SAHİH-İ MÜSLİM

SELAM

11/21- DAHA ÖNCE GELDİĞİ, OTURMASI MÜBAH OLAN YERİNDEN BİR İNSANI KALDIRMANIN HARAM OLDUĞU BABI

5647-27/1- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Leys tahdis etti. (H.) Bana Muhammed b. Rumh b. el-Muhacir de tahdis etti, bize Leys, Nafi'den haber verdi, o İbn Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Sizden bir kimse, adamı oturduğu yerden kaldırıp sonra da onun yerine kendisi oturmasın" buyurduğunu rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

5648-28/2- Bize Yahya b. Yahya da tahdis etti, bize Abdullah b. Numeyr haber verdi. (H.) Bize İbn Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti. (H.) Bize Zuheyr b. Harb da tahdis etti, bize Yahya -ki o el-Kattan'dır- tahdis etti. (H.) Bize İbnu'l-Müsenna da tahdis etti, bize Abdulvehhab -yani es-Se kafitahdis etti, hepsi Ubeydullah’DAN rivayet etti. (H.) Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe de -lafız ona ait olmak üzere- tahdis etti, bize Muhammed b. Bişr, Ebu Usame ve İbn Numeyr tahdis edip dediler ki: Bize Ubeydullah Nafi'den, o İbn Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Adam, adamı oturduğu yerden kaldırdıktan sonra o yere kendisi oturmasın. Ama yer açın ve genişlik yapın" buyurduğunu rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

5649- .. ./3- Bize Ebu Rabi ve Ebu Kamil de tahdis edip dedi ki: Bize Hammad tahdis etti, bize Eyyub tahdis etti. (H.) Bana Yahya b. Habib de tahdis etti, bize Ravh tahdis etti. (H.) Bana Muhammed b. Rafi'de tahdis etti, bize Abdurrezzak tahdis etti, (Ravh ile) ikisi İbn Cureyc'den rivayet etti. (H.) Bana Muhammed b. Rafi'de tahdis etti, bize İbn Ebu Fudeyk tahdis etti, bize Dahhak -yani b. Osman- haber verdi, hepsi Nafi'den, o İbn Ömerden, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den Leys'in hadisinin aynısını rivayet etti. Ama hadiste: ''Ama yer açın, genişlik yapın" ifadesini zikretmediler fakat İbn Cureyc hadisinde şu ziyadeyi kaydetti: Ben: Cuma gününde mi dedim o: Cuma gününde ve başka zamanlarda dedi.

Diğer tahric: Ebu Rabi'nin hadisini Tirmizi, 2749; Yahya b. Habib ve Muhammed b Rafi'in hadisini Buhari, 911; Muhammed b. Rafi'in, İbn Ebu Fudeyk'den hadisini Yalnız Müslim rivayet etmiştir

5650-29/4- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Abdulala, Ma'mer'den tahdis etti, o Zühri'den, o Salim'den, o İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Biriniz kardeşinizi kaldırıp da sonra onun oturduğu yerde kendisi oturmasın" buyurdu. Bu sebeple İbn Ömer, kendisi için bir adam oturduğu yerden kalkacak olursa o yere oturmazdı.

Diğer tahric: Tirmizi, 2750

5651- .. ./5- Bunu bize Abd b. Humeyd de tahdis etti, bize Abdurrezzak haber verdi, bize Ma'mer bu isnad ile aynısını haber verdi.

5652-30/6- Bize Seleme b. Şebib de tahdis etti, bize Hasan b. A'yen tahdis etti, bize Ma'ki! -ki o b. UbeyduIlah'dır- Ebu'z-Zubeyr'den tahdis etti, o Cabir'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Sizden biriniz Cuma gününde kardeşini yerinden kaldırmasın. Sonra da onun yerine gidip kendisi oturmasın. Ama: Yer açın desin" buyurduğunu rivayet etmiştir.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (5647) "sizden kimse adamı oturduğu yerden kaldırdıktan sonra kendisi oraya oturmasın" buyurmaktadır. Bir rivayette: (5648) ''Ama yer açın, genişlik yapın" bir diğer rivayette de (5650) "İbn Ömer, bir adam kendisi için meclisinden kalkacak olursa oraya gidip oturmazdı" denilmektedir.

Bu hadislerdeki nehiy (haramlık) bildirmek içindir. Buna göre bir kimse mescit ve başka bir yerde mübah olan bir yere daha önce gitmiş ise namaz veya başka bir kasıt ile gidilmiş olsun, o kişi o yerde kalmaya daha çok hak sahibidir. Bu hadis dolayısı ile başkasının onu oradan kaldırması haram olur. Ancak mezhep alimlerimiz bundan bir kimsenin mescitte fetva vermeyi yahut Kur'an okumayı yahut da daha başka şer'ı ilimler öğretmeyi alışkanlık haline getirmiş olmasını istisna etmişlerdir. Bu durumda bu kişi o yeri daha çok hak eder. Kendisi geldiği taktirde başkasının o yerde oturma hakkı olmaz. Caddelerden yahut Pazardaki oturma yerlerinden, ticaret için bir yere öncelikle gitmek de bu manadadır.

(5650) "İbn Ömer, bir adam kendisi için oturduğu yerden kalkacak olursa orada oturmazd!." Bu onun veraından ileri gelir. Yoksa onun orada oturması, kalkan kendi rızası ile kalkmışsa haram değildir. Fakat İbn Ömer oraya oturmaktan iki sebepten dolayı çekinmiştir. Birincisi bir kimsenin ondan utanmış olması sebebi ile içinden gelmeyerek onun için yerinden kalkmış olabilir. Böyle bir sıkıntıdan kurtulabilmesi için İbn Ömer bu kapıyı kapatmış oldu. İkincisi ise Allah'a yakınlaştıncı amellerde başkalarını kendisine tercih etmek mekruhtur ya da uygun olana aykırıdır. İşte İbn Ömer herhangi bir kimse kendisinden dolayı bir mekruhu ya da daha uygun olana aykırı olanı -birinci saftaki yerinden geri çekilip onu kendisine tercih etmesi sureti ile ve benzeri yollarla aykın hareket etmemesi için oraya geçmeyi kabul etmezdi.

Mezhep alimlerimiz dedi ki: Başkasını kendisine tercih etmek, Allah'a yakınlaştırıcı ameller dışında nefse ait paylarda ve dünya işlerinde övülen bir davranıştır. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

12/22- MECLiSİNDEN KALKTIKTAN SONRA GERİ DÖNEN KİMSE ORAYA OTURMAKTA DAHA BİR HAK SAHİBİDİR BABI