|
SAHİH-İ MÜSLİM |
ADAB |
4 - باب:
تحريم التسمي
بملك
الأملاك،
وبملك الملوك
4/4- MELİKU'L-EMLAK
(MÜLKLERİN SAHİBİ) VE MELİKU'L-MULUK (KRALLAR KRALI) ADINI ALMANIN HARAM
KILINDIĞI BABI
20 - (2143) حدثنا
سعيد بن عمرو
الأشعثي
وأحمد بن حنبل
وأبو بكر بن
أبي شيبة -
واللفظ لأحمد
- (قال
الأشعثي:
أخبرنا. وقال
الآخران:
حدثنا) سفيان
بن عيينة عن
أبي الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال (إن
أخنع اسم عند
الله رجل تسمى
ملك الأملاك(
زاد
ابن أبي شيبة
في روايته (لا
مالك إلا الله
عز وجل(.
قال
الأشعثي: قال
سفيان: مثل
شاهان شاه.
وقال
أحمد بن حنبل:
سألت أبا عمرو
عن أخنع؟ فقال:
أوضع.
5575-120/1-
Bize Said b. Amr el-Eş'asi, Ahmed b. Hanbel ve Ebu Bekr
b. Ebu Şeybe -lafız Ahmed'e ait olmak üzere- tahdis
etti. El-Eş'asi, bize Süfyan
b. Uyeyne, Ebu'z-Zinad'dan haber verdi derken diğer ikisi tahdis etti dedi. O A'rec'den, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den:
"Şüphesiz Allah nezdinde en çirkin isim meliku'l-emlak
(mülklerin maliki) adını alan bir adamdır" buyurduğunu rivayet etti. İbn Ebu Şeybe
rivayetinde: "Halbuki aziz ve celil Allah'tan başka Malik yoktur"
ibaresini ekledi.
el-Eş'ası
dedi ki: Süfyan dedi ki: Şahan
şah (şahlar şahı, padişahlar padişahı, krallar kralı gibi)
Ahmed b. Hanbel (Allah'ın rahmeti ona-
dedi ki: Ben de Ebu Amr'a
en çirkin ne demektir dedim. O en aşağılık dedi.
Diğer tahric: Buhari, 6205; Ebu Davud, 4961; Tirmizi, 2837
21 - (2143) حدثنا
محمد بن رافع.
حدثنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر
عن همام بن
منبه. قال: هذا
ما حدثنا أبو
هريرة عن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فذكر أحاديث
منها : وقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (أغيظ
رجل على الله
يوم القيامة،
وأخبثه
وأغيظه عليه، رجل
كان يسمى ملك
الأملاك. لا
ملك إلا الله(.
5576-21/2-
Bize Muhammed b. Rafi' tahdis
etti, bize Abdurrezzak tahdis
etti, bize Ma'mer, Hemmam
b. Münebbih'den şöyle dediğini haber verdi:
Bunlar bize Ebu Hureyre'nin Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den tahdis ettikleridir.
Böyle deyip pek çok hadis zikretti. Onlardan birisi de şudur: Yine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kıyamet gününde Allah'ın en çok
öfkeleneceği, en çirkin ve en fazla gazab edeceği
kişi meliku'l-emlak (mülklerin maliki) diye
adlandırılan bir adam olacaktır. Oysa Allah'tan başka melik yoktur. "
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: (5575)
"Şüphesiz aziz ve celil Allah nezdinde en çirkin isim ... Ahmed b. Hanbel dedi ki: Ebu Amr'a en çirkin ne demek
dedim, o en aşağılık dedi." Bir rivayette de (5576) "Kıyamet gününde
aziz ve celil Allah'ın en gazab edeceği adam ...
" Bu hadis burada: ehna: en çirkin, eğyaz: en gazaplandıran ve ahbes
(en pis) lafızlan ile gelmiştir. Ebu
Amr'ın yaptığı bu açıklama ise ondan da başkasından
da meşhur olarak nakledilmiş bir açıklamadır. Onlar derler ki: Bu kıyamet
gününde en zelil ve en küçük anlamındadır. Kastedilen ise bu isme sahip olan
kişidir. Nitekim buna ikinci rivayetteki: "en çok gazaplandıran adam"
ibaresi delildir. Kadı Iyaz dedi ki: Bu ismin
müsemmanın kendisi olduğuna delil gösterilebilir. Bu hususta meşhur görüş
ayrılığı vardır. Ehna'ın en facir,
en günahkar anlamında olduğu da söylenir. Nitekim erkeğin kadına hayasızlık
için davette bulunmasını anlatmak için bu mı kullanılır. Bu da en habis (en
çirkin) ile aynı anlamdadır ki en yalan, en gerçeğe aykırı isim anlamındadır.
En çirkin anlamında olduğu da söylenmiştir. Buhari'deki
rivayette "son harf ayn değil hemze olmak
üzere" "ahne" diye kaydedilmiştir. Bu
da az önce geçen anlamdadır. Yani en hayasız, en günahkar anlamındadır. Çünkü
el-hena: hayasızlık demektir.
Bu ismi alan kişiyi en
çok helak eden anlamında da olabilir. Çünkü elhena
helak oluş demektir. Nitekim zaman onu helak etti anlamında "ahna aleyhi derru" denilir. Ebu Ubeyd dedi ki: Bu kelime "enha"
diye de rivayet edilmiştir. Bu ise en öldürücü anlamına gelir. Çünkü bunun
mastarı olan "nah: şiddetli öldürmek" demektir.
(5576) Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Allah'ı en çok gazaplandıran adam ... ve onu
en çok öfkelendiren" ibaresi bütün nüshalarda bu şekilde egyaz: en kızdıran, en öfkelendiren diye tekrar edilerek
kaydedilmiştir. Kadı Iyaz dedi ki: bunun tekrar edlimesi uygun değildir. Çünkü burada bazı ravilerden kaynaklanan lafzın tekrarlanması ya da
değiştirilmesi gibi bir yanılgı bulunmaktadır. Bazı üstadlar
dedi ki: Bu iki lafzın birisi nun ve tı harfi ile "egnat"
şeklinde olup ona en şiddetli davranacağı kişi anlamındadır. Ganat da aşırı keder ve üzüntü demektir.
Maverdi dedi ki: Burada ağyas: En
öfkelendiği lafzı Zahirinden farklı bir anlamdadır. Çünkü şanı yüce Allah gays (öfke) ile nitelendirilmez. Dolayısı ile burada gays gazab diye telif edilir.
Şanı yüce Allah hakkında gazab ve rahmetin anlamına
dair açıklamalar da daha önceden geçmiş bulunmaktadır. Allah en iyi bilendir.
(5575) "Süfyan dedi ki: şahan şah
gibi" bütün nüshalarda bu, bu şekildedir. Kadı Iyaz
dedi ki: Bir rivayette bu "şahişah" diye
kaydedilmiştir. Bazıları da daha doğru olanın "şahişahan"
olduğunu ileri sürmüşlerdir. Nitekim Kisra hakkındaki
bazı haberlerde böyle gelmiştir. Bunlar der ki: Şah melik (kral) şahan ise melikler (krallar) demektir. Nitekim kadıların
kadısına da mubezi mubezan
derler. Kadı Iyaz dedi ki: Bu şekilde gelen rivayetin
doğruluğu inkar olunamaz. Çünkü acemlerin ifadeleri muzaf
ve muzafu ileyh (tamlayan
ve tamlanan) hususunda tahdim ve tehir esası ile
kullanılır. Bundan dolayı gulamu zeydi
"Zeyd'in kölesi" diye kullanırlar. Onların
sözleri çoğunlukla bu şekildedir. Buna göre Müslim'in rivayeti de sahihtir.
Şunu da bilelim ki böyle
bir isim almak haramdır. Aynı şekilde Yüce Allah'a ait ve ona has isimleri
kullanmak da böyledir. Er-Rahman, el-Kuddus, el-Muheymin, Halikul Halk ve benzeri
isimler gibi.
"Ahmed b. Hanbel dedi ki: Ebu Amr'a sordum." Burada
adı geçen Ebu Amr, İshak b.
Mirar'dır. Bunun Mirar
değil de Merrar olduğu da söylenmiştir. Mim harfi
fethalı re şeddesiz olmak üzere "Merar"
diye de söylenmiştir. Ebu Amr
künyeli olup meşhur dil ve nahiv bilginidir. Ebu Amr eş-Şeybani değildir. O tabünden olup Ahmed b. Hanbel doğmadan önce vefat etmiştir. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: