|
SAHİH-İ MÜSLİM |
HAYVANLAR |
38/2- KERTENKELE
ÖLDÜRMENİN MÜSTEHAP OLDUĞU BABI
5803-142/1- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe, Amr b. Nakid, İshak b. İbrahim ve İbn Ebu Ömer tahdis etti. İshak:
Bize Süfyan b. Uyeyne haber verdi derken diğerleri tahdis etti dedi. O
Abdulhamid b. Cübeyr b. Şeybe'den, o Said b. el-Müseyyeb'den, o Um Şerik'den
rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine
kertenkeleleri öldürmesini emir buyurdu.
İbn Ebu Şeybe'nin
hadisinde ise (Kendisine demeyerek sadece) emir buyurdu demiştir.
Diğer tahric: Buhari,
3307, 3359; Nesai, 2885; İbn Mace, 3228
5804-143/2- Bana
Ebu't-Tahir de tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana İbn Cüreyc haber
verdi. (H.) Bana Muhammed b. Ahmed b. Ebi Halef de tahdis etti, bana Ravh
tahdis etti, bize İbn Cüreyc tahdis etti. (H.) Bize Abd b. Humeyd de tahdis
etti, bize Muhammed b. Bekr haber verdi, bize İbn Cüreyc haber verdi, bana
Abdülhamid b. Cübeyr b. Şeybe'nin haber verdiğine göre Said b. el-Müseyyeb
kendisine şunu haber verdi: Um Şerik'in kendisine haber verdiğine göre o Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e kertenkeleleri öldürmek hususunda istişare
etti, O da onların öldürülmesini emir buyurdu.
Um Şerik ise Amr b. Luey
oğulları hanımlarından birisidir. İbn Ebi Halef'in lafzı ile Abd b. Humeyd'in
lafzı birbirine müttefiktir. İbn Vehb'in hadis rivayetindeki lafızları ise buna
yakındır.
5805-144/3- Bize İshak
b. İbrahim ve Abd b. Humeyd tahdis edip dedi ki: Bize Abdürrezzak haber verdi,
bize Ma'mer, Zühri'den haber verdi, o Amir b. Sa'd'dan, o babasından rivayet
ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kertenkelenin öldürülmesini
emir buyurdu ve ona fasıkçık (Fuveysik) adını verdi.
Diğer tahric: Ebu Davud,
5262; T.Eşraf, 3893
5806-145/4- Bana
Ebu't-Tahir ve Harmele de tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb haber verdi, bana
Yunus Zühri’den haber verdi, o Urve'den o Aişe’den rivayet ettiğine göre
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kertenkeleye (fuveysik) fasıkçık adını
verdi.
Harmele ayrıca: (Aişe)
dedi ki: Onun, kertenkelenin öldürülmesini emrettiğini duymadım dediğini
ekledi.
Diğer tahric: Buhari,
3306; Nesai, 2886; İbn Mace, 3230
5807-146/5- Bize Yahya
b. Yahya da tahdis etti, bize Halid b. Abdullah, Suheyl’den haber verdi, o
babasından, o Ebu Hureyre'den şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kim ilk darbede bir kertenkele öldürürse
ona şöyle şöyle hasene vardır. Kim onu ikinci vuruşta öldürürse ona da -birincisinden
daha az olmak üzere- şu kadar şu kadar hasene vardır, eğer onu üçüncü vuruşta
öldürürse ona da -ikincisinden az olmak üzere şöyle şöyle hasene vardır"
buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
5808-147/6- Bize Kuteybe
b. Said tahdis etti, bize Ebu Avane tahdis etti.(H.) Bana Zuheyr b. Harb da
tahdis etti, bize Cerir tahdis etti. (H.) Bize Muhammed b. es-Sabbah da tahdis
etti, bize İsmail -yani b. Zekeriyya- tahdis etti. (H.) Bize Ebu Kureyb de
tahdis etti, bize Veki', Süfyan'dan tahdis etti, hepsi Suheyl'den, o
babasından, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den Halid'i
Suheyl'den hadisi rivayeti ile aynı manada rivayet etti. Yalnız tek başına
Cerir'in hadisinde buyruk şu şekildedir: Birinci darbede bir kertenkele öldürene
yüz hasene yazılır, ikincisinde bundan daha az, üçüncüsünde de bundan daha az
(hasene yazılır)" demiştir.
Diğer tahric: Kuteybe
b. Said'in hadisini Yalnız Müslim rivayet etmiştir; Muhammed b. es-Sabah'ın
hadisini, Ebu Davud, 5263, 5264
5809- .. ./7- Bize
Muhammed b. es-Sabbah da tahdis etti, bize İsmail-yani b. Zekeriya- Suheyl'den
tahdis etti, bana kızkardeşim, Ebu Hureyre'den tahdis etti, o Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'den: "Bİrİnci vuruşta yetmiş hasene" buyurduğunu
rivayet etti.
AÇIKLAMA: (5803)
"Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine (Um Şerik'e) kertenkeleleri
öldürmesini emir buyurdu." Başka bir rivayette (5803) kertenkelenin
öldürülmesini emir buyurduğu ve ona fuveysik (fasıkçık) adını verdiği
belirtilmektedir. Bir rivayette (5807) "Kim ilk darbede bir kertenkele
öldürürse ona şu kadar şu kadar hasene vardır. .. kim de üçüncü vuruşta onu
öldürürse ... " buyurmaktadır. Bir rivayette (5808) "Kim ilk vuruşta
bir kertenkele öldürürse ona yüz hasene vardır. .. Üçüncüsünde de. bundan
az." Bir rivayette (5809) "İlk vuruşta yetmiş hasene vardır"
buyurulmuştur.
Dil bilginleri der ki:
Veza ile sam ebras aynı cinstir. Sam ebras bunların büyüklerine denilir. Veza
(denilen kertenkele}nin rahatsızlık verici haşerat türünden olduğu üzerinde ittifak
etmişlerdir. Çoğulu evza ve vizgan diye gelir. Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) öldürülmesini emir buyurmuş, bunu teşvik etmiştir. Sebep ise rahatsız
edici haşerattan oluşudur. Birinci vuruşta öldürülmesinde sevabın daha çok
sonrakilerde, bundan daha az oluşunun sebebi ise maksadın onu öldürmekte eli
çabuk tutmayı teşvik etmek ve buna gereken itinayı gösterilmesini sağlamak
olduğundan dolayıdır. Ayrıca onu öldüren kimsenin de ilk darbede onu öldürmeye
teşvik edilmesidir. Çünkü onu birden çok vuruşla öldürmek isteyecek olursa,
ondan kurtulabilir ve onu öldürme fırsatını kaybedebilir.
Ona "fuveysik:
fasıkçık" denilmesinin sebebi ise Harem bölgesi içinde de dışında da
öldürülen beş fasık denilen haşerata benzeyişinden dolayıdır. Fısk ise asıl
anlamı itibari ile dışarı çıkmak demektir. Sözü geçen bu haşerat ise fazlaca
zarar ve eziyet sebebi ile haşeratın ve benzeri diğer varlıkların büyük
çoğunluğunun yaratılışlarından ayrı niteliklere sahip olmalarıdır.
Birinci vuruşta hasenatın
yüz, bir rivayette de yetmiş ile kayıtlanmasının sebebine gelince: Bunun
çeşitli bakımlardan cevabı daha önce cemaatle kılınan namazın yirmi beş derece
daha fazla olduğu ve bazı rivayetlerde de yirmi yedi derece olduğu ile ilgili
hadislerin açıklamasında geçmiş bulunmaktadır.
1. Bu adet mefhumudur.
Usul mimlerine göre de başkalarına göre de onunla amel edilmez. Yani yetmişin
sözkonusu edilmesi yüze engel değildir. Dolayısı ile aralarında bir çelişki
olmaz.
2. Belki bize önce
yetmiş hasene ile haber verdikten sonra yüce Allah sadaka olarak fazlasını da
vermiş ve bunu daha sonra nebisine (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vahiy
indirince Ona bildirmiştir.
3. Kertenkeleyi
öldürenlerin farklı oluşlarına göre farklılık gösterebilir. Bu da onların niyet
ve ihlaslarına, durumlarının kendi derecesine ve eksik olmasına göre değişir.
Bu durumda yüz hasene aralarından kamil olanlarına, yetmiş hasene de böyle
olmayanlarına verilir. Allah en iyi bilendir.
(5809) "Bize
Muhammed b. es-Sabbah tahdis etti, bize İsmail yani b. Zekeriyya- Suheyl’DEN
şöyle dediğini tahdis etti: Bana kızkardeşim Ebu Hureyre'den tahdis etti ...
" Nüshaların bir çoğunda bu şekilde: "uhdi: kızkardeşim"
gelmiştir. Bazılarında ise müzekker olarak "ahi: kardeşim" olarak
kaydedilmiş, bazılarında ise "ebi: babam" diye kaydedilmiştir. Kadı
Iyaz bu üç şekli de sözkonusu etmiş olup ilim adamlarının şöyle dediklerini
nakletmiştir: "Babam" rivayeti hatadır. Ebu'l-Ala b. Mahfuı'ın
rivayetinde böyledir. Ebu Davud'daki rivayette ise "kardeşim yahut
kızkardeşim" diye geçmektedir. Kadı Iyaz dedi ki: Suheyl'in kızkardeşi
Sevde, iki erkek kardeşinin adı da Hişam ve Abbad'dır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
39/3- KARINCA
ÖLDÜRMENİN YASAK OLDUĞU BABI