلاَ
مِمَّنْ
يَأْمَنُ
عَلَى بَيْتِهِ،
فَدَخَلَ
سِرًّا،
فَسَرَقَ
مِنْ مَتَاعِ
امْرَأَةِ
سَيِّدِهِ
مَا يَجِبُ
فِيهِ
الْقَطْعُ :
إِنَّهُ
تُقْطَعُ
يَدُهُ.
قَالَ
: وَكَذَلِكَ
أَمَةُ
الْمَرْأَةِ
إِذَا
كَانَتْ
لَيْسَتْ
بِخَادِمٍ
لَهَا وَلاَ
لِزَوْجِهَا،
وَلاَ
مِمَّنْ
تَأْمَنُ عَلَى
بَيْتِهَا،
فَدَخَلَتْ
سِرًّا
فَسَرَقَتْ
مِنْ مَتَاعِ
سَيِّدَتِهَا
مَا يَجِبُ
فِيهِ الْقَطْعُ,
فَلاَ قَطْعَ
عَلَيْهَا.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَكَذَلِكَ
أَمَةُ
الْمَرْأَةِ
الَّتِي لاَ
تَكُونُ مِنْ
خَدَمِهَا، وَلاَ
مِمَّنْ
تَأْمَنُ
عَلَى
بَيْتِهَا، فَدَخَلَتْ
سِرًّا
فَسَرَقَتْ
مِنْ مَتَاعِ
زَوْجِ
سَيِّدَتِهَا
مَا يَجِبُ
فِيهِ الْقَطْعُ
: أَنَّهَا
تُقْطَعُ
يَدُهَا.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَكَذَلِكَ
الرَّجُلُ
يَسْرِقُ
مِنْ مَتَاعِ
امْرَأَتِهِ،
أَوِ
الْمَرْأَةُ
تَسْرِقُ
مِنْ مَتَاعِ
زَوْجِهَا
مَا يَجِبُ
فِيهِ
الْقَطْعُ :
إِنْ كَانَ
الَّذِي
سَرَقَ كُلُّ
وَاحِدٍ
مِنْهُمَا
مِنْ مَتَاعِ
صَاحِبِهِ
فِي بَيْتٍ سِوَى
الْبَيْتِ
الَّذِي
يُغْلِقَانِ
عَلَيْهِمَا،
وَكَانَ فِي
حِرْزٍ سِوَى
الْبَيْتِ
الَّذِي هُمَا
فِيهِ،
فَإِنَّ مَنْ
سَرَقَ
مِنْهُمَا مِنْ
مَتَاعِ
صَاحِبِهِ
مَا يَجِبُ
فِيهِ الْقَطْعُ،
فَعَلَيْهِ
الْقَطْعُ
فِيهِ.
قَالَ
مَالِكٌ فِي
الصَّبِيِّ
الصَّغِيرِ،
وَالأَعْجَمِيِّ
الَّذِي لاَ
يُفْصِحُ : أَنَّهُمَا
إِذَا
سُرِقَا مِنْ
حِرْزِهِمَا
أَوْ غَلْقِهِمَا،
فَعَلَى مَنْ
سَرَقَهُمَا
الْقَطْعُ،
فَإِنْ
خَرَجَا مِنْ
حِرْزِهِمَا وَغَلْقِهِمَا
فَلَيْسَ
عَلَى مَنْ
سَرَقَهُمَا
قَطْعٌ. قَالَ
: وَإِنَّمَا
هُمَا بِمَنْزِلَةِ
حَرِيسَةِ
الْجَبَلِ،
وَالثَّمَرِ
الْمُعَلَّقِ.
قَالَ
مَالِكٌ :
وَالأَمْرُ
عِنْدَنَا
فِي الَّذِي
يَنْبِشُ
الْقُبُورَ،
أَنَّهُ إِذَا
بَلَغَ مَا
أَخْرَجَ
مِنَ
الْقَبْرِ
مَا يَجِبُ
فِيهِ
الْقَطْعُ،
فَعَلَيْهِ
فِيهِ
الْقَطْعُ.
وَقَالَ
مَالِكٌ :
وَذَلِكَ
أَنَّ
الْقَبْرَ
حِرْزٌ لِمَا
فِيهِ، كَمَا أَنَّ
الْبُيُوتَ
حِرْزٌ لِمَا
فِيهَا.
قَالَ
: وَلاَ
يَجِبُ
عَلَيْهِ
الْقَطْعُ حَتَّى
يَخْرُجَ
بِهِ مِنَ
الْقَبْرِ.
İmam Malik der
ki: El kesme cezasını gerektirecek miktarda mal çalan kimsede çaldığı mal
bulununca alınıp sahibine verilir. Hırsızın da eli kesilir.
İmam Malik der
ki: Bir grup insan bir eve gelerek evden çuval, sandık, ya da sepet içerisinde
bulunan el kesme cezasını gerektirecek üç dirhemlik veya daha fazla miktardaki
malı hep beraber taşıyarak çalarsalar hepsinin elleri kesilir. Ama bunlardan
her biri kendi başına müstakil bir eşya çıkarsa o zaman üç dirhem değerinde
eşya çıkaranın eli kesilir, daha az miktarda eşya çıkara-nınki
ise-kesilmez.
İmam Malik der
ki: Birinin evi müstakil avlu içerisinde olup orada başka oturan olmasa, burada
hırsızlık yapanın çaldığı malı avludan dışarı çıkarmadıkça eli kesilmez. Ama
avlu içerisindeki müstakil kilitli başka evlerde oturanlar da olsa, o zaman bu
evlerden bitinden el kesmeyi gerektirecek miktarda malı evden çalıp çakaranın —avludan dışarı çıkmasa da— eli kesilir.
İmam Malik der ki:
Efendisinin özel odasına girip çıkmasına müsaade etmediği kölesi gizlice
efendisinin odasına girerek el kesmeyi gerektirecek miktarda malını çalsa eli
kesilmez. Aynı vasıftaki cariye de sahibi bulunan hanımın malını çalsa eli
kesilmez. Ama yukarıda belirttiğimiz köle efendisinin hanımının evine gizlice
girerek el k esmeyi gerektirecek miktarda malını çalsa o zaman eli kesilir.
İmam Malik der
ki: Evine girmesine izin vermediği kendisinin ve kocasının Özel hizmetine
bakmayan, kadının cariyesi evine gizlice girerek el kesme cezasını gerektirecek
miktarda mal çalarsa eli kesilmez.
İmam Malik der
ki: Bir kadının hizmetinde bulunmayan ve odasına girmesine izin vermediği
cariyesi gizlice girer de hanımının el kesmeyi gerektiren bir şeyini çalarsa
eli kesilmez. Fakat aynı cariye gizlice eve girer de hanımının kocasının bir
şeyini çalarsa eli kesilir.
İmam Malik der
ki; Evin hanımı müşterek odalarından değil de kocasının müstakil kapalı
odasından el kesme cezasını gerektirecek miktarda malını çalsa eli kesilir.
Aynı şekilde karısının eşyasını çalan kocanın da eli kesilir.
İmam Malik der
ki: Küçük çocuk ile konuşamayan yabancı, evlerinden çalınırsa, çalanın eli
kesilir. Evlerinden çıkarlarsa, çalanın eli kesilmez. Bu, dağdaki mal ile
ağaçtaki meyveyi çalmaya benzer.
İmam Malik der
ki: Bize göre, mezar soyan bir kimsenin mezardan dışarı çıkardığı şeyin
miktarı el kesmeyi gerektirecek miktarda ise eli kesilir. Çünkü ev,
içindekilerin muhafaza edildiği yer olduğu gibi, mezar da içinde bulunanların
korunduğu yerdir.