SAHİH-İ MÜSLİM

CENNET - CEHENNEM

19- HESABIN SABİT OLDUĞUNU DELİLLENDİRMEK BABI

7154-79/1- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Ali b. Hucr birlikte İsmail’DEN tahdis etti. Ebu Bekr dedi ki: Bize İbn Uleyye Eyyub'dan tahdis etti, o Abdullah b. Ebu Müleyke'den, o Aişe'den şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kıyamet gününde hesaba çekilen azaba uğratılır" buyurdu. Ben: Aziz ve celil Allah: "Kolay bir şekilde hesaba çekilecektir" (İnşikak, 8) buyurmuyor mu dedim. Bunun üzerine O: "O hesap değildir. O ancak arzdır. Kıyamet gününde inceden inceye hesaba çekilene azap edilir" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 4939, 6537; Tırmizi, 3337

7155- .. ./2- Bana Ebu Rabi el"'Ateki ve Ebu Kamil tahdis edip dediler ki: Bize Hammad b. Zeyd tahdis etti, bize Eyyub bu isnad ile buna yakın olarak tahdis etti.

7156-80/3- Bana Abdurrahman b. Bişr b. el-Hakem el-Abdi de tahdis etti. Bize Yahya -yani b. Said- el-Kattan- tahdis etti. Bize Ebu Yunus el-Kuşeyri tahdis etti. Bize İbn Ebu Muleyke, Kasım'dan tahdis etti. O, Aişe'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Hesaba çekilip de helak olmayacak hiç kimse yoktur" buyurdu. Ben: Ey Allah'ın Rasulü! Allah: "Kolay bir hesap ile {hesaba çekilecek}" buyurmuyor mu dedim. O: "O arzdır. Ama inceden inceye hesaba çekilen helak olur" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 4938 -muallak olarak-, 6537

7157- .. ./4- Bana Abdurrahman b. Bişr de tahdis etti, bana Yahya -ki o el-Kattan'dır- Osman b. Esved'den tahdis etti, o İbn Ebu Milleyke'den, o Aişe'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "İnceden inceye hesaba çekilen helak olur" buyurdu. Sonra da (bundan önceki) Ebu Yunus'un hadisinin aynısını zikretti.

Diğer tahric: Buhari, 4939, 6536, 6537; Tırmizi, 3337, 2426

AÇIKLAMA: (7154) "Kıyamet gününde inceden inceye hesaba çekitene azap edilir."

Burada rukişe: inceden inceye (hesaba çekilen) aleyhine olmak üzere sonuna kadar sorgulanan demektir. Kadı Iyaz dedi ki: "Ona azap edilir" buyruğunun iki anlamı vardır: İnceden inceye hesaba çekmenin, günahlarının arz edilmesinin ve onlardan dolayı tutulmanın ihtiva ettiği azarlama anlamı dolayısıyla azaba uğratılmanın kendisidir .

.. İkinci anlama göre bu cehennem azabına götüren bir sebebtir. Bunu da bu rivayetteki "azab edilir" ifadesi yerine diğer rivayette geçen (7157) "helak olur" buyruğu desteklemektedir. Kadı Iyaz'ın açıklaması budur. Bu ikinci açıklama sahih olandır. Yani kullarda çoğunlukla görülen kusurlu hareket etmektir. Aleyhine olmak üzere inceden inceye hesaba çekilip kendisine müsamaha olunmayan kişi helak olur ve cehenneme girer. Ama yüce Allah şirkin dışındaki günahları dilediği kimselere af ve mağfiret eder.

Bu (7154, 7157) hadisin isnadında geçen "Abdullah b. Ebu Müleyke' den" kısmı Darakumi'nin Buhari ve Müslim'in aleyhine istidrakte bulunduğu hususlardandır. O şöyle der: İlim adamları İbn Ebu Müleyke’DEN rivayetle ihtilaf etmişlerdir. Bu hadis, İbn Ebu Muleyke'den, o Aişe’DEN diye rivayet edildiği gibi aynı şekilde İbn Ebu Muleyke'den, o el-Kasım'dan, o da Aişe'den (7156 numaralı hadisin isnadında görüldüğü gibi) diye rivayet edilmiştir.

Ama bu zayıf bir istidraktir. Çünkü bu senet, bu hadisi onun bir seferinde el-Kasım'dan, o Aişe’DEN işittiği yine aynı şekilde ondan vasıtasız olarak (el-Kasım olmadan) da işittiği ve böylelikle her iki şekilde de rivayet ettiği şeklinde yorumlanır. Bunun berızerleri daha önceden geçti.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

20- ÖLÜM ESNASINDA YÜCE ALLAH HAKKINDA GÜZEL ZAN BESLEMENİN EMREDİLMESİ BABI