|
SAHİH-İ MÜSLİM |
BİRR VE SILA |
27 - باب
تحريم الكذب،
وبيان المباح
منه
27- YALAN SÖYLEMENİN HARAM
KILINDIĞI VE YALANIN MÜBAH OLAN TÜRÜNÜ BEYAN BABI
101 - (2605) حدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
أخبرني حميد
بن عبدالرحمن
بن عوف؛ أن
أمه، أم كلثوم
بنت عقبة بن
أبي معيط،
وكانت من المهاجرات
الأول،
اللاتي بايعن
النبي صلى
الله عليه
وسلم،
أخبرته؛ أنها
سمعت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم وهو
يقول "ليس
الكذاب الذي
يصلح بين
الناس، ويقول خيرا
وينمي خيرا".
قال
ابن شهاب: ولم
أسمع يرخص في
شيء مما يقول
الناس كذب إلا
في ثلاث:
الحرب،
والإصلاح بين
الناس، وحديث
الرجل امرأته
وحديث المرأة
زوجها.
6576-101/1- Bana Harmele
b. Yahya tahdis etti. Bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn Şihab'dan
haber verdi, bana Humeyd b. Abdurrahman b. Avf'ın haber verdiğine göre annesi
Ukbe b. Ebu Muayt'ın kızı Um Kulsum -ki Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e
bey'at etmiş ilk muhacir kadınlardan idi- kendisine Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinlediğini haber verdi: "Yalancı,
insanların arasını düzelten ve hayır söyleyip hayır ulaştıran kimse değildir.
"
İbn Şihfıb dedi ki:
İnsanların söylediklerinden hiçbir şeyde yalana ruhsat verildiğini şu üç husus
dışında işitmedim: Savaş, insanların arasını düzeltmek ve erkeğin hanımına
söylediği ile hanımın kocasına söylediği.
Diğer tahric: Buhari,
2692; Ebu Davud, 4920, 4921; Tirmizi, 1938
101-م - (2605)
حدثنا عمرو
الناقد. حدثنا
يعقوب بن
إبراهيم بن
سعد. حدثنا
أبي عن صالح.
حدثنا محمد بن
مسلم بن
عبيدالله بن
عبدالله بن
شهاب، بهذا
الإسناد،
مثله. غير أن
في حديث صالح:
وقالت: ولم أسمعه
يرخص في شيء
مما يقول
الناس إلا في
ثلاث. بمثل ما
جعله يونس من
قول ابن شهاب.
6577- .. ./2- Bize Amr
en-Nakid tahdis etti, bize Yakub b. İbrahim b. Sa'd tahdis etti, bize babam
Salih'den tahdis etti, bize Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b.
Şihfıb bu isnad ile aynısını tahdis etti, ancak Salih'in hadisinde ve (Um
Kulsum) dedi ki: Ben insanların söylediklerinden herhangi bir şeye şu üç husus
dışında ruhsat verdiğini işitmedim deyip Yunus'un İbn Şihfıb'ın sözü olarak
naklettiğinin aynısını zikretti.
101-م 2 - (2605)
وحدثناه عمرو
الناقد. حدثنا
إسماعيل بن إبراهيم.
أخبرنا معمر
عن الزهري،
بهذا الإسناد.
إلى قوله
"ونمى خيرا"
ولم يذكر ما
بعده.
6578- ... /3- Bunu bize
Amr en-Nakid de tahdis etti, bize İsmail b. İbrahim tahdis etti, bize Ma'mer,
Zühr'i'den bu isnad ile "ve hayır ulaştırdı" sözüne kadar rivayet
etti, ondan sonrasını zikretmedi.
AÇIKLAMA: (6576)
"Yalancı, insanların arasını düzelten ... değildir." Bu hadis, bundan
önceki babta zikrettiklerimize açıklama getirmektedir. Yani insanların arasını
düzelten kişi yerilen ve kabul edilmeyen yalancı kişi değildir. Aksine böyle
birisi iyilik yapan bir kimsedir.
İbn Şihab dedi ki:
İnsanların söyledikleri şeyler arasında ... " Kadı Iyaz dedi ki:
Belirtilen bu şekillerde yalan söylemenin caiz olduğu hususunda görüş ayrılığı
yoktur. Ancak bu gibi hususlarda söylenmesi mübah olan yalandan ne kastedildiği
hususunda görüş ayrılığı vardır. Bazıları bu mutlak olarak kabul edilir deyip
bu yerlerde maslahat için olmadık şeyleri söylemeyi caiz görmüşler. Yerilen
yalanın zarar ihtiva eden yalan olduğunu ifade etmişlerdir. Bu kanaat sahipleri
İbrahim (aleyhisselam)'ın: "Hayır bunu onların büyükleri yaptı"
(Enbiya, 63); "Ben hastalanacağım" (Saffat, 89) sözleri ile (Sara
hakkında) o benim kardeşimdir demesi, Yusuf (aleyhisselam)'ın münadisinin:
"Ey kafiledekiler! Siz hırsızlık yaptınız" (Yusuf, 70) buyruklarını
delil göstermişlerdir. Ayrıca derler ki: Bir zalim bir adamı arasa, aradığı o
kişi yanında saklı bulunsa o adamın nerede olduğunu bilmediği hususunda yalan
söylemesinin vacip olduğu hakkında hiçbir görüş ayrılığı yoktur diye
delillerini pekiştirmeye çalışmışlardır.
Aralarında Taberi'nin de
bulunduğu başkaları ise şöyle demektedir: Hiçbir şey hakkında yalan söylemek
caiz değildir. Bu hadiste mübah olduğu ile alakalı gelen rivayetde kastedilen
tevriyeli ifadeler ve üstü kapalı tarizler kullanmaktır. Açıktan açığa yalan söylemek
değildir. Mesela hanımına ihsanda bulunacağına, ona şöyle bir giyecek alacağına
dair söz verirken içinden eğer Allah bunu takdir ederse diye niyet etmesi buna
örnektir. Bu görüşün hülasası şudur: Muhatabın gönlünü hoş edecek bir. anlam
çıkarlacağı ihtimalli sözler söylemektir. Eğer iki kişinin arasını düzeltmeye
çalışırsa o taktirde bunlardan ötekine güzel bir söz aktarır. Öbürlerinden de
diğerlerine aynı mahiyetteki sözleri aktarır. Savaşta da bu şekilde tevriye
yapar. Mesela düşmana: Sizin en büyük kumandanınız öldü derken geçmiş
zamanlardaki bir komutanlarını içinden niyet eder. Yahut yarın bize medet
(yardım ve destek) gelecek deyip yemek ve buna benzer şeyleri niyet eder. İşte
bunlar mübah tarizli (üstü kapalı) ifadelerdendir. Bütün bunlar caizdir. Bu
kanaat sahipleri İbrahim ve Yusuf kıssalarında geçenler ile bu türden gelen
bilgileri yine tarizli ifadeler olarak yorumlamışlardır. Allah en iyi bilendir.
Erkeğin zevcesine,
kadının da kocasına yalan söylemesine gelince, bununla kastedilen sevgi
göstermek ve bağlayıcı olmayan vaadlerde bulunmak ve buna benzer sözler
söylemektir. Kendisi üzerindeki bir hakkı yahut kadının kendi üzerindeki bir
hakkı men etmek yahut haketmedikleri şeyleri almak için aldatıcı ifadeler
söylemek ise müslümanların icmaı ile haramdır. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
28- NEMİME
(KOĞUCULUK)'UN HARAM KILINDIĞI BABI