8 - باب
مِيرَاثِ
الْمُكَاتَبِ
إِذَا عَتَقَ
8- HÜRRİYETİNE KAVUŞAN
MUKATEB'iN MiRASI
حَدَّثَنِي
مَالِكٌ،
أَنَّهُ
بَلَغَهُ : أَنَّ
سَعِيدَ بْنَ
الْمُسَيَّبِ
سُئِلَ عَنْ
مُكَاتَبٍ
كَانَ بَيْنَ
رَجُلَيْنِ،
فَأَعْتَقَ
أَحَدُهُمَا
نَصِيبَهُ،
فَمَاتَ
الْمُكَاتَبُ
وَتَرَكَ
مَالاً
كَثِيراً ؟
فَقَالَ : يُؤَدَّى
إِلَى
الَّذِي
تَمَاسَكَ
بِكِتَابَتِهِ
الَّذِي
بَقِيَ لَهُ،
ثُمَّ
يَقْتَسِمَانِ
مَا بَقِىَ
بِالسَّوِيَّةِ.
قَالَ
مَالِكٌ :
إِذَا
كَاتَبَ
الْمُكَاتَبُ
فَعَتَقَ، فَإِنَّمَا
يَرِثُهُ
أَوْلَى
النَّاسِ بِمَنْ
كَاتَبَهُ
مِنَ
الرِّجَالِ
يَوْمَ تَوَفَّى
الْمُكَاتَبُ،
مِنْ وَلَدٍ
أَوْ عَصَبَةٍ.
قَالَ
: وَهَذَا
أَيْضاً فِي
كُلِّ مَنْ
أُعْتِقَ،
فَإِنَّمَا
مِيرَاثُهُ
لأَقْرَبِ النَّاسِ
مِمَّنْ
أَعْتَقَهُ،
مِنْ وَلَدٍ أَوْ
عَصَبَةٍ
مِنَ
الرِّجَالِ
يَوْمَ يَمُوتُ
الْمُعْتَقُ،
بَعْدَ أَنْ
يَعْتِقَ وَيَصِيرَ
مَوْرُوثاً
بِالْوَلاَءِ.
قَالَ
مَالِكٌ :
الإِخْوَةُ
فِي
الْكِتَابَةِ
بِمَنْزِلَةِ
الْوَلَدِ
إِذَا
كُوتِبُوا
جَمِيعاً
كِتَابَةً
وَاحِدَةً،
إِذَا لَمْ
يَكُنْ لأَحَدٍ
مِنْهُمْ
وَلَدٌ
كَاتَبَ
عَلَيْهِمْ،
أَوْ
وُلِدُوا فِي
كِتَابَتِهِ،
أَوْ كَاتَبَ
عَلَيْهِمْ،
ثُمَّ هَلَكَ
أَحَدُهُمْ
وَتَرَكَ
مَالاً،
أُدِّيَ
عَنْهُمْ
جَمِيعُ مَا
عَلَيْهِمْ
مِنْ
كِتَابَتِهِمْ
وَعَتَقُوا،
وَكَانَ
فَضْلُ
الْمَالِ
بَعْدَ
ذَلِكَ
لِوَلَدِهِ
دُونَ
إِخْوَتِهِ.
Malik (r.a)'e
ulaşan bilgilere ulaşan bilgilere göre, Saıd b. Müseyyeb'e şöyle soruldu:
"Bir Mukateble ortak olan iki kişiden biri hissesini azad etti. Köle de
bir ççok mal bırakarak öldü. Bunun mirası nasıl taksim olunur. O da şöyle cevap
verdi:
"Kitabet
anlaşmasına devam eden kişiye geri kalan alacağı verilir. Sonra artan malı aralarında
eşit olarak iki ortak böıüşürler." (Sadece İmam-! Malik'in Muvatta'ında
geçmektedir.)
* Malik der ki:
"Bir Mukateb Mukatebe anlaşması yapar ve hürriyetine kavuşursa öldüğü
zaman ona kendisi ile Mukatebe anlaşması yapanın erkek çocuğu veya asabelerinin
en yakınları varis olur. Azad edilen her kölede buna benzer. Bu köle
hürriyetine kavuşup ve la hakkı veresiye kaldıktan sonra öldüğü gün mirası
kendisini azad eden efendisinin en yakın erkek çocuğuna veya asabesine intikal
eder."
* Malik der ki:
"Kardeşler kitabet konusunda çocuk gibidir. Hepsi birlikte bir Mukatebe
anlaşması yaptıkları takdirde ve aralarında kitabet anlaşmasına dahil veya
mütakeblik sırasında doğmuş çocuğu olan bir kimse bulunmazsa kardeşlerle
çocuklar arasında fark yoktur. Bu kardeşlerden birinin anlaşmaya dahil bir
çocuğu varsa sonra da o mal bırakarak ölse bu maldan hepsinin Mukatebe borçları
ödenir ve hepsi hürriyetlerine kavuşurlar. Borçları ödendikten sonra artan mal
ölenin kardeşlerinin değil çocuğunun olur."