SAHİH-İ MÜSLİM

BİRR VE SILA

41- İNSANLAR HELAK OLDU DEMENİN YASAK OLDUĞU BABI

6626-139/1- Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb tahdis etti, bize Hammad b. Seleme, Suheyl b. Ebu Salih'den tahdis etti, o babasından, o Ebu Hureyre’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: (H.) Bize Yahya b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Suheyl b. Ebu Salih'den rivayetini okudum, o babasından, o Ebu Hureyre'den rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): 'i4dam, insanlar helak oldu derse en helak olanlari odur" buyurdu.

Ebu İshak dedi ki: Ben burada "en helak olanları" (anlamındaki) lafzın nasb ile ehlekehum şeklinde mi olduğunu yoksa ref ile ehlekuhum şeklinde mi olduğunu bilmiyorum.

Diğer tahric: Ebu Davud, 4983

6627- .. ./2- Bize Yahya b. Yahya tahdis etti, bize Yezid b. Zureyh, Ravh b. el-Kasım'dan haber verdi. (H.) Bana Ahmed b. Osman b. Hakim de tahdis etti, bize Halid b. Mahled, Süleyman b. Bilal'den (Ravh ile) birlikte Suheyl’DEN bu isnad ile aynısını tahdis etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: 'i4dam, insanlar helak oldu derse en helak olanları odur." Burada "en helak olanları" anlamındaki lafız meşhur iki şekilde rivayet edilmiştir. Birisi kaf harfi ötreli (ehlekuhum) diğeri ise fethalı (ehlekehum) şeklidir. Ref ile rivayet daha meşhurdur. Bunu da bizim Hilyetül Evliya'da Süfyan es-Sevri'nin tercemesinde nakletmiş olduğumuz rivayetteki ifade de desteklemektedir. Orada: "O onların en helak olanlarındandır" şeklindedir. Humeydi ise el-Cem Beyne Sahihayn adlı eserinde ref ile rivayet daha meşhurdur, demiştir. Bu da "helakları en çetin (olan odur)" demek olur. Fethalı rivayet ise o onları helak edilmişler görür. Yoksa onlar gerçekte helak olmuş değillerdir demektir.

İlim adamları ittifakla kabul ettiklerine göre buradaki yergi insanları küçümsemek, onları tahkir etmek, kendisini onladan üstün tutup durumların çirkinliğini dile getirmek için söyleyen kimse hakkındadır. Çünkü böyle bir kişi Allah'ın yaratmaktaki sırrını bilmez. İlim adamları der ki: Bunu hem kendi nefsirıde hem diğer insanlarda din hususundaki eksiklikleri görmesine üzülerek söyleyen için ise bir sakınca yoktur. Mesela ben, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ümmetinin. birlikte namaz kılmalarından başka bir özelliklerini tanımaz oldum demesi buna örnektir. İmam Malik bunu böylece açıklamış başkaları da bu hususta onu takip etmişlerdir.

Hattabi de şöyle demektedir: Bunun anlamı şudur: Kişi insanları ayıplayıp durur, onların kötülüklerini sözkonusu eder ve insanlar bozuldu, helak oldu ve buna benzer sözler söyleyip durur. Böyle bir işi yaparsa en helak olanları odur. Yani onları ayıplamak ve onlar aleyhinde konuşmak sebebi ile kazandığı günahlardan ötürü durumu onlardan daha da kötü olur. Bazen onun bu tutumu kendi kendisini beğenmeye (ucbe) ve kendisini onlardan hayırlı görmeye kadar iter. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

42- KOMŞUYU VE ONA İYİLİK ETMEYİ TAVSİYE BA8I