SAHİH-İ MÜSLİM

BİRR VE SILA

14- MÜMİNİN BAŞINA GELEN HASTALIK, ÜZÜNTÜ, YAHUT -ONA BATAN DİKEN DAHİL- BENZERİ MUSİBETLER DOLAYISI İLE ELDE EDECEĞİ SEVAB BABI

6502-44/1- Bize Osman b. Ebu Şeybe ve İshak b. İbrahim tahdis etti. İshak bize Cerir haber verdi derken Osman tahdis etti, dedi. O A'meş'den, o Ebu Vail'den, o Mesruk’DAN şöyle dediğini rivayet etti. Aişe (radıyallahu anha) dedi ki: Ben, hastalığı Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den daha çok ağırlaşan bir adam görmedim -Osman'ın rivayetinde (hastalık anlamındaki) elveca' yerine "vecean" şeklindedir-.

6503-...../2- Bize Ubeydullah b. Muaz tahdis etti, bana babam haber verdi. (H.) Bize İbnü'l-Müsenna ve İbn Beşşar da tahdis edip dedi ki: Bize İbn Ebi Adiyy tahdis etti. (H.) Bana Bişr b. Halid de tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer haber verdi. Hepsi Şu'be'den o A'meş'den rivayet etti. (H.) Bana Ebu Bekr b. Nafi de tahdis etti, bize Abdurrahman tahdis etti. (H.) Bize İbn Numeyr de tahdis etti, bize Musab b. el-Mikdam tahdis etti, ikisi Süfyan’dan o A'meş'den Cerir'in isnadı ile hadisini aynen rivayet etti.

AÇIKLAMA: "Rasuluilah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den hastalığı daha çok ağırlaşan bir adam görmedim." İlim adamları der ki: Veca' (ağn) burada hastalık demektir. Esasen Araplar her hastalığa da veca' derler.

6504-45/3- Bize Osman b. Ebu Şeybe, Zuheyr b. Harb ve İshak b. İbrahim tahdis etti. İshak bize Cerir haber verdi derken diğer ikisi tahdis etti, dedi. O A'meş'den, o İbrahim et-Teymi'den, o el-Hfuis b. Suveyd'den, o Abdullah’DAN şöyle dediğini rivayet etti: RasUluilah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) humma nöbetinde iken huzuruna girdim. Elimle O'na dokundum da: Ey Allah'ın Rasulü! Senin bu humma nöbetin oldukça ağırdır, dedim. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Evet, gerçekten ben sizden iki adamın humma nöbeti gibi hummaya yakalanıyorum" buyurdu. Bu sefer ben: Peki bu senin iki ecrinin olduğundan dolayı mı, dedim. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Evet" buyurdu. Sonra RasUluilah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bir müslümana hastalık ve ondan başka bir sebepten dolayı bir rahatsızlık isabet edecek olursa, mutlaka Allah da ondan dolayı ağacın yapraklarını döktüğü gibi günahlarını döker" buyurdu.

Zuheyr'in hadisi rivayetinde: "Ona elimle dokundum" ibaresi yoktur.

Diğer tahric: Buhari, 5647, 5648, 5660, 5661, 5667

AÇIKLAMA: "Gerçekten sen çok ağır bir humma nöbeti geçiriyorsun" ibaresindeki va'k: humma nöbeti, ayn harfi sakin olarak telaffuz edilir. Bunun humma (yüksek ateş) olduğu söylendiği gibi onun acısı ve ızdırabı demek olduğu da söylenmiştir. Fiili "veake-yeiku" diye gelir. Bu şekilde rahatsızlık çekmekte olan kimseye de "mev'uk: hummalı, humma ağrısı çeken" denilir.

6505- .. ./4- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Ebu Kureyb tahdis edip dedi ki: Bize Ebu Muaviye tahdis etti. (H.) Bana Muhammed b. Rafi'de tahdis etti, bize Abdurrezzak tahdis etti, bizeSüfyan tahdis etti. (H.) Bize İshak b. İbrahim de tahdis etti, bize İsa b. Yunus ve Yahya b. Abdulmelik b. Ebu Ganiyye haber verdi, hepsi A'meş'den Cerir'in isnadı ile onun hadisine yakın olarak rivayet etti. Ebu Muaviye hadisinde şu fazlalık da vardır: O: "Evet nefsim elinde olana yemin ederim ki yeryüzünde ... ne kadar müslüman varsa ... " buyurdu.

6506-46/5- Bize Zuheyr b. Harb ve İshak b. İbrahim birlikte Cerir'den tahdis etti. Zuheyr dedi ki: Bize Cerir, Mansur'dan tahdis etti, o İbrahim'den, o Esved'den şöyle dediğini rivayet etti: Mina'da bulunduğu sırada Kureyş'ten bazı gençler gülerek Aişe (r.anha)'nın huzuruna girdi. Onlara: Gülmenize sebep ne, dedi. Onlar: Fılan kişi çadırın bağlandığı ipin üzerine düştü de az kalsın boynu ya da gözü gidecekti, dediler. Aişe (radıyallahu imha) gülmeyin, dedi. Çünkü ben, Rasulullah(Sallallahu aleyhi ve Sellem}'i şöyle buyururken dinledim: "Kendisine bir diken batan ve daha fazlası ile karşılaşan her bir müslümana mutlaka ondan dolayı bir derece yazılır ve yine ondan dolayı ondan bir günah silinir. "

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6507-47/6- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Ebu Kureyb -lafız ikisine ait olmak üzere- de tahdis etti. (H.) Bize İshak el-Hanzali de tahdis etti, İshak bize Ebu Muaviye, A'meş'den haber verdi derken diğer ikisi tahdis etti, dedi. O İbrahim'den, o Esved'den, o Aişe'den şöyle dediğini rivayet etti: RasuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Mümine bir diken ve daha fazlası dokunacak olursa, mutlaka Allah onu ondan dolayı bir derece yükseltir yahut onun karşılığında ondan bir günahı kaldırır" buyurdu.

Diğer tahric: Tirmizi, 965

AÇIKLAMA: (6506) "Aişe (radıyallahu anha) bir çadırın ipine takıldığı için gülen gençlere:

Gülmeyin, dedi." Bu hadisle bunun gibi bir durumdan dolayı gülmek nehyedilmektedir. Ancak önlemesi imkansız olmayacak şekilde {iradesi dışında} bunu yapmış olması hali müstesnadır. Bunun kasten yapılması yerilmiş bir haldir. Çünkü böyle bir durumda müslümanın başına gelen bir sıkıntıya sevinmek ve kalbini kırmak sözkonusudur.

Nun harfi ötreli "tulum: çadır ipi" sakin olarak da (tuIm) diye de söylenir.

Çadır ve benzerlerinin bağlandığı ipe denilir. Sin’den sonra tı yerine te harfi ile "fisteat" diye söylendiği gibi sin harfi şeddeli olarak hazfedilmesi sureti ile "fussaat" da denilir. Bütün bu şekillerde fe harfi hem ötreli hem kesreli olarak söylenir. Böylelikle bu kelimede altı söyleyiş sözkonusudur.

"Bir müslümana bir diken batar ya da daha fazlası isabet ederse ... " Bir rivayette de (6507) "Muhakkak Allah onun sebebi ile onu bir derece yükseltir yahut ona karşılık onun bir günahı kaldırılır" denilmektedir. Bazı nüshalarda ise "yahut anlamındaki ev yerine ve atıf edatı ile" ve onun karşılığında ondan kaldınlır denilmektedir. Bir rivayette ise (6512) "mutlaka Allah ona onun karşılığında bir hasene yazar yahut onun karşılığında onun bir günahı kaldınlır" buyurulmaktadır.

Bu hadislerde müslümanlara pek büyük bir müjde vardır. Çünkü bu gibi .. hususlardan herhangi birisi ile karşılaşmadan herhangi bir müminin bir anı hemen hemen geçmez.

Hadisten, hastalıklar, rahatsızlıklar, dünya musibet ve kederleri sebebi ile -meşakkat ve sıkıntıları az dahi olsa- günahlara kefaret oldukları anlaşılmaktadır.

Aynı zamanda bu hadislerden bu gibi hususlardan ötürü derecelerin yükselip hasenelerin arttığı da anlaşılmaktadır. ilim adamlarının büyük çoğunluğunun kabul ettikleri doğru kanaat budur.

Kadı Iyaz bazı ilim adamlarından bu gibi rahatsızlıkların / musibetlerin yalnızca günahlara keffaret olduğu, bir derece yükseltmediği ve bir hasenenin yazılmasına sebep olmadığını söylediklerini nakletmektedir. Bunun benzeri bir kanaatin ibn Mesud’DAN da rivayet edilmiş olduğunu, hastalık sebebi ile ecir yazılmaz ama ondan ötürü yalnızca günahlar keffaret olunur, dediğini nakletmektedir. Ancak o bu hususta günahlara keffaret olduğu hükmünün yer aldığı hadislere dayanmış, Müslim'in dereceleri yükseltip hasenatın yazıldığını açıkça ifade eden mahiyette zikrettiği hadisler ona ulaşmamıştır.

ilim adamları der ki: Nebilerin belalarının daha ağır olmasının, onlardan sonra gelenlerin de kendi mertebelerine göre böyle olmasının hikmeti mükemmel sabır, doğru bir şekilde mükafatlarını Allah'tan beklemek, bunun yüce Allah'tan bir nimet olduğunu bilmeleri ve böylelikle onlar için hayrın da tamamlanması, ecirlerinin kat kat artırılması, sabır ve rızalarının da açıkça görülmesi içindir.

6508-4817- Bize Muhammed b. Abdullah b. Numeyr tahdis etti, bize Muhammed b. Bişr tahdis etti, bize Hişam babasından o Aişe’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bir mümine bir diken ve daha yukansı isabet ederse, mutlaka Allah da onun karşılığında günahından ona denk olanı kaldırır" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6509- .. ./8- Bize Ebu Kureyb tahdis etti, bize Ebu Muaviye tahdis etti, bize Hişam bu isnad ile rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Bir mümine ... ona denk olanı kaldırır." Nüshaların bir çoğunda bu şekilde "kassa: denk olanı kaldırır (kısasdan gelen fiil)" şeklindedir. Bazılarında ise "nekasa: eksiltir" şeklindedir. Her ikisi de doğrudur. Anlam itibari ile de birbirine yakındır.

6510-49/9- Bana Ebu't-Tahir tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana Malik b. Enes ve Yunus b. Yezid, İbn Şihab'dan haber verdi, o Urve b. ez-Zubeyr'den, o Aişe'den rivayet ettiğine göre Resulullah(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Müminin karşı karşıya kaldığı her bir musibet sebebi ile mutlaka Allah onu günahlarına keffaret kılar. Ona batan dikene varıncaya kadar" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6511-50/10- Bize Ebu't-Tahir tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana Malik b. Enes Yezid b. Husayfe'den haber verdi, o Urve b. ez-Zubeyr'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Aişe (radıyallahu anha)'dan rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Mümin bir kimseye -dikene varıncaya kadar- herhangi bir musibet gelip çatacak olursa, mutlaka onun karşılığında günahlarından ona denk olanı kaldırılır yahut da onun karşılığında günahları keffaret olunur. "

Yezid kendisine Urve'nin bu ikisinden hangisini söylediğini bilmiyor.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6512-51/11- Bana Harmele b. Yahya tahdis etti ... Aişe (radıyallahu anha) dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim: "Mümine -kendisine isabet eden dikene varıncaya kadar- herhangi bir şey isabet edecek olursa, mutlaka Allah da onun karşılığında ona bir hasene yazar. Yahut ona karşılık onun bir günahı kaldırılır. "

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6513-52/12- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Ebu Kureyb tahdis edip dedi ki: ... Ata b. Yesar, Ebu Said ve Ebu Hureyre'den rivayet ettiğine göre her ikisi Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinlediklerini ifade etmişlerdir: "Bir mümine gelip çatan herhangi bir ağrı sızı, herhangi bir yorgunluk, herhangi bir hastalık ve bir keder -onu üzen bir üzüntüye vanncaya kadar- isabet ederse, mutlaka onun sebebi ile günahlarının bir kısmı af olunur. "

Diğer tahric: Buhari, 5641, 5642; Tirmizi, 966

6514- .. ./13- Bize Kuteybe b. Said ve Ebu Bekr b. Ebu Şeybe -ikisiİbn Uyeyne’DEN -lafız Kuteybe'ye ait olmak üzere- tahdis etti. Bize Süfyan Kureyş’DEN bir üstad olan İbn Muhaysın’DAN tahdis etti. O Muhammed b, Kays b. Mahreme'yi Ebu Hureyre'den şöyle dedi diye tahdis ederken dinlemiştir: "Kim bir kötülük işlerse onun cezasını görür." (Nisa, 123) buyruğu nazil olunca müslümanlara oldukça ağır geldi. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Orta yolu tutun, doğrudan şaşmayın. Çünkü müslümanın karşılaştığı her bir musibet sebebi ile -maruz kaldığı tökezlemeye yahut ona batan dikene vanncaya kadar- bir keffaret vardır" buyurdu.

Müslim dedi ki: O Mekke ahalisinden Ömer b. Abdurrahman b. Muhaysın' dır.

Diğer tahric: Tırmizi, 3038

AÇIKLAMA: (6513) "Mümine bir hastalık bir yorgunluk. .. isabet ederse ... keffaret olunur." Hadisteki "vesab: bir türlü geçmeyen ağrı demektir. Yüce Allah'ın: "Onlar için vasıb bir azab vardır." (Safiat, 9) buyruğunda da bu anlamdadır. Yani onların yakasını bırakmayan Sabit bir azapları olacaktır.

Nasab ise yorgunluk demektir. Fiili nasiba yansabu nasban diye gelir.

Başkaları hakkında da nasabahu ve emsabahu: onu yordu diye iki ayrı söyleyiş olarak kullanılır. Yine iki ayrı söyleyiş olarak sukm ve sakam (hastalık) ile hüzn ve hazen de de iki ayrı söyleyiş vardır.

"Yuhemmuhu: Onu üzen" ile ilgili olarak Kadı Iyaz ye harfi ötreli he . harfi fethalı olarak edilgen fiildir. Başkası ise bunu ye harfi fethalı he harfi ötreli "yehummuhu: onu üzen, kederlendiren" diye zaptetmiştir. Her ikisi de doğrudur.

"Kureyş'ten bir üstad olan İbn Muhaysın ... " Müslim dedi ki: O Ömer b. Abdurrahman b. Muhaysın'dır." Bizim diyarımızdaki nüshaların bir çoğunda böyledir. Buna göre Müslim o Ömer b. Abdurrahman' dır, demiştir. Bazılarında ise "o Abdurrahman'dır" şeklindedir. Kadı Iyaz da bazı ravilerden böylece nakletmiş ise de bu yanlıştır, doğru olanı birincisidir. "Muhaysın" isminin sonu nun harfi iledir. Ama mağriblilerin bazı nüshalarında nun harfi hazfedilerek yazılmış ise de bu bir tashiftir.

(6514) "Orta yolu tutun" yani orta yollu hareket edin, aşırıya da gitmeyin, geri de kalmayın. Aksine orta halli mutedil olun.

"Doğrudan şaşmayın" yöneldiğiniz ve kastettiğiniz hep doğru olan olsun.

"Sedad" doğru olan demektir.

"Maruz kaldığı tökezlemeye vanncaya kadar" ayağı ile tökezlemesi gibi.

Bazen bundan dolayı bir parmağı yaralanabilir. Burada (tökezleme anlamı verilen) nekb: bir şeyi dökmek ve alt-üst demektir.

6515-53/14- Bana Ubeydullah b. Ömer el-Kavariri tahdis etti, bize Yezid b. Zureyh tahdis etti, bize Haccac es-Savvaf tahdis etti, bana Ebu Zubeyr tahdis etti, bize Cabir b. Abdullah'ın tahdis ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Um Saib -yahut Um el-Müseyyeb' in- yanına girdi ve: "Neyin var ey Um es-Saib -yahut Um el-Müseyyeb- bu kadar titriyorsun" buyurdu. O: Hummadan (dolayı). Allah onu mübarek etmesin, dedi. Bunun üzerine O: "Hummaya sövme. Çünkü o körüğün demirin kirini giderdiği gibi Ademoğullarının günahlarını giderir" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

6516-54/15- Bize Ubeydullah b. Ömer el-Kavariri tahdis etti ... Ata b.

Ebu Rebah tahdis edip dedi ki: İbn Abbas bana: Sana cennet ehlinden bir kadını göstermeyeyim mi, dedi. Ben, göster deyince o: İşte bu siyah kadındır. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e geldi ve: Ben saraya tutuluyorum ve üstüm başım da açılıyor. Bundan dolayı benim için Allah'a dua et, dedi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Dilersen sabredersin ve senin için cennet vardır, dilersen de sana afiyet vermesi için Allah'a dua ederim" buyurdu. Kadın: Sabredeyim, dedi ve: Ama gerçek şu ki üstüm başım açılıyor. Onun için Allah'a üstümün başımın açılmaması için dua et, dedi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de ona dua etti.

Diğer tahric: Buhari, 5652, 5652 -muallak olarak-

AÇIKLAMA: (6515) "Ey Um es-Saib! Neden bu kadar titriyorsun?" Zefzefe: titredi fiili iki ze ve iki fe ile olup hadisteki bu fiilin başındaki te harfi ötrelidir. Kadı Iyaz hem ötreli hem fetha!ı söylenir. Bu lafzın zapt edilmesinde sahih ve meşhur olan budur, demiş ayrıca Kadı Iyaz bunun Müslim'in bütün ravilerinin rivayeti olduğunu ileri sürmüştür. Ama diyarımızdaki bazı nüshalarda Ra ve Fe harfleri ile (turefrifine şeklinde) kaydedilmiş, Müslim'den başka bazı raviler ise bunu re ve kaf ile (turakrikIne diye) rivayet etmişlerdir. Bu da şiddetli bir şekilde hareket ediyorsun yani titriyorsun demektir.

(6516) Saraya yakalanan kadın ile ilgili hadiste, saraya tutulmaktan ötürü kişiye en mükemmel sevabın verildiğine delil vardır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

15- ZULMÜN HARAM KILINDIĞI BABI