|
SAHİH-İ MÜSLİM |
İLİM |
5 - باب
رفع العلم
وقبضه، وظهور
الجهل
والفتن، في
آخر الزمان
5- AHİR ZAMANDA İLMİN
KALDIRILIP ALINMASI, BİLGİSİZLİĞİN VE FİTNELERİN ORTAYA ÇIKMASI BABI
8 - (2671) حدثنا
شيبان بن
فروخ. حدثنا
عبدالوارث.
حدثنا أبو
التياح. حدثني
أنس بن مالك
قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "من
أشراط الساعة
أن يرفع
العلم، ويثبت
الجهل، ويشرب
الخمر، ويظهر
الزنى".
6726-8/1- Bize Şeyban b.
Ferruh tahdis etti, bize Abdulvaris tahdis etti, bize Ebu Teyyah tahdis etti,
bana Enes b. Malik tahdis edip dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "İlmin kaldırılması bilgisizliğin yer etmesi, içkinin içilmesi,
zinanın ortaya çıkması kıyametin alametlerindendir" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
80
9 - (2671) حدثنا
محمد بن
المثنى وابن
بشار. قالا:
حدثنا محمد بن
جعفر. حدثنا
شعبة. سمعت
قتادة يحدث عن
أنس بن مالك.
قال : ألا
أحدثكم حديثا
سمعته من رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. لا
يحدثكم أحد،
بعدي، سمعه
منه "إن من
أشراط الساعة
أن يرفع
العلم، ويظهر
الجهل، ويفشو
الزنى، ويشرب
الخمر، ويذهب
الرجال،
وتبقى
النساء، حتى
يكون لخمسين
امرأة قيم
واحد".
6727 -9/2- Bize Muhammed
b. el-Müsenna ve İbn Beşşar tahdis edip dedi ki: Bize Muhammed b. Cafer tahdis
etti, bize Şu'be tahdis etti: Katade'yi Enes b. Malik'den şöyle dedi diye
tahdis ederken dinledim: Ben size Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den
dinlemiş olduğum bir hadisi nakletmeyeyim mi? Bunu artık benden sonra bizzat
O'ndan dinlemiş başka bir kimse size tahdis etmeyecektir: "Şüphesiz ilmin
kaldırılması, bilgisizliğin ortaya çıkması, zinanın yayılması, içkinin
içilmesi, erkeklerin -elli kadına tek bir kayyım kalacak şekilde- gitmesi ve
kadınların kalması kıyametin alametlerindendir. "
Diğer tahric: Buhari,
81; TIrmizi, 2205; İbn Mace, 4045
9-م - (2671)
حدثنا أبو بكر
بن أبي شيبة.
حدثنا محمد بن
بشر. ح وحدثنا
أبو كريب.
حدثنا عبدة
وأبو أسامة. كلهم
عن سعيد بن
أبي عروبة، عن
قتادة، عن أنس
بن مالك، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم. وفي حديث
ابن بشر
وعبدة: لا
يحدثكموه أحد
بعدي. سمعت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يقول. فذكر
بمثله.
6728- .. ./3- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Muhammed b. Bişr tahdis etti. (H.) Bize Ebu
Kureyb de tahdis etti, bize Abde ve Ebu Usame hepsi Said b. Ebu Arube’DEN
tahdis etti, o Katade'den, o Enes b. Malik'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den diye rivayet etti. İbn Bişr ve Abde'nin hadisinde: Bu hadisi size
benden sonra kimse tahdis etmeyecektir. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'i şöyle buyururken dinledim ... deyip hadisi aynı şekilde zikretti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
10 - (2672) حدثنا
محمد بن
عبدالله بن
نمير. حدثنا
وكيع وأبي.
قالا: حدثنا
الأعمش. ح
وحدثني أبو
سعيد الأشج
(واللفظ له).
حدثنا وكيع.
حدثنا الأعمش
عن أبي وائل
قال : كنت
جالسا مع
عبدالله وأبي
موسى. فقالا:
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم "إن بين
يدي الساعة أياما.
يرفع فيها
العلم، وينزل
فيها الجهل،
ويكثر فيها
الهرج. والهرج
القتل".
6729-10/3- Bize Muhammed
b. Abdullah b. Numeyr tahdis etti, bize Veki' ve babam tahdis edip dedi ki:
Bize A'meş tahdis etti. (H.) Bana Ebu Said el-Eşecc de -Iafız ona ait olmak
üzere- tahdis etti, bize Veki' tahdis etti, bize A'meş, Ebu Vail'den şöyle
dediğini tahdis etti: Abdullah ve Ebu Musa ile birlikte oturuyordum. İkisi dedi
ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Şüphesiz
kıyametten az önce öyle günler gelecek ki o günlerde ilim kaldırılacak, o
günlerde bilgisizlik inecek, o günlerde herc çoğalacaktır. Herc ise
öldürmektir. "
Diğer tahric: Buhari,
7062; 7063, 7064, 7065; TIrmizi,2200; İbn Mace, 4050, 4051
10-م - (2672)
حدثنا أبو بكر
بن النضر بن
أبي النضر.
حدثنا أبو
النضر. حدثنا
عبيدالله
الأشجعي عن
سفيان، عن
الأعمش، عن
أبي وائل، عن
عبدالله وأبي
موسى الأشعري.
قالا: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. ح
وحدثني
القاسم بن
زكرياء. حدثنا
حسين الجعفي
عن زائدة، عن
سليمان، عن
شقيق. قال: كنت
جالسا مع
عبدالله وأبي
موسى. وهما
يتحدثان.
فقالا: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. بمثل
حديث وكيع
وابن نمير.
6730- .. ./5- Bize Ebu
Bekr b. en-Nadr b. Ebu'n-Nadr tahdis etti, bize Ebu'n-Nadr tahdis etti, bize
Ubeydullah b. Eşcal, Süfyan'dan tahdis etti, o Plmeş'den, o Ebu Vail'den, o
Abdullah ve Ebu Musa el-Eşari'den şöyle dediklerini rivayet etti: RasUlullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: (H) Bana Kasım b. Zekeriyya da
tahdis etti, bize Hüseyn el-Cu'fi, ZfÜde’DEN tahdis etti, o Süleyman’DAN o
Şakik’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Abdullah ve Ebu Mesud ile birlikte
oturuyordum. İkisi konuşurlarken Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu, dediler (ravi) hadisi Veki' ve İbn Numeyr'in hadisi ile aynı şekilde
rivayet etti.
10-م 2 - (2672)
حدثنا أبو بكر
بن أبي شيبة
وأبو كريب
وابن نمير
وإسحاق
الحنظلي.
جميعا عن أبي
معاوية، عن الأعمش،
عن شقيق، عن
أبي موسى، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم.
بمثله.
6731- .. ./6- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe, Ebu Kureyb, İbn Numeyr ve İshak el-Hanzali birlikte Ebu
Muaviye’DEN tahdis etti, o Plmeş'den, o Şakik'den, o Ebu Musa'dan, o Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.
10-م 3 - (2672)
حدثنا إسحاق
بن إبراهيم.
أخبرنا جرير
عن الأعمش، عن
أبي وائل،
قال: إني
لجالس مع عبدالله
وأبي موسى،
وهما يتحدثان.
فقال أبو موسى:
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم. بمثله.
6732- .. ./7- Bize İshak
b. İbrahim tahdis etti, bize Cerir, Plmeş'den haber verdi, o Ebu Vail’DEN şöyle
dediğini rivayet etti: Ben, Abdullah ve Ebu Musa ile birlikte oturuyordum,
onlar da konuşuyorlardı. Ebu Musa: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, dedi. Hadisi aynen rivayet etti.
11 - (157) حدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
حدثني حميد بن
عبدالرحمن بن
عوف؛ أن أبا
هريرة قال
: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "يتقارب
الزمان،
ويقبض العلم،
وتظهر الفتن،
ويلقى الشح،
ويكثر الهرج"
قالوا: وما
الهرج؟ قال
"القتل".
6733-11/8- Bana Harmele
b. Yahya tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn Şihab'dan
haber verdi, bana Humeyd b. Abdurrahman b. Avf'ın tahdis ettiğine göre Ebu
Hureyre dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Zaman yaklaşacak, ilim alınacak, fitneler başgösterecek, cimrilik bırakılacak
ve herc çoğalacak." Ashab: Here nedir diye sordular. O:
"Öldürmektir" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
6037, 7061 -muallak olarak-; Ebu Davud, 4255
11-م - (157)
حدثنا
عبدالله بن
عبدالرحمن،
الدرامي. أخبرنا
أبو اليمان.
أخبرنا شعيب
عن الزهري.
حدثني حميد بن
عبدالرحمن.
الزهري؛ أن
أبا هريرة قال
: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "يتقارب
الزمان ويقبض
العلم" ثم ذكر
مثله.
6734- .. ./9- Bize
Abdullah b. Abdurrahman ed-Darimi tahdis etti, bize Ebu'l-Yeman haber verdi,
bize Şuayb, Zühri'den haber verdi, bana Humeyd b. Abdurrahman ez-Zühri'nin
tahdis ettiğine göre Ebu Hureyre dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: "Zaman yaklaşacak, ilim alınacak" sonra
aynısını zikretti.
12 - (157) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا
عبدالأعلى عن
معمر، عن
الزهري، عن
سعيد، عن أبي
هريرة،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال
"يتقارب الزمان،
وينقص العلم"
ثم ذكر مثل
حديثهما.
6735-12/10- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Abdula'la, Ma'mer'den tahdis etti, o
Zühri'den, o Said'den, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den: "Zaman yaklaşacak, ilim azalacak" buyurduğunu rivayet
etti, Sonra önceki ikisinin hadisini aynen zikretti.
Diğer tahric: Buhari,
7061; İbn Mace, 4052
12-م - (157)
حدثنا يحيى بن
أيوب وقتيبة
وابن حجر.
قالوا حدثنا
إسماعيل
(يعنون ابن
جعفر) عن
العلاء، عن
أبيه، عن أبي
هريرة. ح
وحدثنا ابن
نمير وأبو
كريب وعمرو
الناقد.
قالوا: حدثنا
إسحاق بن
سليمان، عن
حنظلة، عن
سالم، عن أبي
هريرة. ح
وحدثنا محمد
بن رافع.
حدثنا عبدالرزاق.
حدثنا معمر عن
همام بن منبه،
عن أبي هريرة.
ح وحدثني أبو
الطاهر.
أخبرنا ابن
وهب عن عمرو
بن الحارث، عن
أبي يونس، عن
أبي هريرة. كلهم
قال: عن النبي
صلى الله عليه
وسلم. بمثل
حديث الزهري
عن حميد، عن
أبي هريرة. غير
أنهم لم
يذكروا
"ويلقى الشح".
6736- .. ./11- Bize
Yahya b. Eyyub Kuteybe ve İbn Hucr tahdis edip dedi ki: Bize İsmail -yani b.
Cafer- Ala’den tahdis etti, o babasından, o Ebu Hureyre'den rivayet etti. (H.)
Bize İbn Numeyr, Ebu Kureyb ve Amr en-Nakid de tahdis edip, dediler ki: Bize
İshak b. Süleyman, Hanzala’dan tahdis etti, o Salim'den, o Ebu Hureyre'den
rivayet etti. (H.) Bize Muhammed b. Rafi'de tahdis etti, bize Abdurrezzak
tahdis etti, bize Ma'mer, Hemmam b. Münebbih'den tahdis etti, o Ebu Hureyre'den
rivayet etti. (H.) Bana Ebu'tTahir tahdis etti, bize İbn Vehb, Amr b.
el-Haris'den haber verdi, o Ebu Yunus'dan, o Ebu Hureyre’DEN rivayet etti.
Hepsi de Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den deyip Zühri'nin Humeyd'den,
onun Ebu Hureyre'den rivayetini aynı şekilde rivayet ettiler. Fakat onlar
rivayetlerinde "cimrilik bırakılır" ibaresini zikretmediler.
Diğer tahric: Yahya b.
Eyyub'un hadisini Yalnız Müslim rivayet etmiştir; İbn Numeyr'in hadisini
Buhari, 75; Muhammed b. Rafi'in hadisini Yalnız Müslim rivayet etmiştir;
Ebu't-Tahir'in hadisini Yalnız Müslim rivayet etmiştir
AÇIKLAMA: (6726)
"Bize Şeyban b. Ferruh tahdis etti." Bu isnad ile bundan sonrakinin
isnadındaki bütün raviler Basralıdır.
"İlmin
kaldırılması, bilgisizliğin yerleşmesi. .. kıyamet alametlerindendir."
Nüshaların bir çoğunda:
"Yesbutu: yerleşmesi" diye "sübut" den gelmektedir.
Bazılarında ise yubessu: saçılır, dağılır anlamında ye harfi ötreli ve ondan
sonrasi be fethalı sonra da üç noktalı peltek se gelir.
"İçkinin
içifmesi" ise yaygın bir şekilde içilmesi demektir. "Zinanın ortaya
çıkması" bundan sonraki ikinci rivayette (6727) açıkça ifade ettiği gibi
yayılması ve yaygınlaşmasıdır.
"Kıyametin
alametleri"ndeki "eşrat: şartlar" alametler demektir. Tekili ise
şin ve re harfleri fethalı olarak "şarat" diye gelir.
Erkekler öldürme sebebi
ile azalacak, kadınlar çoğalacak, bundan dolayı da bilgisizlik ve fesat
artacak, zina ve içki içmek açığa çıkacaktır.
(6733) "Zaman
yaklaşacak" yani kıyametin vakti yaklaşacak.
(6736) "Cimrilik
bırakılacak" ilka edilmesi (bırakılması) kalplere bırakılması, kalplerde
yer etmesi demektir. Bazıları bunu (yülka yerine) lam fethalı kaf şeddeli
"yülekka" diye rivayet etmişlerdir ki bu da (cimrilik) verilecek
demektir. Şuh (cimrilik) hakları eda etmekte cimrilik göstermek ve kendisine
ait olmayan şeyleri çokça arzulayıp istemek demektir. Zulmün haram kılınması
babında bu husustaki görüş ayrılıkları etraflı bir şekilde açıklanmış
bulunmaktadır.
Bir rivayette (6735)
"İlim eksilecek" buyurulmaktacİır. Bu da ilmin kabzedilmesinden
(alınmasından) önce olacaktır.
13 - (2673) حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
جرير عن هشام
بن عروة، عن
أبيه. سمعت
عبدالله بن
عمرو بن العاص
يقول:
سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقول "إن
الله لا يقبض
العلم
انتزاعا ينتزعه
من الناس.
ولكن يقبض
العلم بقبض
العلماء. حتى
إذا لم يترك
عالما، اتخذ
الناس رؤسا
جهالا،
فسئلوا
فأفتوا بغير
علم. فضلوا
وأضلوا".
6737-13/12- Bize Kuteybe
b. Said tahdis etti, bize Cerir, Hişam b.
Urve'den tahdis etti, o
babasından rivayet etti: Abdullah b. Amr b. el-As'ı şöyle derken dinledim:
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim:
"Şüphesiz Allah ilmi insanların kalplerinden çekerek almaz. Ama ilmi
dlimleri almak sureti ile alır. Nihayet bir dlim bırakmayınca insanlar da cahil
başkanlar edinir. Onlara soru sorulur, onlar da bilgisizce fetva vererek hem
kendileri sapar hem de başkalarını saptırırlar. "
Diğer tahric: Buhari,
100, 7307 -uzunca-; Tirmizi, 2652; İbn Mace, 52
13-م - (2673)
حدثنا أبو
الربيع
العتكي. حدثنا
حماد (يعني
ابن زيد). ح
وحدثنا يحيى
بن يحيى.
أخبرنا عباد بن
عباد وأبو
معاوية. ح وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة
وزهير بن حرب.
قالا: حدثنا
وكيع. ح
وحدثنا أبو
كريب. حدثنا
ابن إدريس
وأبو أسامة
وابن نمير
وعبدة. ح
وحدثنا ابن أبي
عمر. حدثنا
سفيان. ح
وحدثني محمد
بن حاتم. حدثنا
يحيى بن سعيد.
ح وحدثني أبو
بكر بن نافع.
قال: حدثنا
عمرو بن علي. ح
وحدثنا عبد بن
حميد. حدثنا
يزيد بن
هارون. أخبرنا
شعبة بن
الحجاج. كلهم
عن هشام بن
عروة، عن
أبيه، عن
عبدالله بن
عمرو، عن
النبي صلى
الله عليه وسلم.
بمثل حديث
جرير. وزاد في
حديث عمر بن
علي: ثم لقيت
عبدالله بن
عمرو، على رأس
الحول، فسألته
فرد علينا
الحديث كما
حدث. قال: سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقول.
6738- .. ./13- Bize Ebu
Rabi' el-Ateki tahdis etti, bize Hammad -yani b. Zeyd- tahdis etti. (H) Bize
Yahya b. Yahya da tahdis etti, bize Abbad b. Abbad ve Ebu Muaviye haber verdi.
(H.) Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Zuheyr b. Harb da tahdis edip dedi ki: Bize
Veki' tahdis etti. (H.) Bize Ebu Kureyb de tahdis etti, bize İbn İdris, Ebu
Usame, İbn Abde tahdis etti. (H) Bize İbn Ebu Ömer de tahdis etti, bize Süfyan
tahdis etti. (H.) Bana Muhammed b. Hatim de tahdis etti, bize Yahya b. Said
tahdis etti. (H) Bana Ebu Bekr b. Nafi de tahdis edip dedi ki: Bize Ömer b. Ali
tahdis etti. (H) Bize Abd b. Humeyd de tahdis etti, bize Yezid b. Harun tahdis
etti, bize Şu'be b. el-Haccac haber verdi, hepsi Hişam b. Urve'den, o
babasından, o Abdullah b. Amr'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den
Cerir'in hadisini aynen rivayet etti. Ömer b. Ali hadisinde şunları ekledi:
Sonra sene sonunda Abdullah b. Amr ile karşılaştım. Ona sordum. O da bize daha
önce hadisi naklettiği gibi tekrar edip: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'i şöyle buyururken dinledim ... , dedi,
13-م 2 - (2673)
حدثنا محمد بن
المثنى. حدثنا
عبدالله بن حمران
عن عبدالحميد
بن جعفر.
أخبرني أبي،
جعفر عن عمر
بن الحكم، عن
عبدالله بن
عمرو بن العاص،
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم. بمثل
حديث هشام بن
عروة.
6739- .. ./14- Bize
Muhammed b. el-Müsenna tahdis etti, bize Abdullah b. Humran, Abdulhamid b.
Cafer'den tahdis etti, bana Ebu Cafer, Ömer b. el-Hakem’DEN haber verdi, o
Abdullah b. Amr b. el-As'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den Hişam b.
Urve'nin hadisini aynı şekilde rivayet etti.
14 - (2673) حدثنا
حرملة بن يحيى
التجيبي.
أخبرنا
عبدالله بن وهب.
حدثني أبو
شريح؛ أن أبا
الأسود حدثه
عن عروة بن
الزبير. قال:
قالت لي عائشة:
يا
ابن أختي !
بلغني أن
عبدالله بن
عمرو مار بنا
إلى الحج.
فالقه فسائله.
فإنه قد حمل
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم علما
كثيرا. قال
فلقيته
فساءلته عن
أشياء يذكرها
عن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم. قال
عروة: فكان
فيما ذكر؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال "إن
الله لا ينتزع
العلم من
الناس
انتزاعا. ولكن
يقبض العلماء
فيرفع العلم
معهم. ويبقى
في الناس رؤسا
جهالا. يفتونهم
بغير علم.
فيضلون
ويضلون".
قال
عروة: فلما
حدثت عائشة
بذلك، أعظمت
ذلك وأنكرته.
قالت: أحدثك
أنه سمع النبي
صلى الله عليه
وسلم يقول
هذا؟
قال
عروة: حتى إذا
كان قابل،
قالت له: إن
ابن عمرو قد
قدم. فالقه. ثم
فاتحه حتى
تسأله عن
الحديث الذي
ذكره لك في
العلم. قال
فلقيته
فساءلته. فذكره
لي نحو ما
حدثني به، في
مرته الأولى.
قال عروة:
فلما أخبرتها
بذلك. قالت: ما
أحسبه إلا قد
صدق. أراه لم يزد
فيه شيئا ولم
ينقص.
6740-14/15- Bize Harmele
b. Yahya et-Tucibi tahdis etti, Bize Abdullah b. Vehb haber verdi, bana Ebu
Şureyh'in tahdis ettiğine göre Ebu'l Esved kendisine Urve b. ez-Zubeyr’den
şöyle dediğini tahdis etti: Aişe bana dedi ki:
Kız kardeşimin oğlu bana
ulaştığına göre Abdullah b. Amr hacca giderken bize de uğrayacak. Sen onunla
karşılaş ve ona sorular sor. Çünkü o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den
çokça ilim yüklenmiştir. (Urve) dedi ki: Ben de onunla karşılaştım ve ona
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye zikredeceği bazı hususlar
hakkında sorular sordum.
Urve dedi ki: Ben,
Aişe'ye bunları nakledince o bunları büyük bir iş olarak gördü ve kabul
etmeyerek: O sana Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) 'i bunu buyururken
dinlediğini söyledi mi, dedi.
Urve dedi ki: Nihayet
ertesi sene geldi. Aişe ona: İbn Amr da geldi, onunla görüş sonra onunla
konuşmaya başlayarak nihayet ona daha önce sana ilim hakkında zikrettiği hadise
dair soru sor, dedi. (Urve) dedi ki: Ben de onunla karşılaştım ve ona sordum. O
da bana o hadisi ilk defasında bana tahdis ettiğine yakın bir şekilde zikretti.
Urve dedi ki: Ben,
Aişe'ye bunu haber verdiğim zaman o: Zannederim ancak doğru söylemiştir.
Gördüğüm kadarı ile o hadise ne bir şey katmıştır ne de bir şey eksiltmiştir,
dedi.
AÇIKLAMA: Rasillullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Şüphesiz Allah ilmi insanlardan çekerek
almaz. Ama ilim adamlarını almak sureti ile ilmi alır. .. " buyruğu bundan
önceki hadislerde mutlak olarak sözkonusu edilen ilmin alınmasından maksadın
ilmi bellemiş olanların kalplerinden silinmesi sureti ile olmadığını aksine
bunun şu anlamda olduğunu Beyan etmektedir: İlmin taşıyıcıları olan ilim
adamları ölünce insanlar cahil kimseler edinirler, onlar da cahilliklerine göre
hüküm verirler. Hem kendileri sapar hem başkalarını saptırırlar.
"İnsanlar cahil
başlar edinirler" anlamındaki buyruğu Buhari'de "re's: baş"
kelimesinin çoğulu olarak hemze ötreli ve sonu tenvinli olarak zaptettik.
Müslim'de ise burada iki şekilde zaptetmiş bulunuyoruz. Bu şeklin birisi budur.
İkincisi ise "rais" başkanın çoğulu olarak sonu med ile
"ruesa" diye zaptettik. Her ikisi de doğrudur. Ama birincileri daha
meşhurdur. Bu buyruk ile cahil kimselerin başkan edinilmeleri sakındırılmaktadır.
(6740) "Aişe'nin
Abdullah b. Amr hakkında: Zannederim o ancak doğru söylüyor. Gördüğüm kadarı
ile bu hadisinde ne bir şeyekledi ne de eksiltti" şeklindeki ifadeleri
Aişe (radıyallahu anha)' nın onu itham ettiği anlamında değildir. Ama onun
şüpheye düşmüşolabileceğinden yahut da hikmetlerin yazıldığı kitaplardan okuyup
da Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye zannetmiş olabileceğinden
korktu. İkinci defa aynı şekilde tekrar edip o rivayeti nakletmekte sebat
gösterince, onun bu hadisi Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den işitmiş
olduğuna dair kanaati ağırlık kazandı.
Bu hadis ile ilmin
hıfzedilmesi (öğrenip bellenmesi) ve ehlinden alınması teşvik edilmekte, alim
bir kimsenin bir diğer alimin faziletini itiraf etmesi de tesbit edilmektedir.
Sonraki sayfa için aşağıdaki
link’i kullan:
6- İYİ YAHUT KÖTÜ
BİR YOL AÇAN, HİDAYETE YAHUT DALALETE ÇAĞIRAN KİMSE BABI