SAHİH-İ MÜSLİM

FAZİLETLER

18- NEBİ (S.A.V.)'İN KADINLARA MERHAMETİ VE KADINLARIN BİNEKLERİNİ SÜREN KİMSELERE ONLARA RIFK İLE MUAMELE ETMELERİNİ EMRETMESİ BABI

5990-70/1- Bize Ebu Rabi' el-Ateki, Hamid b. Ömer, Kuteybe b. Said ve Ebu Kamil birlikte Hammad b. Zeyd'den tahdis etti. Ebu Rabi' dedi ki: Bize Hammad tahdis etti, bize Eyyub Ebu Kilabe’DEN tahdis etti, o Enes’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) seferlerinden birisinde iken Enceşe denilen siyahi bir köle de ezgi okuyordu. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ey Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et" buyurdu.

5991- .. ./2- Bize Ebu Rabi' el-Ateki, Hamid b. Ömer ve Ebu Kamil de tahdis edip dedi ki: Bize Hammad, Sabit’DEN tahdis etti, o Enes’DEN buna yakın olarak rivayet etti.

5992-71/3- Bana Amr en-Nakid ve Zuheyr b. Harb da ikisi İbn Uleyye’DEN tahdis etti. Zuheyr dedi ki: Bize İsmail tahdis etti, bize Eyyub Ebu Kilabe’DEN tahdis etti, o Enes’DEN rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zevcelerinin yanına geldiğinde Enceşe denilen bir sürücü de onların bineklerini sürüyordu. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Vay sana Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et" buyurdu.

(Eyyub) dedi ki: Ebu Kilabe dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) öyle bir söz söyledi ki sizden biriniz o sözü söylemiş olsaydı bundan dolayı ona sitem ederdiniz.

5993-72/4- Bize Yahya b. Yahya da tahdis etti, bize Yezid b. Zürey', Süleyman et-Teymi'den haber verdi, o Enes b. Malik'den rivayet etti. (H) Bize Ebu Malik de tahdis etti, bize Yezid tahdis etti, bize et-Teym'i, Enes b. Malik’DEN şöyle dediğini tahdis etti. Um Süleym, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevceleri ile birlikte idi. Onların bineklerini de bir sürücü sürüyordu. Allah'ın Nebi'si: "Ey Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

5994-73/5- Bize İbnu'l-Müsenna da tahdis etti ... Enes dedi ki: Rasınullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in güzel sesli bir ezgi okuyucusu vardı. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona: "Yavaş ol ey Enceşe! Şişeleri kırmayasın" buyurdu. Bununla zayıf kadınları kastediyordu.

Diğer tahric: Buhari, 6211

5995- .. ./6- Bunu bize İbn Beşşfu da tahdis etti ... O Enes'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye rivayet etti ve: Güzel sesli bir ezgi okuyucusu ibaresini zikretmedi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Ey Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et" bir diğer rivayette (5992) "Vay sana Enceşe .. !" bir diğer rivayette (5994) "Ey Enceşe! şişeleri kırmayasın" buyurdu. Bununla güçsüz kadınları kastediyordu.

Enceşe ismi fethalı hemze sakin nun cim ve şin iledir. "Ruveydeke: Yavaş ol" lafzı ise hafs edilmiş bir mastar ile sıfat olmak üzere nasbedilmiştir. Bu da onlara rıfk ile ve yumuşaklıkla muamele etmesini emretmek anlamındadır.

"Sevkake: Sür" de cer harfinin düşürülmesi ile nasbedilmiştir. Yani sürmende şişelere rıfk eyle demektir.

İlim adamları der ki: Kadınlara: "kavarır" adını vermesi çabuk kırıldığı ve fazla dayanıklı olmadığı için camdan yapılmış bir şişeye benzeterek onların da azimetlerinin zayıflığından dolayıdır. Diğer taraftan ilim adamları onlara "kavarir: şişeler" denilmesindeki maksadın ne olduğu hususunda Kadı lyaz'ın ve başkalarının zikrettiği iki farklı görüşü vardır. Kadı lyaz'a da ve başkalarına göre de bu iki görüşün daha sahih olanı aynı zamanda Herevi'nin, et-Tahrir sahibinin ve başkalarının da kesin olarak da doğru bulduğu görüşün de anlamı şudur: Enceşe güzel sesli birisi idi. Onları taşıyan develere de ezgi söylüyor ve karlı ve recez türünden bazı şiirler ile kısmen kadınlardan söz eden beyitler de okuyordu. Bundan dolayı kadınların fitneye düşmelerinden ve onun ezgisinin etkisinin kalplerinde yer etmesinden emin olmadığı için bu işten vazgeçmesini emir buyurdu. Arapların meşhur mesellerinden (atasözlerinden) birisi de: Şarkı zinanın basamağıdır (merdivenidir) sözleridir.

Kadı lyaz dedi ki: Bu, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) 'in maksadına ve lafzın gereğine daha uygun görünüyor. Nitekim Müslim'de yer alan hadiste zikredilen Ebu Kilabe'nin sözleri de buna delildir.

İkinci görüşe göre bu sözünden maksat yumuşak sürmektir. Çünkü develer ezgiyi işittikleri vakit hoşlarına gider ve hızlı yürürler. Bu hızlı yürüyüşleri ise biniciyi rahatsız eder ve yorar. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ise ona bunu yasakladı. Çünkü bu şekilde hızlı hareket halinde kadınlar güçlerini kaybedebilir ve zarar görmelerinden ve düşmelerinden korkulur.

(5992) "Vay hak: Vay sana" ibaresi Müslim'de bu şekilde kaydedilmiş olmakla birlikte başka kaynaklarda "vayleke: vay sana" şeklindedir. Kadı Iyaz dedi ki: Sibeveyh dedi ki: "Veyı" kelimesi helake düşen bir kimse hakkında söylenir. "Veyh" kelimesi ise helake düşmeye yaklaşmış olan kimseyi vazgeçirmek için söylenir.

Ferra dedi ki: Veyl, veyh ve veys aynı anlamdadır.

Bir diğer görüşe göre "veyh" hak etmediği bir helakin içine düşen kimse için söylenen bir sözdür. Yani bu bizim kendi anlayışımıza göre bu durumda olan kimse için söylenir ve böylelikle onun için mersiye yakılmış ve ona merhamet dilenmiş olur. Veyl ise bunun tam aksinedir.

Kadı Iyaz dedi ki: Bazı dil bilginlerinin, dediklerine göre bu lafızlar ile bunlardan anlaşılan (bed) dua anlamının gerçek manası kastedilmez. Bunlarla ancak övgü ve şaşkınlık anlatılmak istenir.

Bu hadislerden -ha harfi ötreli ve sonu medli olmak üzere- fuda (develere ezgi okumak) nın caiz olduğu, kadınlarla birlikte yolculuğa çıkmanın ve mecazi ifadeler kullanmanın caiz olduğu anlaşıldığı gibi, kadınların erkeklerden ve onların -vaaz ve benzeri konuşmalar dışında- sözlerini işitmekten uzak durmaları da anlaşılmaktadır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

19- NEBİ (S.A.V.)'İN iNSANLARA YAKIN OLUŞU VE ONLARIN ONUN BEREKETİNDEN YARARLANMAK İSTEMELERİ BABI